Μεγέθυνση κειμένου
Η τεράστια κι όλο και αυξανόμενη ζήτηση για ενέργεια σηματοδοτεί μια νέα εμπόλεμη εποχή
Όσο ο πλανήτης ψάχνει τρόπους για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, ομάδες επιχειρηματιών στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στη Νέα Υόρκη, ψάχνουν, 3.000 μίλια μακριά, για μια ενεργειακά βιώσιμη λύση, όχι δυτικά προς την εύκολη ηλιόλουστη επιλογή της Καλιφόρνια με το πλούσιο ηλιακό της δυναμικό, αλλά ανατολικά, προς την κλιματικά μουντή και βροχερή Βρετανία και συγκεκριμένα στον θαλάσσιο βυθό.
Τα επιχειρηματικά συμφέροντα φιλοδοξούν να δημιουργήσουν τη μεγαλύτερη στον κόσμο υποθαλάσσια ενεργειακή διασύνδεση μεταξύ ηπείρων, «παντρεύοντας» κάτω από τη θάλασσα, με αυτόν τον ευρηματικό τρόπο, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, όχι με ένα αλλά, με τρία ζεύγη καλωδίων υψηλής τάσης.
Τα καλώδια -σε περίπτωση που το σχέδιο ευοδωθεί- θα εκτείνονται πάνω από 2.000 μίλια σε ολόκληρο τον πυθμένα του Ατλαντικού Ωκεανού για να συνδέσουν μια μεγάλη έκταση, δυτικά του Ηνωμένου Βασιλείου με τον ανατολικό Καναδά και ενδεχομένως τη Νέα Υόρκη με τη δυτική Γαλλία. Το σκεπτικό είναι πως η συγκεκριμένη διασύνδεση θα έστελνε ανανεώσιμη ενέργεια τόσο ανατολικά, όσο και δυτικά, εκμεταλλευόμενη το ημερήσιο ταξίδι του ήλιου στον ουρανό.
Βέβαια, όπως αναδεικνύει σε σχετικό ρεπορτάζ το CNN, η διατλαντική διασύνδεση εξακολουθεί να αποτελεί πρόταση. Ωστόσο, τα δίκτυα καλωδίων μεταφοράς πράσινης ενέργειας αρχίζουν να εξαπλώνονται ως πρακτική μεταφοράς ενεργειακών πόρων. Γίνονται έτσι γρήγορα μέρος μιας παγκόσμιας λύσης για το κλίμα, μεταδίδοντας μεγάλες ποσότητες ανανεώσιμης ενέργειας σε φτωχότερες χώρες που αγωνίζονται να κάνουν μόνες τους την πράσινη μετάβαση. Σφυρηλατούν παράλληλα νέες σχέσεις, που αναδιαμορφώνουν τον γεωπολιτικό χάρτη και μεταφέρουν ορισμένους από τους ενεργειακούς πολέμους του κόσμου στα βάθη του ωκεανού.
Η ανάγκη απαλλαγής από τον άνθρακα δεν ήταν ποτέ τόσο επιτακτική. Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, έχει διατυπωθεί πολλάκις η ανάγκη ο κόσμος να απογαλακτιστεί από τα ορυκτά καύσιμα και να μειώσει στο μισό τις εκπομπές άνθρακα, εάν θέλει να περιοριστεί η κλιματική αλλαγή σε επίπεδα όπου οι άνθρωποι και τα οικοσυστήματα μπορούν άνετα να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν, σύμφωνα με τα συμπεράσματτα στα οποία έχει καταλήξει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή.
Όλα αυτά έρχονται σε μια στιγμή κατά την οποία ο κόσμος υστερεί στους στόχους για το κλίμα, με τις περισσότερες χώρες να μην έχουν ακόμη ευθυγραμμιστεί με τη Συμφωνία του Παρισιού για τη μείωση της ρύπανσης από την υπερθέρμανση του πλανήτη, σύμφωνα με ανάλυση του Climate Action Tracker.
Ήδη, καλώδια μεταφοράς ενέργειας διατρέχουν αρκετές χώρες στην Ευρώπη, οι περισσότερες από τις οποίες είναι γείτονες και διατηρούν συμμαχικές σχέσεις. Δεν μεταφέρουν όλες αποκλειστικά ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – αυτό μερικές φορές σχετίζεται με το τι ενεργειακό μείγμα συνθέτει το ενεργειακό δίκτυο κάθε χώρας – αλλά συνήθως κατασκευάζονται νέα στην κατεύθυνση ενός δικτύου μεταφοράς πράσινης ενέργειας.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου ο χερσαίος χώρος για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής είναι περιορισμένος, συνδέεται ήδη με το Βέλγιο, τη Νορβηγία, την Ολλανδία και τη Δανία κάτω από τη θάλασσα. Έχει υπογράψει μια ηλιακή και αιολική σύνδεση με το Μαρόκο για να επωφεληθεί από το πολύωρο ηλιακό φως της βορειοαφρικανικής χώρας και τους ισχυρούς εμπορικούς ανέμους που διασχίζουν τον ισημερινό.
Η Ινδία και η Σαουδική Αραβία σχεδιάζουν επίσης να συνδέσουν τα αντίστοιχα δίκτυά τους ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της Αραβικής Θάλασσας, μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου οικονομικού διαδρόμου για τη σύνδεση της Ασίας, της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Έχει την υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν στη λογική ανάσχεσης της Πρωτοβουλίας Belt and Road της Κίνας, η οποία αποτελείται κυρίως από έργα ενέργειας και υποδομών που έχουν βοηθήσει το Πεκίνο να ενισχύσει τον πλούτο του και την παγκόσμια επιρροή του.
Η ρωσική απειλή
Υπάρχει και η γεωπολιτική διάσταση τέτοιων πρωτοβουλιών και αφορά την ανάσχεση της Ρωσίας και της Κίνας, ενόσω οι απειλές γύρω από την παγκόσμια ασφάλεια πληθαίνουν.
Η ελπίδα είναι ότι το έργο θα έχει θετικά αποτελέσματα παγκόσμιας ασφάλειας: Οι διασυνδέσεις θα αναγκάσουν τα έθνη να σκεφτούν προσεκτικά ποιοι θα πρέπει να είναι οι σύμμαχοί τους σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό κόσμο και να σκεφτούν δύο φορές προτού μπουν σε διπλωματικές διαμάχες ή χειρότερα σε στρατιωτικές συγκρούσεις.
Αλλά και τα υποθαλάσσια καλώδια δεν είναι άτρωτα. Η Ρωσία χρησιμοποιεί τον ωκεανό για να εντείνει τις επιθέσεις της στη γκρίζα ζώνη –πράξεις πρόκλησης και εκφοβισμού που υπολείπονται της πραγματικής ένοπλης σύγκρουσης– με στόχο την Ευρώπη και, σε μικρότερο βαθμό, τις ΗΠΑ.
Ένα ντοκιμαντέρ από δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς στη Δανία, τη Φινλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία πέρυσι ανέφερε ότι η Ρωσία διενεργούσε υποτιθέμενες υποθαλάσσιες επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών γύρω από ενεργειακά καλώδια, καθώς και υπεράκτια αιολικά πάρκα και αγωγούς φυσικού αερίου, στη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική Θάλασσα.
Στο ντοκιμαντέρ υποστηρίζεται ότι ρωσικά πλοία, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά, προσπαθούσαν να χαρτογραφήσουν κρίσιμες υποθαλάσσιες υποδομές, ενώ ήταν πιθανό να σχεδιάζουν σενάρια για τη δυνατότητα να κόψουν την ηλεκτροδότηση σε ευρωπαϊκά κράτη. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, απέρριψε πάντως τότε την έκθεση, υποστηρίζοντας πως πρόκειται για ένα ακόμα σημάδι ότι οι ευρωπαϊκές χώρες «προτιμούν και πάλι να κατηγορούν αβάσιμα τη Ρωσία για όλα».
Το αποτέλεσμα της αύξησης των επιθέσεων της Ρωσίας φαίνεται να είναι κυρίως ψυχολογικός εκφοβισμός, λέει ο George Dyson, αναλυτής κινδύνων ασφαλείας της εταιρείας συμβούλων Control Risks, γεγονός που αποτελεί μια προειδοποίηση προς τη Δυτική Ευρώπη ότι ο Πούτιν έχει τη δυνατότητα να κάνει χειρότερα αν το επιλέξει.
Τέτοιες επιθέσεις έχουν γίνει ιδιαίτερα συχνές στη Βόρεια Θάλασσα, σημειώνει ο Dyson. «Υπήρξαν επιθέσεις σε αποθήκες όπλων καθώς και σε πλοία που μετέφεραν όπλα στην Ουκρανία», είπε. «Αλλά δεν είναι πολύ στρατηγικό. Φαίνεται λίγο ασυντόνιστο».
Τα ενδεχόμενα
Η Ρωσία για δεκαετίες απολάμβανε έναν κυρίαρχο ρόλο στην παγκόσμια διπλωματική σκηνή εξαιτίας των άφθονων πόρων άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου της, σημειώνει ο Alberto Rizzi, πολιτικός συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων που ερευνά τη γεωπολιτική της ενέργειας και των υποδομών. Αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει καθώς οι οικονομικοί της αντίπαλοι, η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες – ακόμα και τα παραδοσιακά κράτη της Μέσης Ανατολής – επενδύουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
«Αν κοιτάξετε τις χώρες του Κόλπου, επενδύουν πολλά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θέλουν να είναι επίσης σημαντικός πάροχος πράσινης ενέργειας. Θέλουν να διατηρήσουν τον ρόλο που έχουν τώρα όσον αφορά στην ενεργειακή δύναμη, ακόμα και στη μετάβαση», είπε ο Rizzi και συμπλήρωσε: «Έχουμε άλλες χώρες, τη Ρωσία, για παράδειγμα, που δεν επενδύει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έτσι μένει έξω».
Η σύνδεση της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης θα είναι πιο περίπλοκη, πολιτικά. Μπορεί να στέλνει ένα μήνυμα στη Ρωσία για ισχυρούς δεσμούς, αλλά τα χρόνια του Τραμπ έδειξαν επίσης ότι η σχέση ΗΠΑ-ΕΕ, ιδιαίτερα στο θέμα του ΝΑΤΟ και της άμυνας, δεν είναι άρρηκτη.
Οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ τον Νοέμβριο θα μπορούσαν να έχουν συνέπειες, προσθέτει ο Rizzi και συμληρώνει: «Ένα υποθαλάσσιο καλώδιο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί μια συναλλακτική προεδρία όπως αυτή του Τραμπ, προκειμένου να εξαναγκάσει την Ευρώπη σε παραχωρήσεις σε άλλους τομείς».
«Και μόλις φτιάξεις αυτή τη γραβάτα, είναι πολύ δύσκολο να τη λύσεις» καταλήγει.
Με πληροφορίες από CNN
