Τον Απρίλιο του 2002, η Ολλανδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομιμοποίησε την ενεργητική ευθανασία, κατά την οποία γιατροί χορηγούν θανατηφόρες δόσεις φαρμάκων σε ασθενείς που πάσχουν από ανίατες παθήσεις και επιθυμούν να μπει ένας επίλογος στη ζωή τους. Νομιμοποίησε, επίσης, την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, όπου οι ασθενείς μπορούν να λάβουν βοήθεια για να αφαιρέσουν τη ζωή τους.

Το Βέλγιο ήταν η δεύτερη ευρωπαϊκή χώρα που υιοθέτησε την υποβοηθούμενη αυτοκτονία τον Μάιο της ίδιας χρονιάς και 12 χρόνια αργότερα, το 2014, προχώρησε ένα βήμα πιο μπροστά, επιτρέποντας σε παιδιά με ανίατες ασθένειες, ανεξαρτήτως ηλικίας, να ζητούν τη διαδικασία υπό τον όρο να υπάρχει συγκατάθεση των γονιών τους.

Το 2009 ακολούθησε το Λουξεμβούργο και το 2021 η Ισπανία, ενώ η Ελβετία, αν και απαγορεύει την ευθανασία, επιτρέπει εδώ και δεκαετίες την υποβοηθούμενη αυτοκτονία και αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς προορισμούς για ευρωπαίους ασθενείς που αναζητούν βοήθεια για να πεθάνουν.

Τι συμβαίνει όμως στην άλλη άκρη του Ατλαντικού; Σε μια ποιμενική κοιλάδα του Βερμόντ, η Σουζάν, διευθύνει εδώ και χρόνια ένα ησυχαστήριο για καλλιτέχνες, εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και εκπαιδευτικούς. Από τα μέσα του 2023, ωστόσο, υποδέχεται και ασθενείς σε τελικό στάδιο που αναζητούν ένα ασφαλές, ειρηνικό μέρος για να πεθάνουν.

Μέχρι και πριν λίγο καιρό, το Βερμόντ επέτρεπε τη διαδικασία, αλλά μόνο σε όσους είχαν δικό τους χώρο, ένα σπίτι δηλαδή. Από τότε που ήρθη αυτός ο περιορισμός, όλο και περισσότεροι ταξιδεύουν εκεί για να λυτρωθούν.

«Η σκέψη ότι κάποιος ταξιδεύει στο Βερμόντ όπου είναι νόμιμο να πεθάνεις έτσι, αλλά δεν έχει ένα σπίτι να πεθάνει και ‘φεύγει’ σε ξενοδοχείο, με έκανε να κλάψω», λέει η ίδια σχολιάζοντας την απόφαση να προσφέρει χώρο για ένα ήρεμο τέλος.

Μια παρόμοια υποδομή στέγασης για όσους θέλουν να πεθάνουν σύμφωνα με το πρόγραμμά τους αναπτύσσεται στο Όρεγκον, το οποίο κατάργησε την απαίτηση κατοικίας για υποβοηθούμενο θάνατο τον Ιούλιο του 2023, δύο μήνες μετά το Βερμόντ.

Τα καταλύματα συνήθως περιλαμβάνουν επιπλέον δωμάτια σε ιδιωτικές κατοικίες και διαμερίσματα ή δεύτερες κατοικίες. Λίγα, ωστόσο, είναι σαν της Suzanne, ειδικά σχεδιασμένα για τους ασθενείς και τους αγαπημένους που βρίσκονται δίπλα τους όταν πεθαίνουν.

Κοινό στοιχείο για όλους όσους παρέχουν σπίτια είναι ότι θεωρούν δίκαιο το αίτημα θανάτου με αξιοπρέπεια. Αυτό, που το 1997 οδήγησε το Όρεγκον να γίνει η πρώτη πολιτεία που θα επέτρεπε την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Τα πρώτα χρόνια, υπήρχε η απαίτηση κατοικίας καθώς πολλοί ήταν αυτοί που φοβούνταν ότι το Όρεγκον θα γινόταν προορισμός θανάτου και χιλιάδες επισκέπτες θα έδιναν τέλος στη ζωή τους.

Όταν το Βερμόντ κατήργησε την απαίτηση κατοικίας, οι ιδιοκτήτες ακινήτων που ήθελαν να ανοίξουν τα σπίτια τους σε ασθενείς που ζητούν ιατρικά υποβοηθούμενη αυτοκτονία άρχισαν να επικοινωνούν με το Patient Choices Vermont, τη μη κερδοσκοπική οργάνωση που βοήθησε στη θέσπιση του νόμου.

Η PCV έχει μετατραπεί σε πηγή για οργανώσεις για το τέλος της ζωής σε άλλες πολιτείες που αναζητούν σαφήνεια σχετικά με τον νόμο, και για όλους, από γιατρούς έως ασθενείς, που περιηγούνται σε αυτόν στην πολιτεία.

Οι ασθενείς που βρίσκονται σε τελικό στάδιο και τελειώνουν τη ζωή τους προτιμούν την άνεση και την ιδιωτικότητα ενός σπιτιού από ένα ξενοδοχείο.

«Θέλουν κάποιο μέρος που κανείς δεν πρόκειται να τους χτυπήσει την πόρτα και να ρωτήσει τι συμβαίνει, να τους κάνει να νιώσουν άβολα».

Η τιμή, η διαθεσιμότητα και η τοποθεσία ποικίλλουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναζητούν ιατρική βοήθεια στο θάνατο έχουν κινητικές δυσκολίες και ψάχνουν προσβάσιμα καταλύματα κοντά σε αστικά κέντρα.

Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες, πάντως, σέβονται τον ιερό σκοπό του ενδιαφέροντος που εκφράζουν όσοι θέλουν να τερματίσουν τη ζωή τους και οι αμοιβές που ζητούν για τα δωμάτια είναι χαμηλές.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας του Βερμόντ, από τον Ιούνιο, τουλάχιστον 26 άνθρωποι είχαν ταξιδέψει στην πολιτεία για να πεθάνουν.

Η Suzanne φιλοξένησε τρεις από αυτούς.

Στο τελευταίο χρονικά περιστατικό, η οικογένεια ενός 78χρονου και ο ίδιος, έμειναν στο κατάλυμά της και όπως οι ίδιοι είπαν στην Washington Post, το τέλος μπορεί να ήταν οδυνηρό, είχε όμως την απαιτούμενη αξιοπρέπεια για όλους.