Κατά μέσο όρο πέντε γυναίκες ή κορίτσια δολοφονούνται κάθε ώρα μέλος της ίδιας τους της οικογένειας, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Και συχνά οι δολοφονίες τους συνδέονται άρρηκτα με το γεγονός ότι είναι γυναίκες. Ορισμένες χώρες ψηφίζουν τώρα νόμους για να ποινικοποιήσουν ειδικά τη γυναικοκτονία – μια ακραία εκδήλωση της βίας λόγω φύλου.

Η πρώτη τεκμηριωμένη χρήση του όρου «γυναικοκτονία» έγινε το 1801 σε ένα βιβλίο του Ιρλανδού συγγραφέα John Corry με τίτλο A Satirical View of London at the Commencement of the Nineteenth Century (Σατιρική άποψη του Λονδίνου στην αρχή του 19ου αιώνα), όπου χρησιμοποιήθηκε για να αναφερθεί στη δολοφονία μιας γυναίκας. Ο όρος επανήλθε τη δεκαετία του 1970 από την Diana E.H. Russell, ειδική σε θέματα βίας κατά των γυναικών, η οποία εργάστηκε για να αναδείξει το μέγεθος της ανδρικής βίας και των διακρίσεων κατά των γυναικών.

Αν και δεν υπάρχει συμφωνημένος ορισμός του φαινομένου, η γυναικοκτονία ορίζεται ευρέως ως η δολοφονία μιας γυναίκας ή ενός κοριτσιού λόγω του φύλου της. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα της βίας μεταξύ συντρόφων ή της δολοφονίας στο όνομα της «τιμής», για παράδειγμα.

Μετά την έκδοση του ψηφίσματος 68/191 του ΟΗΕ το 2013, με το οποίο καλούνται τα κράτη να αναλάβουν δράση κατά των δολοφονιών γυναικών και κοριτσιών που σχετίζονται με το φύλο, πολλές χώρες με υψηλό εισόδημα έχουν θεσπίσει νόμους για τις γυναικοκτονίες.

Διαβασε ακομα

Επιτέλους, για πρώτη φορά η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετεί νόμο καταπολέμησης της έμφυλης βίας

Το 2022, η Κύπρος ενσωμάτωσε τη γυναικοκτονία στον ποινικό κώδικα ως ξεχωριστό έγκλημα και κατέστησε τις δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο επιβαρυντικό παράγοντα κατά την επιβολή ποινών.

Την ίδια χρονιά, η γυναικοκτονία εισήχθη στον ποινικό κώδικα της Μάλτας. Μπορεί πλέον να θεωρηθεί κίνητρο του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας και σε τέτοιες περιπτώσεις ο δικαστής μπορεί να εξετάσει την υψηλότερη μορφή ποινής – ισόβια κάθειρξη.

Η Κροατία είναι η πιο πρόσφατη χώρα που υιοθέτησε έναν ειδικό νόμο για τη γυναικοκτονία, καθιστώντας την αυτοτελή αξιόποινη πράξη που τιμωρείται με ποινή φυλάκισης δέκα ετών και άνω.

Η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική έχουν μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά δολοφονιών κοριτσιών και γυναικών από μίσος. 18 από τις 33 χώρες της περιοχής έχουν δημιουργήσει νέα νομοθεσία που κατατάσσει τη γυναικοκτονία ως ξεχωριστό έγκλημα μίσους.

Η Κόστα Ρίκα έγινε η πρώτη χώρα που ψήφισε νόμο που καθιστά τη γυναικοκτονία νομικά καθορισμένο έγκλημα το 2007. Ένας άνδρας που δολοφονεί τη σύζυγο ή τη σύντροφό του μπορεί να τιμωρηθεί με 20 έως 35 χρόνια φυλάκισης. Υπάρχουν επίσης ειδικές ποινές κατά της σωματικής κακοποίησης και του περιορισμού της μετακίνησης, κατά την οποία ο σύντροφος χειραγωγεί μια γυναίκα για να την εμποδίσει να φύγει.

Διαβασε ακομα

Η Κροατία αναγνωρίζει νομικά τη γυναικοκτονία ως ξεχωριστό έγκλημα

Οι νόμοι δεν αρκούν

Μια έκθεση του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου χρησιμοποίησε τη μελέτη περίπτωσης του Μεξικού για να υποστηρίξει ότι ο νόμος από μόνος του δεν έχει οδηγήσει στη μείωση των γυναικοκτονιών εκεί. Τα βασικά ευρήματα αυτής της έκθεσης θα πρέπει σίγουρα να λειτουργήσουν ως κρίσιμη πηγή, όχι μόνο για την κατανόηση της πολυπλοκότητας της γυναικοκτονίας ως ακραίας μορφής βίας με βάση το φύλο, αλλά και για την αύξηση των προσπαθειών για την καλύτερη αντιμετώπισή της.

Ένα από τα κύρια προβλήματα είναι η λανθασμένη ταξινόμηση των αριθμών. Σε πολλές περιπτώσεις, μόνο οι δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο και διαπράττονται από στενό σύντροφο ή μέλος της οικογένειας καταγράφονται ως γυναικοκτονίες.

Αυτό οδηγεί σε υποκαταγραφή και αορατότητα των γυναικοκτονιών που συμβαίνουν στο πλαίσιο επιβλαβών πρακτικών, όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, τα εγκλήματα μίσους που συνδέονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό, οι δολοφονίες αυτόχθονων γυναικών ή οι διασυνδέσεις με συμμορίες και άλλες μορφές οργανωμένου εγκλήματος.

Η Κόστα Ρίκα προσπάθησε να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα υπογράφοντας στο νόμο έναν διευρυμένο ορισμό της γυναικοκτονίας, ο οποίος περιλαμβάνει τις γυναικοκτονίες που διαπράττονται από άτομα που βασίζονται σε σχέση εμπιστοσύνης, φιλίας, εξουσίας ή δύναμης. Αυτό θα καταστήσει δυνατή την τιμωρία των εγκλημάτων κατά των γυναικών ακόμη και αν δεν υπάρχει «ρομαντική» σχέση μεταξύ του δράστη και του θύματος.

Σήμερα, η Κόστα Ρίκα έχει χαμηλότερο ποσοστό γυναικοκτονιών σε σύγκριση με τις γειτονικές της χώρες, τη Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ και το Μεξικό.

Παρόλο που οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες των χωρών ανά τον κόσμο μπορεί να διαφέρουν, υπάρχουν αρκετά διδάγματα για την καταπολέμηση των γυναικοκτονιών που είναι καθολικά.

Διαβασε ακομα

Ο κυκλαδικός πολιτισμός διδάσκει τον σεβασμό στο γυναικείο σώμα: Πώς το έχασε αυτό η Ελλάδα, αναρωτιέται ο Guardian για τις γυναικοκτονίες

Ο όρος «γυναικοκτονία» φέρει επίσης πολιτικές προεκτάσεις. Στη Λατινική Αμερική χρησιμοποιείται για να αναφερθεί στην έλλειψη ανταπόκρισης των κυβερνήσεων σε σχέση με τις δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών.

Η ιδέα της γυναικοκτονίας τονίζει την κρατική ενοχή και την ανεπαρκή αντιμετώπιση αυτής της βίας με βάση το φύλο. Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο καθώς ο βιασμός και η δολοφονία γυναικών και κοριτσιών χρησιμοποιούνται συνήθως ως αποτρόπαια εργαλεία συγκρούσεων – αυτό έχει αποδειχθεί πρόσφατα στην Ουκρανία, για παράδειγμα.

Δεδομένου ότι οι περισσότερες γυναικοκτονίες διαπράττονται από νυν ή πρώην συζύγους ή στενούς συντρόφους, είναι ύψιστης προτεραιότητας η αντιμετώπιση της τοξικής αρρενωπότητας και η προώθηση της ισότητας των φύλων. Είναι σαφές ότι πρέπει να υπερβούμε το νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Θα χρειαστεί συνηγορία και ενεργή συμμετοχή των μελών της κοινότητας για να δημιουργηθούν μακροπρόθεσμες λύσεις για τον περιορισμό των γυναικοκτονιών.

Με πληροφορίες από The Conversation