Η πρώτη ημέρα του δεύτερου μήνα της άνοιξης είναι αφιερωμένη στα ψέματα. Η Πρωταπριλιά γιορτάζεται τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό (April Fool’s Day), με αθώα ψεματάκια και φάρσες που σκαρφίζονται οι χωρατατζήδες όλου του πλανήτη. Πού έχει, όμως, τις ρίζες του αυτό το περίεργο έθιμο;

Αν και υπάρχουν πολλές εκδοχές για τον τόπο και τον χρόνο γέννησης του εθίμου αυτού, δύο είναι οι επικρατέστερες.

Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο έχει καταγωγή από τη Δύση, ενώ οι ρίζες του βρίσκονται στους αρχαίους Κέλτες, οι οποίοι συνήθισαν την Πρωταπριλιά που καλυτέρευε ο καιρός να βγαίνουν για ψάρεμα. Καθώς επέστρεφαν λοιπόν, όπως κάθε γνήσιος ψαράς που σέβεται τον εαυτό του, έλεγαν συνεχώς ιστορίες για μεγάλα ψάρια που έχουν πιάσει κατά καιρούς.

Η δεύτερη εκδοχή μάς πάει πίσω στον Μεσαίωνα, όταν οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου, λόγω του Πάσχα.

Διαβασε ακομα

Tο ανερχόμενο νησί για το απόλυτο ταξίδι περιπέτειας στην Ελλάδα

Το 1560 ή το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ «έστειλε» την αρχή του έτους από την 1η Απριλίου στην 1η Ιανουαρίου, προκειμένου να συμβαδίζει η χώρα του ημερολογιακά με τις άλλες χώρες. Η αλλαγή ωστόσο αυτή δημιούργησε προβλήματα στον λαό, ενώ όσοι την αποδέχτηκαν «πείραζαν» εκείνους που συνέχιζαν να θεωρούν πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου λέγοντάς τους περιπαικτικά ψέματα ή κάνοντάς τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.

Σύμφωνα με το SanSimera.gr, το έθιμο μεταλαμπαδεύτηκε από τους Κέλτες και τους Γάλλους σε ολόκληρο τον κόσμο, με τις εφημερίδες την αρχή του 20ου αιώνα και στη συνέχεια τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης να το «αγκαλιάζουν», μεταδίδοντας πολύ επιτυχημένες ειδήσεις – φάρσες.

Μόνο που με την εξάπλωση του ίντερνετ, η Πρωταπριλιά έγινε τελικά καθημερινότητα, καθώς τα fake news και τα hoaxes είναι πλέον τρομακτικά συνηθισμένα.

Πώς έφτασε το έθιμο στην Ελλάδα

Το έθιμο δεν θα μπορούσε να μην φτάσει στην Ελλάδα, όπου του προσθέσαμε τη δική μας πινελιά. Στη χώρα μας φέρεται να ήταν γνωστό από την εποχή των Σταυροφοριών.

Η βασική ιδέα παρέμεινε ίδια: Αθώα ψέματα για να ξεγελάσουμε το ανυποψίαστο «θύμα». Σε κάποιες, μάλιστα, περιοχές ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά, ενώ σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.

Επίσης, κάποιοι θεωρούν πως το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο, ενώ αν είναι παντρεμένος, πιθανότατα, θα χηρέψει γρήγορα…

Όπως, μάλιστα, υποστηρίζει ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας, στον ελληνικό χώρο το να λέμε ψέματα αποτελεί συνήθη μηχανισμό στην προσπάθεια εξασφάλισης της επιτυχίας μιας μαγικής ενέργειας ή ενός δύσκολου έργου, βάσει της αντίληψης ότι η ψευδολογία ξεγελά και εμποδίζει τις βλαπτικές δυνάμεις.

Σύμφωνα πάλι με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το ψέμα της Πρωταπριλιάς είναι «ένα σκόπιμο ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την αγροτική παραγωγή».