Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο πρώτος Πάπας από τη Λατινική Αμερική και ο πρώτος Ιησουίτης που ανέλαβε το ύπατο εκκλησιαστικό αξίωμα, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών τη Δευτέρα του Πάσχα, ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο και επακόλουθη μη αναστρέψιμη καρδιακή ανεπάρκεια, όπως ανακοίνωσε επίσημα το Βατικανό.

Η κηδεία του αναμένεται να τελεστεί το Σάββατο (26/04), ενώ η σορός του θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα από την Τετάρτη (23/04), με την ιταλική κυβέρνηση να έχει κηρύξει τριήμερο εθνικό πένθος.

Ο «Πάπας των Φτωχών», όπως τον αποκαλούσαν, γεννημένος ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, το 1936 στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής, υπήρξε μια προσωπικότητα που μετουσίωσε το αξίωμα του Πάπα σε σύμβολο ταπεινότητας και ουσιαστικής επαφής με τον λαό.

Από την πρώτη στιγμή της εκλογής του, τον Μάρτιο του 2013, κατέστη σαφές ότι επρόκειτο για έναν διαφορετικό Πάπα: στάθηκε στο μπαλκόνι της βασιλικής του Αγίου Πέτρου, ζήτησε από τον κόσμο να προσευχηθεί για εκείνον και ευχήθηκε «καληνύχτα και καλή ξεκούραση» – μία φράση που άλλαξε τον τόνο της παπικής παρουσίας στον κόσμο.

Από τότε, ο Φραγκίσκος υπήρξε συνεπής σε αυτή την απλότητα: επέλεξε να ζήσει στον ξενώνα της Αγίας Μάρθας αντί για το επίσημο αποστολικό παλάτι, απέρριψε τη χρήση της παραδοσιακής κόκκινης κάπας και των περίτεχνων υποδημάτων, και προτίμησε μια λιτή, ουσιαστική προσέγγιση στην ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας.

Η τελευταία του επιθυμία: Σε απλό τάφο

Η διαθήκη του Πάπα Φραγκίσκου δόθηκε στη δημοσιότητα λίγες ώρες μετά τον θάνατό του, τη Δευτέρα 21 Απριλίου. Η ημερομηνία της διαθήκης – 29 Ιουνίου 2022 – δείχνει ότι ο ίδιος είχε προνοήσει και οργανώσει πλήρως τις τελευταίες του επιθυμίες.

«Θέλω να ταφώ στο χώμα, σε απλό τάφο, χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση. Στον τάφο να υπάρχει μόνο η επιγραφή Franciscus», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ως τελευταία του κατοικία επέλεξε την Παπική Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε, δίπλα στο παρεκκλήσι Salus Populi Romani, εκεί όπου συνήθιζε να προσεύχεται πριν και μετά από κάθε αποστολικό του ταξίδι.

Η συγκεκριμένη εκκλησία δεν ήταν απλώς μια επιλογή ταπεινότητας, αλλά και προσωπικού συμβολισμού: είχε ιδιαίτερους οικογενειακούς και πνευματικούς δεσμούς μαζί της, καθώς οι Ιταλοί πρόγονοί του, πριν μεταναστεύσουν στην Αργεντινή, εκκλησιάζονταν στον συγκεκριμένο ναό.

Διαβασε ακομα

Πέθανε ο Πάπας των φτωχών, Φραγκίσκος: Τι ακολουθεί και πώς εκλέγεται νέος ποντίφικας

Ανατροπή παραδόσεων και απλότητα τελετής

Με την απόφασή του να μην ταφεί στη βασιλική του Αγίου Πέτρου, όπως η πλειονότητα των προκατόχων του, ο Πάπας Φραγκίσκος έσπασε μια παράδοση αιώνων. Επέλεξε να αναπαυθεί ανάμεσα στους απλούς προσκυνητές, στην εκκλησία που σημάδεψε τη ζωή και τη διακονία του.

Η τελετή της ταφής, όπως ζήτησε, θα πραγματοποιηθεί χωρίς περιττές επισημότητες αφού δεν ήθελε η σορός του να τοποθετηθεί σε υπερυψωμένη εξέδρα, αλλά μέσα σε ένα απλό φέρετρο, ανοιχτό για να μπορούν οι πιστοί να τον δουν για τελευταία φορά.

Απέρριψε, μάλιστα, την παραδοσιακή ταφή σε τρία διαδοχικά φέρετρα – κυπαρισσένιο, μολύβδινο και από οξιά – ζητώντας μόνο ένα, λιτό, ξύλινο.

Ένας Πάπας κοντά στα προβλήματα του κόσμου

Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν ήταν απλώς ο «Πάπας της ταπεινότητας» αλλά και εκείνος που μίλησε ανοιχτά για τη φτώχεια, την οικολογική κρίση, τους πρόσφυγες, τους ομοφυλόφιλους, την αδικία, την αποξένωση των λαϊκών από την Εκκλησία.

Δεν δίστασε, μάλιστα, να σηκώσει το ανάστημά του απέναντι σε ισχυρούς ηγέτες, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, όταν ο τελευταίος εξήγγειλε την κατασκευή τείχους στα σύνορα ΗΠΑ–Μεξικού, λέγοντας ότι κάτι τέτοιο «δεν είναι χριστιανικό».

Με την παπική εγκύκλιο του Laudato Si’, το 2015, που εστίαζε στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, ο Πάπας Φραγκίσκος καλούσε όλους – όχι μόνο τους Καθολικούς – να υιοθετήσουν μια ολοκληρωμένη οικολογική συνείδηση που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τις επόμενες γενιές. Ο ίδιος την αποκαλούσε «έκκληση για τη σωτηρία του κοινού μας σπιτιού», μιλώντας με πάθος για την ευθύνη του ανθρώπου απέναντι στη δημιουργία.

Όμως δεν σταμάτησε εκεί. Επανέφερε τη συζήτηση για την αποδοχή των ομοφυλόφιλων από την Εκκλησία, λέγοντας το εμβληματικό «ποιος είμαι εγώ να κρίνω;». Πρότεινε απλές λειτουργίες-ευλογίες για τα ομόφυλα ζευγάρια, χωρίς να αλλάζει την επίσημη θέση της Εκκλησίας για τον γάμο, αλλά ανοίγοντας παράθυρο αγάπης και ενσυναίσθησης.

Παρόλο που υπήρξαν και απογοητεύσεις, όπως το «πάγωμα» της συζήτησης για τις γυναίκες διακόνισσες – ο Πάπας Φραγκίσκος παρέμεινε σύμβολο προσπάθειας για μια Εκκλησία πιο ανθρώπινη και πιο αληθινή.

Διαβασε ακομα

Ο influencer του Θεού: Πλήθος πιστών συρρέει για να δει το άφθαρτο σώμα του 15χρονου που θα γίνει ο πρώτος millennial άγιος της Καθολικής Εκκλησίας

Μια Εκκλησία σε αναζήτηση ισορροπίας

Η παρακαταθήκη του Πάπα Φραγκίσκου δεν είναι μόνο θεσμική – είναι κυρίως ηθική. Ήταν ένας ηγέτης που έδωσε προτεραιότητα στην αγάπη, τη συγχώρεση και τη φροντίδα των περιθωριοποιημένων. Ένας Πάπας που αντί για αποστάσεις, μιλούσε για τη σημασία της συμπερίληψης και που αντί για τον καθωσπρεπισμό και τις τυπικότητες, επέλεγε τον ανοιχτό διάλογο.

Καθώς οι καρδινάλιοι ετοιμάζονται να εισέλθουν στο κονκλάβιο για την εκλογή του επόμενου Πάπα, το ερώτημα που τώρα πλανάται είναι εάν θα μπορέσει κάποιος να συνεχίσει το δύσκολο, αλλά φωτεινό μονοπάτι που χάραξε εκείνος.