Σχεδόν καθημερινά βλέπουμε στις ειδήσεις κάποιο νέο περιστατικό βίας. Ξυλοδαρμοί ανηλίκων, «ραντεβού» για συμπλοκές, σχολικός εκφοβισμός… Σε πολλές περιπτώσεις η βία βιντεοσκοπείται από θεατές, οι οποίοι δεν παρεμβαίνουν για να σταματήσουν το επεισόδιο.

Σε αυτό το κλίμα ανακοινώθηκαν από το υπουργείο Παιδείας τα μέτρα για την αντιμετώπιση του bullying, με εγκαίνια στην πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr, στην οποία μαθητές και γονείς θα μπορούν να αναφέρουν περιστατικά που πέφτουν στην αντίληψή τους.

Τα μέτρα που εισήγαγε η κυβέρνηση φαίνεται, ωστόσο, ως πυρήνα τους να έχουν την τιμωρία. Συγκεκριμένα, επανήλθε η πενθήμερη αποβολή και ο διαχωρισμός των απουσιών σε αδικαιολόγητες και δικαιολογημένες (40-75).

Ταυτόχρονα, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες μαθητές προκαλούν υλικές ζημιές, οι κηδεμόνες θα επιβαρύνονται με το κόστος της επιδιόρθωσής τους, ενώ η χρήση κινητών τηλεφώνων παραμένει απαγορευτική εντός του σχολικού περιβάλλοντος.

Εάν καταγράψει με το κινητό του εκπαιδευτικούς ή συμμαθητές του, ανάλογα την βαρύτητα του περιστατικού, ο διευθυντής ή ο σύλλογος διδασκόντων αποφασίζουν ποινή αποβολής 1 έως 5 ημερών.

Εάν διαρρεύσουν προσωπικά δεδομένα τρίτων προσώπων, τότε ο σύλλογος διδασκόντων υποχρεούται να εφαρμόσει το μέτρο της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος για τον μαθητή, διαδικασία η οποία διευκολύνεται.

Διαβασε ακομα

Πλατφόρμα καταγγελιών, αποβολές, περιορισμοί στα κινητά: Όλα τα μέτρα κατά του bullying στα σχολεία

Συνομιλήσαμε με την Ελένη Δημακοπούλου, ψυχολόγο παιδιών/εφήβων/ενηλίκων, εκπαιδευόμενη στη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, η οποία ασχολείται με ψυχοπαιδαγωγικα προγράμματα καθώς και με τη συμβουλευτική γονέων και τη θεραπεία ενηλίκων. Διατηρεί, επίσης, τη σελίδα “The_Therapy_Touch” στο Instagram.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ελένη Δημακοπούλου – Ψυχολόγος (BSc, PGDip) (@the_therapy_touch)

Της ζητήσαμε να μας εξηγήσει γιατί η βία ανάμεσα σε νέους φαίνεται να λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις, αλλά και να σχολιάσει τα μέτρα του υπουργείου Παιδείας για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Εκείνη μάς απάντησε πως λύση δεν είναι η καταστολή, αλλά η πρόληψη του φαινομένου, δίνοντας ταυτόχρονα κάποια «tips» στους γονείς, προκειμένου να αναγνωρίζουν τα σημάδια που πιθανόν καθιστούν το παιδί τους θύμα ή θύτη, αλλά και να ξέρουν πώς να δράσουν.

– Το bullying και η βία ανάμεσα σε νέους έχουν κατακλύσει τις οθόνες μας. Γιατί έχει αυξηθεί το
φαινόμενο αυτό; Έγιναν ξαφνικά τα παιδιά πιο βίαια;

– Και ναι και όχι. Παρόμοια περιστατικά με αυτά που βλέπουμε σήμερα εμφανίζονταν πάντα. Αυτό που φαίνεται να έχει αλλάξει είναι η ένταση και τα μέσα με τα οποία ασκούν βία ή εκφοβισμό πλέον οι νέοι. Για παράδειγμα, πριν από 15 χρόνια ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός και η βία μέσω διαδικτύου δεν είχε τη συχνότητα και την ένταση που έχει σήμερα. Η ευκολία με την οποία διακινείται μια πληροφορία δίνει πλέον τη δυνατότητα στον δράστη να εκθέσει ένα άτομο και να του ασκήσει βία χωρίς καν να χρειαστεί να το κάνει πρόσωπο με πρόσωπο. Ο εκφοβισμός δεν είναι πλέον μόνο φυσικός, αλλά και ψηφιακός.

Τα παιδιά και κυρίως οι έφηβοι, ανέκαθεν είχαν αναπτυγμένη την ανάγκη του ανήκειν στην ομάδα των συνομηλίκων τους, ενώ παράλληλα βασικό γνώρισμα της ηλικίας τους είναι η ανάγκη για αυτονόμηση από τον θεσμό της οικογένειας. Ο εκφοβισμός λειτουργεί συχνά με βάση τη νοοτροπία της αγέλης. Αν πάρεις δέκα εφήβους οι οποίοι έδρασαν βίαια ή εκφοβιστικά μαζί και τους ρωτήσεις μεμονωμένα εάν θα δρούσαν έτσι ως ατομικότητες, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σου απαντήσουν αρνητικά. Ας μην ξεχνάμε πως ιδιαίτερα στην εφηβεία, τα άτομα δρουν με βάση την παρόρμηση και το συναίσθημα και λιγότερο με τη λογική.

– Ποιες συμπεριφορές πρέπει να προσέχουν οι γονείς του θύτη και ποιες του θύματος; Ποια είναι δηλαδή τα πρώτα σημάδια και οι αντιδράσεις που παρατηρούνται αντίστοιχα;

– Αρχικά, το κάθε παιδί σκέφτεται και αντιδρά με διαφορετικό τρόπο, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να πούμε πως υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορεί ένας γονιός να ελέγξει. Παρ’ όλα αυτά, σε μεγάλη συχνότητα βλέπουμε τα παιδιά τα οποία δέχονται εκφοβισμό να έχουν μια άρνηση να πάνε σχολείο ή να συναναστραφούν με συνομηλίκους τους. Προσπαθούν, δηλαδή, να αντιμετωπίσουν την κατάσταση μέσω της απομόνωσης.

Τόσο στους εφήβους, όσο και στα παιδιά μικρότερης ηλικίας, μπορεί να παρατηρηθεί μια ευερεθιστότητα στη διάθεση καθώς και δυσκολία στη συναισθηματική αυτορρύθμιση. Αυτό ενδέχεται να εκδηλωθεί μέσω ξεσπασμάτων θυμού και κλάματος. Στις περιπτώσεις των παιδιών που ασκούν εκφοβισμό, τα σημάδια είναι πιο δυσδιάκριτα και αυτό, διότι παιδιά τα οποία εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο ή σε κοινωνικό πλαίσιο, δεν εκδηλώνουν πάντα αντίστοιχη συμπεριφορά και στο σπίτι.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει αλλαγή στη συμπεριφορά τους σε ευρύτερο πλαίσιο. Συχνά διατηρούν μυστικά από τους γονείς ή τείνουν να μην μοιράζονται πληροφορίες για το πού ήταν, με ποιους κλπ. Φυσικά, και σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε να δούμε ευερεθιστότητα στη διάθεση και συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα.

– Ποια είναι μια ορθή και μια λάθος πρώτη αντίδραση του γονέα, όταν το παιδί δείξει τα σημάδια που αναφέρατε;

– Και στις δύο περιπτώσεις η σπασμωδική και έντονη αντίδραση των γονιών δεν θα βοηθήσει. Μετά από μια τέτοια πληροφορία είναι αναμενόμενο ο γονιός να αντιδράσει συναισθηματικά ή παρορμητικά. Μια τέτοια όμως κίνηση μπορεί να ενισχύσει περισσότερο το ήδη υπάρχον πρόβλημα. Δεν είναι πάντα εύκολο για ένα παιδί να μοιραστεί μια τέτοια εμπειρία, ακόμα και με τους γονείς του. Χρειάζεται να αισθανθεί ασφάλεια και σιγουριά πριν ανοιχτεί.

Για παράδειγμα, ένας γονιός που βλέπει ότι το παιδί έχει μια άρνηση να πάει στο σχολείο ή βρίσκει διαρκώς δικαιολογίες, θα ήταν βοηθητικό να μην του ασκήσει πίεση. Με τον τρόπο αυτό, το παιδί θα δει πως έχει έναν σύμμαχο που το καταλαβαίνει και θα είναι πιο εύκολο για εκείνο να μοιραστεί την εμπειρία του.

– Το bullying σταματά με πενθήμερη αποβολή; Είναι η τιμωρία μια σωστή μέθοδος αντιμετώπισης για τους εφήβους;

– Η τιμωρία δεν φαίνεται να είναι το κατάλληλο μέσο για να σταματήσει το bullying. Μπορεί φαινομενολογικά ή βραχυπρόθεσμα να έχει κάποια αποτελέσματα, αλλά δεν επιλύει κάτι. Το πιο πιθανό είναι να εξαναγκάσει τον θύτη να αλλάξει μεθόδους δράσης. Ενδέχεται όντως να μην προβεί σε κάποια πράξη μέσα στο σχολείο υπό τον φόβο της αποβολής, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα δράσει εκτός σχολείου ή μέσω διαδικτύου. Η απάντηση είναι η πρόληψη και όχι η καταστολή.

– Πώς αξιολογείτε σε γενικές γραμμές τα μέτρα που έλαβε το υπουργείο Παιδείας για την αντιμετώπιση του φαινομένου;

– Ο εκφοβισμός και η βία ανάμεσα στους νέους είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα, βαθιά ψυχοκοινωνικό, το οποίο πρέπει να προσεγγίζεται διεπιστημονικά. Τα μέτρα που εξήγγειλε το υπουργείο φαίνεται να έχουν πιο κατασταλτικό χαρακτήρα παρά προληπτικό. Χρειάζεται να διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους θα προληφθούν τέτοια φαινόμενα δομικά. Παράλληλα, ιδιαίτερη σημασία έχει η διαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε ζητήματα σχολικού εκφοβισμού, καθώς και η αύξηση του αριθμού των ψυχολόγων και των κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία.

– Σε αυτές τις περιπτώσεις, ποιο είναι το πρώτο μέλημα ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας; Τι δείχνει η δική σας εμπειρία δουλεύοντας με παιδιά;

– Η θεραπευτική διαδικασία με τα παιδιά απέχει πολύ από αυτή των ενηλίκων. Ένα παιδί ή ένας έφηβος συνήθως θα έρθει σε εμάς ύστερα από αίτημα των γονιών. Ειδικά τα μικρότερα παιδιά δεν έρχονται με πλήρη επίγνωση του τι σημαίνει θεραπευτική διαδικασία, άρα δεν θα μιλήσουν με την ίδια ευκολία για το πρόβλημα που τα απασχολεί όπως θα έκανε ένας ενήλικας. Πρώτο μέλημα, θα λέγαμε, είναι η εγκαθίδρυση ασφάλειας μέσα στη θεραπευτική σχέση, ώστε το παιδί να νιώσει άνετα να μιλήσει για εμπειρίες και προβλήματα που έχει, καθώς και να το βοηθήσουμε να αντιληφθεί και να διαχειριστεί τα συναισθήματά του, τα οποία στην παιδική και εφηβική ηλικία βιώνονται με υψηλά επίπεδα έντασης. Παράλληλα, κομβική σημασία έχει το να ενταχθούν παράλληλα και οι γονείς σε ένα πρόγραμμα συμβουλευτικής γονέων, ώστε να μπορέσουν να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά θεραπευτικά αποτελέσματα.