Μια νεαρή γυναίκα κρύβεται κάτω από ένα δέντρο ανάμεσα σε δύο πολυσύχναστους δρόμους, κρατώντας στο στήθος της ένα σωρό έγγραφα. Αυτά τα έγγραφα είναι πιο σημαντικά για την Bibi Nazdana από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο: είναι το διαζύγιο που της χορηγήθηκε μετά από διετή δικαστική μάχη.

Είναι τα ίδια έγγραφα που ένα δικαστήριο των Ταλιμπάν ακύρωσε λόγω της σκληροπυρηνικής ερμηνείας του θρησκευτικού νόμου της Σαρία, η οποία έχει καταστήσει τις γυναίκες ουσιαστικά αόρατες μπροστά στο νομικό σύστημα του Αφγανιστάν.

Το διαζύγιο της Nazdana είναι μία από τις δεκάδες χιλιάδες δικαστικές αποφάσεις που ανακλήθηκαν από τότε που οι Ταλιμπάν ανέλαβαν τον έλεγχο της χώρας πριν από τρία χρόνια.

Χρειάστηκαν μόλις 10 ημέρες από την εισβολή τους στην Καμπούλ, για να ζητήσει ο άνδρας της -στον οποίο την είχαν τάξει στα επτά της χρόνια- να ανατραπεί η απόφαση του διαζυγίου.

Ο Hekmatullah απαίτησε να παντρευτεί την Nazdana όταν εκείνη ήταν 15 ετών. Είχαν περάσει οκτώ χρόνια από τότε που ο πατέρας της είχε συμφωνήσει σε αυτό που είναι γνωστό ως «κακός γάμος», ο οποίος επιδιώκει να μετατρέψει έναν οικογενειακό «εχθρό» σε «φίλο».

Αμέσως απευθύνθηκε στο δικαστήριο -που τότε λειτουργούσε υπό την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ αφγανική κυβέρνηση- για να χωρίσει, λέγοντάς τους επανειλημμένα ότι δεν μπορούσε να παντρευτεί τον αγρότη, ο οποίος σήμερα είναι 20 ετών. Χρειάστηκαν δύο χρόνια, αλλά τελικά εκδόθηκε μια απόφαση υπέρ της: «Το δικαστήριο με συνεχάρη και μου είπε: Τώρα είσαι χωρισμένη και ελεύθερη να παντρευτείς όποιον θέλεις».

Αλλά αφού ο Hekmatullah άσκησε έφεση κατά της απόφασης το 2021, η Nazdana ενημερώθηκε ότι δεν θα της επιτρεπόταν να υπερασπιστεί την υπόθεσή της αυτοπροσώπως.

«Στο δικαστήριο, οι Ταλιμπάν μου είπαν ότι δεν μπορώ να εμφανιστώ στο δικαστήριο επειδή ήταν ενάντια στη Σαρία. Είπαν ότι ο αδελφός μου θα έπρεπε να με εκπροσωπήσει αντ’ αυτού», λέει η Nazdana. «Μας είπαν ότι αν δεν συμμορφωθούμε», λέει ο Shams, ο 28χρονος αδελφός της Nazdana, «θα παρέδιδαν την αδελφή μου σε αυτόν (τον Hekmatullah) με τη βία».

Ο πρώην σύζυγός της, και τώρα πρόσφατα εγγεγραμμένο μέλος των Ταλιμπάν, κέρδισε την υπόθεση. Οι προσπάθειες του Shams να εξηγήσει στο δικαστήριο της επαρχίας Ουρουζγκάν, όπου γεννήθηκαν, ότι η ζωή της θα κινδύνευε, έπεσαν στο κενό.

Μόνη λύση η διαφυγή

Τα αδέλφια αποφάσισαν ότι δεν τους είχε απομείνει άλλη επιλογή από το να φύγουν. Όταν οι Ταλιμπάν επέστρεψαν στην εξουσία πριν από τρία χρόνια, υποσχέθηκαν να καταργήσουν τη διαφθορά του παρελθόντος και να αποδώσουν «Δικαιοσύνη» σύμφωνα με τη Σαρία, μια εκδοχή του ισλαμικού νόμου.

Από τότε, οι Ταλιμπάν λένε ότι έχουν εξετάσει περίπου 355.000 υποθέσεις. Οι περισσότερες ήταν ποινικές υποθέσεις – εκτιμάται ότι το 40% είναι διαφορές για γη και ένα επιπλέον 30% είναι οικογενειακά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του διαζυγίου, όπως αυτό της Nazdana.

Οι Ταλιμπάν έχουν επίσης συστηματικά απομακρύνει όλους τους δικαστές – άνδρες και γυναίκες – και τους έχουν αντικαταστήσει με άτομα που υποστηρίζουν τις σκληροπυρηνικές απόψεις τους. Οι γυναίκες κηρύχθηκαν επίσης ακατάλληλες να συμμετέχουν στο δικαστικό σύστημα.

Διαβασε ακομα

Αποκλεισμένα από την εκπαίδευση, τα κορίτσια στο Αφγανιστάν βρίσκουν νέους τρόπους να σπουδάσουν

Η πρώην δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου Fawzia Amini – η οποία εγκατέλειψε τη χώρα μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν – λέει ότι δεν υπάρχει μεγάλη ελπίδα να βελτιωθεί η προστασία των γυναικών βάσει του νόμου, αν δεν υπάρχουν γυναίκες στα δικαστήρια.

«Παίξαμε σημαντικό ρόλο», λέει. «Για παράδειγμα, ο νόμος για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών το 2009 ήταν ένα από τα επιτεύγματά μας. Εργαστήκαμε επίσης για τη ρύθμιση των καταφυγίων για γυναίκες, την κηδεμονία ορφανών και τον νόμο κατά της εμπορίας ανθρώπων».

Αποδοκιμάζει επίσης το γεγονός ότι οι Ταλιμπάν ανατρέπουν προηγούμενες αποφάσεις, όπως αυτή της Nazdana.

«Εάν μια γυναίκα χωρίσει τον σύζυγό της και τα δικαστικά έγγραφα είναι διαθέσιμα ως αποδεικτικά στοιχεία, τότε αυτό είναι οριστικό. Οι νομικές αποφάσεις δεν μπορούν να αλλάξουν επειδή αλλάζει ένα καθεστώς» εξηγεί.

«Ο αστικός μας κώδικας είναι παλιός πάνω από μισό αιώνα», προσθέτει. «Εφαρμόζεται από την εποχή πριν από την ίδρυση των Ταλιμπάν. Όλοι οι αστικοί και ποινικοί κώδικες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για το διαζύγιο, έχουν προσαρμοστεί από το Κοράνι».

Αλλά οι Ταλιμπάν λένε ότι οι πρώην κυβερνήτες του Αφγανιστάν δεν ήταν αρκετά ισλαμιστές. Αντ’ αυτού, βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο θρησκευτικό δίκαιο Hanafi Fiqh (νομολογία), το οποίο χρονολογείται από τον 8ο αιώνα – αν και επικαιροποιημένο για να «ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες», σύμφωνα με τον Abdulrahim Rashid.

«Τα προηγούμενα δικαστήρια έπαιρναν αποφάσεις με βάση έναν ποινικό και αστικό κώδικα. Τώρα όμως όλες οι αποφάσεις βασίζονται στη Σαρία [ισλαμικό δίκαιο]», προσθέτει.

Διαβασε ακομα

Αυτή η Παραολυμπιονίκης από το Αφγανιστάν θέλει να εμπνεύσει τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο

Η Amini έχει μια ερώτηση για τους Ταλιμπάν: οι γονείς τους παντρεύτηκαν με βάση αυτούς τους νόμους ή με βάση τους νόμους που θα γράψουν οι γιοι τους;» ρωτάει.

Κάτω από το δέντρο, ανάμεσα σε δύο δρόμους σε μια ανώνυμη γειτονική χώρα, τίποτα από όλα αυτά δεν παρηγορεί τη Nazdana. Μόλις 20 ετών τώρα, βρίσκεται εδώ και ένα χρόνο, κρατώντας τα χαρτιά του διαζυγίου της και ελπίζοντας ότι κάποιος θα τη βοηθήσει.

«Έχω χτυπήσει πολλές πόρτες ζητώντας βοήθεια, συμπεριλαμβανομένου του ΟΗΕ, αλλά κανείς δεν άκουσε τη φωνή μου», λέει. «Πού είναι η υποστήριξη; Δεν μου αξίζει να είμαι ελεύθερη;» διερωτάται.

Με πληροφορίες από BBC