Για περισσότερο από έναν αιώνα, η γεωστρατηγική θέση και οι φυσικοί πόροι της Γροιλανδίας την έχουν καταστήσει στόχο των αμερικανικών φιλοδοξιών, με αποκορύφωμα την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου – αν και οι ηγέτες του νησιού της Αρκτικής αντιστάθηκαν σταθερά σε όλες τις περιπτώσεις διεκδίκησης.

Από τις προσπάθειες αγοράς γης μέχρι τις διαπραγματεύσεις για στρατιωτικές βάσεις, η Γροιλανδία αποτελούσε διαχρονικά – και εξακολουθεί να αποτελεί – ένα από τα πιο περιζήτητα νησιά του κόσμου για τις ΗΠΑ – και όχι μόνο.

Οι πρώτες κινήσεις

Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για το μεγαλύτερο μη ηπειρωτικό νησί του κόσμου χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο υπουργός Εξωτερικών William Seward, που μόλις είχε αγοράσει την Αλάσκα από τη Ρωσία έναντι 7,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 1867, άρχισε να εξετάζει το ενδεχόμενο της αγοράς τόσο της Γροιλανδίας όσο και της Ισλανδίας ως πιθανά αμερικανικά εδάφη.

Μια έκθεση του 1868 που ανατέθηκε από τον Seward – ο οποίος καλόβλεπε επίσης και τον Καναδά – έκανε λόγο για την τεράστια αλιεία, την πανίδα και τον ορυκτό πλούτο της Γροιλανδίας. Επιπλέον, η απόκτησή της, σύμφωνα με το National Geographic, θα μπορούσε να υποχρεώσει τον Καναδά – που βρίσκεται μεταξύ της Αλάσκας και της Γροιλανδίας – να γίνει μέρος των ΗΠΑ.

Γιατί όμως τόση τρέλα με το απόμερο νησί; Η Γροιλανδία, η οποία αποτελεί αυτόνομο έδαφος της Δανίας από το 2009, σαφέστατα δεν είναι απλώς μια αχανής έκταση πάγου. Το νησί φιλοξενεί κοινότητες ιθαγενών, κυρίως Ινουίτ, εδώ και αιώνες.

Οι κοινότητες αυτές ευδοκίμησαν στο σκληρό αρκτικό περιβάλλον, αναπτύσσοντας παραδόσεις με επίκεντρο την αλιεία, το κυνήγι και τους στενούς δεσμούς με τη γη. Το πρώιμο ενδιαφέρον των ΗΠΑ παρέβλεψε – σε μεγάλο βαθμό – αυτές τις κοινότητες, εστιάζοντας στη στρατηγική θέση και τους φυσικούς πόρους του νησιού – μια τάση που θα συνεχιζόταν για δεκαετίες.

«Όλα καταλήγουν σε δύο παράγοντες: την τοποθεσία και τα ορυκτά – και αυτό δεν έχει αλλάξει πραγματικά», λέει ο Peter Harmsen, δημοσιογράφος με έδρα την Κοπεγχάγη.

Παρόλο που η προσφορά του Seward απέτυχε, το ενδιαφέρον των Αμερικανών παρέμεινε. Το 1910, ο πρέσβης των ΗΠΑ Maurice Egan πρότεινε μια περίεργη ανταλλαγή: οι ΗΠΑ θα αντάλλασσαν γη στις Φιλιππίνες με τη Γροιλανδία και τις Δανικές Παρθένες Νήσους και στη συνέχεια, οι Δανοί θα αντάλλασσαν γη με τη Γερμανία. Αλλά για άλλη μια φορά, οι προσπάθειες απέτυχαν.

Διαβασε ακομα

Η ζωή στη χώρα με τα τρία φανάρια για την οποία όλοι μιλούν τελευταία

Ο ρόλος της Γροιλανδίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η σημασία της Γροιλανδίας βρέθηκε στο επίκεντρο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν η Γερμανία κατέλαβε τη Δανία το 1940, οι ΗΠΑ κινήθηκαν για να διασφαλίσουν το νησί στο πλαίσιο του δόγματος Μονρόε, μια πολιτική σχετικά με τον αποικισμό το οποίο προειδοποιούσε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να μην επεκταθούν στο δυτικό ημισφαίριο.

Μέχρι τον Απρίλιο του 1941, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν συμφωνία «Άμυνας της Γροιλανδίας» με τον πρέσβη της Δανίας, η οποία παρείχε στους Αμερικανούς το δικαίωμα να κατασκευάζουν και να έχουν πρόσβαση σε στρατιωτικές βάσεις στο νησί.

Τα κοιτάσματα κρυολίθου του νησιού, ζωτικής σημασίας για την παραγωγή αεροσκαφών, αποτέλεσαν κρίσιμο πόρο. Ταυτόχρονα, οι μετεωρολογικοί σταθμοί της Γροιλανδίας ήταν εξίσου απαραίτητοι για την πρόβλεψη των συνθηκών στην Ευρώπη, βοηθώντας τα σχέδια των Συμμάχων.

Αφού η ναζιστική Γερμανία παραδόθηκε τον Μάιο του 1945, οι Δανοί περίμεναν ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα τα μάζευαν και θα έφευγαν – εκείνοι όμως δεν έδειξαν καμία τέτοια διάθεση.

«Θεωρήθηκε [η Γροιλανδία] τόσο σημαντική για την ασφάλεια των ΗΠΑ, που αντισταθήκαμε σθεναρά», λέει ο συνταξιούχος Αμερικανός διπλωμάτης Brent Hardt.

Μεταπολεμικές προσπάθειες

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ έστρεψαν την προσοχή τους σε μια νέα δυνητική απειλή: τη Σοβιετική Ένωση. Εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, οι αξιωματικοί του στρατού και του ναυτικού των ΗΠΑ συνειδητοποίησαν τη σημασία της θέσης της Γροιλανδίας στην Αρκτική ως ενδιάμεσου σημείου μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Σ.Σ.Δ.

Ο Owen Brewster, πρώην γερουσιαστής του Maine, περιέγραψε την αγορά της Γροιλανδίας ως «στρατιωτική αναγκαιότητα». Η Γροιλανδία ήταν επίσης γεμάτη ευκαιρίες για εξερεύνηση και έρευνα.

Το 1946, ο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ John Hickerson ανέφερε ότι οι στρατιωτικοί ηγέτες των ΗΠΑ θεωρούσαν τη Γροιλανδία «απαραίτητη για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών».

Οι ΗΠΑ, μάλιστα, πρότειναν κρυφά να πληρώσουν στη Δανία 100 εκατομμύρια δολάρια σε χρυσό για τη Γροιλανδία, όπως ανέφερε δεκαετίες αργότερα το Associated Press. Επίσης, διαπραγματεύονταν με την ανταλλαγή πλούσιων σε πετρέλαιο εκτάσεων στην περιοχή Point Barrow της Αλάσκας για τμήματα του νησιού.

Αλλά η πρόταση σόκαρε τη δανική κυβέρνηση, όπως λέει ο Hardt. «Ενώ χρωστάμε πολλά στην Αμερική, δεν αισθάνομαι ότι τους χρωστάμε ολόκληρο το νησί της Γροιλανδίας», είχε πει τότε ο Δανός υπουργός Εξωτερικών Gustav Rasmussen.

Διαβασε ακομα

It’s the climate crisis, stupid! Γιατί ο Τραμπ θέλει τόσο πολύ τη Γροιλανδία

Και το ενδιαφέρον συνεχίζεται

Το 1951, οι ΗΠΑ και η Δανία σύναψαν νέα συμφωνία, σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ μπορούσαν να συνεχίσουν να λειτουργούν και να στήνουν στρατιωτικές βάσεις στο νησί, όπως έκρινε σκόπιμο ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) – η διατλαντική στρατιωτική συμμαχία που ιδρύθηκε το 1949.

Η ρύθμιση αυτή ενίσχυσε τον στρατηγικό ρόλο της Γροιλανδίας στη διατλαντική άμυνα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Στη δεκαετία του 1970, αποχαρακτηρίστηκαν έγγραφα των Εθνικών Αρχείων των ΗΠΑ που αποκάλυπταν τις προσπάθειες αγοράς της Γροιλανδίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρ’ όλα αυτά, μόλις το 1991 μια δανική εφημερίδα αναφέρθηκε για πρώτη φορά σε αυτές, προκαλώντας νέα συζήτηση σχετικά με την κυριαρχία της Γροιλανδίας και τις διαχρονικές φιλοδοξίες των ΗΠΑ.

Σήμερα, η σημασία της Γροιλανδίας συνεχίζει να αυξάνεται καθώς η Αρκτική θερμαίνεται, ξεκλειδώνοντας νέες ναυτιλιακές διαδρομές και πρόσβαση σε ανεκμετάλλευτους πόρους. Ωστόσο, τόσο η Δανία όσο και η Γροιλανδία είναι σταθερές: η Γροιλανδία δεν πωλείται.

«Η Γροιλανδία ανήκει στον λαό της», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η πρωθυπουργός της Múte Egede. «Το μέλλον μας και ο αγώνας για ανεξαρτησία είναι δική μας υπόθεση».