Η Σερβία ενδεχομένως να οδεύει προς πρόωρες εκλογές, μετά τη μεγαλύτερη διαδήλωση διαμαρτυρίας στην ιστορία της χώρας, αυξάνοντας την πίεση προς την κυβέρνηση και τον πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς να δώσουν απαντήσεις.

Υπολογίζεται ότι 300.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα Βελιγράδι το Σάββατο (15/03), σηματοδοτώντας την κορύφωση των πολύμηνων διαδηλώσεων από φοιτητές που πυροδοτήθηκαν από τη φονική κατάρρευση των υποδομών στο σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ τον Νοέμβριο του 2024.

Beograd, 18:00 pic.twitter.com/nF1487abAd

— Arhiv javnih skupova (@javniskupovi) March 15, 2025

Το περιστατικό, στο οποίο σκοτώθηκαν 15 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι δύο, πυροδότησε ένα κύμα διαμαρτυριών καθοδηγούμενο από φοιτητές, απαιτώντας την απόδοση ευθυνών και δικαιοσύνη από την κυβέρνηση. Οι διαμαρτυρίες δημιούργησαν πολιτική κρίση για τον πρόεδρο, οδηγώντας στην παραίτηση του πρωθυπουργού, Μίλος Βούτσεβιτς.

Κατά τη διάρκεια κυβερνητικής συνεδρίασης στο Παλάτι της Σερβίας στις 16 Μαρτίου, ο πρόεδρος Βούτσιτς δήλωσε ότι η παραίτηση του πρωθυπουργού θα επιβεβαιωθεί επίσημα στις 18 Μαρτίου. Στη συνέχεια, θα αρχίσει η προθεσμία των 30 ημερών για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

«Εάν η νέα κυβέρνηση δεν σχηματιστεί εντός της νόμιμης προθεσμίας, θα διεξαχθούν εκλογές, πιθανότατα στις 8 Ιουνίου», δήλωσε ο Βούτσιτς στους δημοσιογράφους, προσθέτοντας ότι η κατάσταση στη χώρα πρέπει να ομαλοποιηθεί το συντομότερο δυνατό.

🇷🇸#Serbia #Vucic #Belgrade: Hear Serbia's Vucic address the nation after Belgrade's biggest-ever rally: Serbian President Aleksandar Vucic said "we will have to change ourselves and we will have to learn a lot" after a vast demonstration in Belgrade on Saturday, with more than… pic.twitter.com/HQXBSScJYO

— worldnews24u (@worldnews24u) March 16, 2025

Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τη δυσαρέσκεια του κοινού και να κατευνάσει τις πολύμηνες διαδηλώσεις, η οργή του κοινού έχει μόνο κλιμακωθεί. Οι διαμαρτυρίες συνέχισαν να αυξάνονται σε μέγεθος, με τη διαμαρτυρία στο Βελιγράδι στις 15 Μαρτίου να αποτελεί την κορύφωση ενός εθνικού κινήματος που έχει δει παρόμοιες διαδηλώσεις σε περισσότερες από 200 πόλεις σε ολόκληρη τη Σερβία.

Τα σχόλια του Βούτσιτς έγιναν σε συνάντηση με την πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης Άνα Μπρνάμπιτς, όπου περιέγραψε το χρονοδιάγραμμα για την παραίτηση του Βούτσεβιτς ώστε να ενεργοποιηθεί η προθεσμία των 30 ημερών. Εάν δεν σχηματιστεί νέα κυβέρνηση εντός αυτής της περιόδου, η χώρα θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με πρόωρες εκλογές τον Ιούνιο.

BREAKING:

The largest street protest in the history of Serbia just started in Belgrade.

Hundreds of thousands of students and their supporters have gathered to demand the resignation of President Vucic.

🇷🇸 pic.twitter.com/W1W3ChMji1

— Visegrád 24 (@visegrad24) March 15, 2025

Ενώ οι διαμαρτυρίες έχουν αποκτήσει σημαντική δυναμική, τα κόμματα της αντιπολίτευσης αγωνίζονται να παρουσιάσουν μια ενιαία απάντηση ή μια εναλλακτική ηγεσία για να αμφισβητήσουν το κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS). Αυτός ο πολιτικός κατακερματισμός θα μπορούσε να ενθαρρύνει τον Βούτσιτς να προκηρύξει εκλογές ως μέσο επιβεβαίωσης της πολιτικής του νομιμοποίησης, παρά τον κίνδυνο να χάσει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία.

Ο Βούτσιτς, γνωστός για τη συχνή χρήση πρόωρων εκλογών για την ενίσχυση της εξουσίας του, μπορεί να θεωρήσει τις εκλογές ως μια ευκαιρία να επαναφέρει την ηγεσία του εν μέσω αυξανόμενης δημόσιας δυσαρέσκειας. Ωστόσο, η διεξαγωγή εκλογών στον απόηχο της μεγαλύτερης διαμαρτυρίας στην ιστορία της Σερβίας ενέχει σημαντικούς κινδύνους.

🇷🇸 Belgrade on the eve of the largest anti-govt protest since the Milosevic overthrow in 2000. pic.twitter.com/5T54ZKlGKR

— Jakub Bielamowicz (@KubaBielamowicz) March 14, 2025

Η απογοήτευση του κοινού θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της υποστήριξης των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ακόμη και εκείνων που δυσκολεύτηκαν να παρουσιάσουν μια συνεκτική πρόταση. Παρ’ όλα αυτά, το ιστορικό των πολιτικών ελιγμών του προέδρου υποδηλώνει ότι μπορεί να θεωρεί τις εκλογές ως την καλύτερη επιλογή για την επίλυση της τρέχουσας κρίσης.

Όλη η Σερβία στους δρόμους

Το Σάββατο έμοιαζε σαν όλη η Σερβία να συγκεντρώθηκε στο Βελιγράδι. Εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές ξεχύθηκαν στους κεντρικούς δρόμους της σερβικής πρωτεύουσας από όλες τις κατευθύνσεις σχηματίζοντας σχεδόν αδιάκοπο κύμα ομπρελών και πλακάτ. Αψήφησαν την ανελέητη βροχή και τον ασυνήθιστα υγρό αέρα του Μαρτίου που πλανιόταν πάνω από την πόλη, προκειμένου να συμμετάσχουν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που διογκώνονται εδώ και μήνες και απειλούν τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς.

Belgrade is the world today.

This is by far the largest protest in Serbia’s history 🇷🇸 pic.twitter.com/3BFYP61cWf

— Jakub Bielamowicz (@KubaBielamowicz) March 15, 2025

«Ο φόβος έχει αλλάξει πλευρά στη Σερβία», δήλωσε στο POLITICO ο Ντίνκο Γκρουχόντζιτς, καθηγητής πανεπιστημίου από το Νόβι Σαντ και ένας από τους πρώτους υποστηρικτές των διαδηλώσεων.

«Οι διαδηλώσεις έδειξαν ότι οι μέσοι πολίτες δεν φοβούνται πια», δήλωσε ο Γκρουχόντζιτς. «Τώρα βλέπουν το φόβο στα μάτια της κυβέρνησης».

🇷🇸 The crowds in Belgrade today. Some have said this is the largest protest in the history of Serbia. pic.twitter.com/CsjRUtjrSm

— DD Geopolitics (@DD_Geopolitics) March 15, 2025

Οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν τον περασμένο Νοέμβριο, όταν το στέγαστρο του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ, το κέντρο της πλούσιας βόρειας περιοχής της Σερβίας, κατέρρευσε πάνω σε ανυποψίαστους παρευρισκόμενους και σκότωσε επί τόπου 14 ανθρώπους.

Μεταξύ των θυμάτων ήταν και μικρά παιδιά ηλικίας 9 και 5 ετών. Ένα ακόμη θύμα υπέκυψε αργότερα στα τραύματά του, ενώ πολλά άλλα υποβλήθηκαν σε ακρωτηριασμό.

Today in Belgrade, the biggest protest in the history of Serbia 🇷🇸 pic.twitter.com/PRiqEI0uGS

— Based Serbia (@SerbiaBased) March 15, 2025

Αυτό που ξεκίνησε ως 15λεπτες ολονυκτίες -ένα λεπτό για κάθε χαμένη ζωή- έχει διογκωθεί στο μεγαλύτερο κίνημα διαμαρτυρίας στη σύγχρονη ιστορία της Σερβίας, με τις διαδηλώσεις να γίνονται όλο και μεγαλύτερες καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να αρνηθεί την ευθύνη, παρά τα στοιχεία που συνδέουν την κατάρρευση με πρόσφατες ανακαινίσεις στον σιδηροδρομικό σταθμό.

«Ενώ ο κόσμος γνώριζε για τη διαφθορά και την εγκληματικότητα στην κυβέρνηση και προηγουμένως, το γεγονός ότι η διαφθορά μπορεί να οδηγήσει στο να σκοτωνόμαστε αδιακρίτως είναι αυτό που πυροδότησε αυτό», δήλωσε ο Γκρουχόντζιτς.

Στα τέλη Νοεμβρίου και τον Δεκέμβριο, φοιτητές και μαθητές άρχισαν να μποϊκοτάρουν τα μαθήματα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ολόκληρες σχολές ανέστειλαν τα μαθήματα, ενώ τα πανεπιστήμια βρέθηκαν υπό κατάληψη.

Σε μια από τις σκηνές στην πλατεία Slavija το Σάββατο (15/03), ένας διαδηλωτής συσπείρωσε το πλήθος με ένα τραγούδι: «Κοιτάξτε πόσοι είμαστε εδώ! Η φωνή σας μετράει! Ας αφυπνίσουμε τη Σερβία μαζί!»

Η διαδήλωση ήταν ως επί το πλείστον ειρηνική, αλλά η αστυνομία συνέλαβε έναν άνδρα που έπεσε με το αυτοκίνητό του πάνω σε διαδηλωτές σε ένα προάστιο του Βελιγραδίου, τραυματίζοντας τρία άτομα, σύμφωνα με το AP.

Η αισιοδοξία και μια βαθιά αίσθηση συλλογικής ταυτότητας γέμισαν τον αέρα στο Βελιγράδι, καθώς ολόκληρες οικογένειες έφτασαν – ορισμένες με τα πόδια – από περισσότερες από δώδεκα πόλεις και κωμοπόλεις, επιδεικνύοντας με υπερηφάνεια τα καταπονημένα πόδια τους ως ένδειξη αποφασιστικότητας.

Ενώ η κυβέρνηση αρχικά κινήθηκε προσεκτικά στην αντίδρασή της στις διαδηλώσεις, αποφεύγοντας τις απροκάλυπτες καταστολές ή τη σκληρή κριτική, μια σειρά από διάσπαρτους καβγάδες και επιθέσεις εναντίον διαδηλωτών τους τελευταίους τέσσερις μήνες έχουν αυξήσει τις εντάσεις. Οι διαδηλωτές ισχυρίζονται ότι αυτές οι κλιμακώσεις υποκινήθηκαν από μασκοφόρους και κουκουλοφόρους προβοκάτορες.

Αρκετοί υπουργοί του κυβερνώντος Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος, μαζί με τον πρωθυπουργό Μίλος Βούτσεβιτς, προσέφεραν τις παραιτήσεις τους ως απάντηση στα γεγονότα, αλλά προχώρησαν επίσης στην κατηγορία των διαδηλωτών ότι συνωμοτούν για την ανατροπή της κυβέρνησης.

Η πρόεδρος του Κοινοβουλίου και πρώην πρωθυπουργός Άνα Μπρνάμπιτς κατηγόρησε τους διαμαρτυρόμενους φοιτητές και καθηγητές στο Βελιγράδι ότι «υποκινούν πραξικόπημα και εμφύλιο πόλεμο στη Δημοκρατία της Σερβίας», σε δήλωσή της στις αρχές της εβδομάδας.

Διαβασε ακομα

Πώς οι φοιτητές στη Σερβία ξεσηκώθηκαν ενάντια στο σύστημα

Ο πρόεδρος Βούτσιτς δήλωσε ότι οι υπεύθυνοι για την κατάρρευση του στεγάστρου στο Νόβι Σαντ «θα πάνε στη φυλακή» και ότι η πτώση οφείλεται σε «επαγγελματικό λάθος» και όχι σε διαφθορά. Αλλά παρομοίασε επίσης τους διαδηλωτές με μια «έγχρωμη επανάσταση» που χρηματοδοτείται από διεθνείς ΜΚΟ, ακόμη και από ξένες κυβερνήσεις – ένα συναίσθημα που συχνά επαναλαμβάνεται από προσωπικότητες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία και ο Ρόμπερτ Φίκο στη Σλοβακία, οι οποίοι αντιμετώπισαν παρόμοια μεγάλες διαδηλώσεις πρόσφατα.

Το πιο περιζήτητο σημείο στο Βελιγράδι -το κεντρικό πάρκο μεταξύ του κτηρίου του κοινοβουλίου και της προεδρίας- έχει καταληφθεί από φιλοκυβερνητικούς φοιτητές που διαδηλώνουν με το σύνθημα «Οι φοιτητές θέλουν να σπουδάσουν».

Εδώ και εβδομάδες, κοιμούνται σε σκηνές, ενώ η παρουσία τους φυλάσσεται αυστηρά από σειρές ένοπλων χωροφυλάκων και περικυκλώνεται από φράχτες κατά των ταραχών και τρακτέρ, το τελευταίο φαινομενικά ένα συμβολικό νεύμα στην ιδέα ότι και αυτοί εκπροσωπούν τον μέσο λαό.

Με πληροφορίες από POLITICO, bne, AP news, blic