Ξεκινά σήμερα Τρίτη (21/05) η δίκη των εννέα Αιγυπτίων που δικάζονται στην Καλαμάτα με την κατηγορία ότι προκάλεσαν το χειρότερο ναυάγιο με μετανάστες στη Μεσόγειο των τελευταίων δέκα χρόνων, και σημερινό εκτενές δημοσίευμα του BBC αναρωτιέται εάν οι κατηγορούμενοι θα έχουν μία «δίκαιη δίκη», παραθέτοντας στοιχεία από δικά τους ρεπορτάζ.

Οι κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν ισόβια κάθειρξη εφόσον καταδικαστούν για λαθρεμπόριο ανθρώπων και για την πρόκληση της βύθισης του αλιευτικού σκάφους τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου 2023, όταν αυτό ανατράπηκε και βυθίστηκε 47 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Πύλου, προκαλώντας τον θάνατο έως και 500 ανθρώπων.

Το κατηγορητήριο που περιήλθε στην κατοχή του BBC δείχνει ότι οι κατηγορούμενοι διώκονται με στοιχεία που έχουν ήδη διαψευστεί από τουλάχιστον έξι επιζώντες, οι οποίοι ανέφεραν στο βρετανικό μέσο πως η ακτοφυλακή προκάλεσε την ανατροπή του σκάφους τους και στη συνέχεια τους πίεσε να ενοχοποιήσουν τους Αιγύπτιους.

Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συλλογικότητες, συμπεριλαμβανομένων της Διεθνούς Αμνηστίας και του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσαν ότι έχουν σοβαρές επιφυλάξεις για την ακεραιότητα της ελληνικής έρευνας και των στοιχείων και αναρωτιούνται εάν οι κατηγορούμενοι θα έχουν μία δίκαιη δίκη.

Η ελληνική ακτοφυλακή αρνείται διαρκώς ότι οι ενέργειές της προκάλεσαν το πολύνεκρο ναυάγιο, ενώ οι Αρχές έχουν απορρίψει όλους τους ισχυρισμούς περί αδικήματος ή συγκάλυψης.

Έως και 500 άτομα φέρεται πως χάθηκαν στη θάλασσα

Οι εννέα κατηγορούμενοι, οι οποίοι είναι όλοι Αιγύπτιοι ηλικίας μεταξύ 20 και 41 ετών, επέβαιναν στο αλιευτικό σκάφος “Adriana” που βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα, σε ένα από τα βαθύτερα σημεία της Μεσογείου στις 14 Ιουνίου του 2023, αναφέρει το δημοσίευμα.

Ογδόντα δύο πτώματα ανασύρθηκαν, αλλά τα Ηνωμένα Έθνη πιστεύουν ότι επιπλέον 500 άνθρωποι – συμπεριλαμβανομένων 100 γυναικών και παιδιών που βρίσκονταν στο αμπάρι του σκάφους – ενδέχεται να έχασαν τη ζωή τους στο ναυάγιο, καθώς εκτιμάται πως το σκάφος μετέφερε έως και 750 μετανάστες.

Το αλιευτικό σκάφος είχε ξεκινήσει μία εβδομάδα νωρίτερα από το λιμάνι του Τομπρούκ στη Λιβύη, ενώ η ελληνική ακτοφυλακή παρακολουθούσε το σκάφος για τουλάχιστον επτά ώρες πριν συμβεί το ναυάγιο, αλλά αργότερα δήλωσε ότι δεν επιχείρησε διάσωση επειδή το σκάφος ταξίδευε με ασφάλεια με «σταθερή ταχύτητα» και σε «σταθερή πορεία» προς την Ιταλία και πως οι επιβαίνοντες δεν κινδύνευαν.

Προηγούμενη έρευνα του BBC έθεσε σοβαρές αμφιβολίες για τους ισχυρισμούς αυτούς, ωστόσο, όταν οι ισχυρισμοί αυτοί έφτασαν τον Νοέμβριο του 2023 στα αφτιά του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, εκείνος δήλωσε πως αν και οι συνθήκες διερευνώνται, η ευθύνη βαραίνει τους διακινητές, αναφέρει το δημοσίευμα.

«Η ακτοφυλακή μας έχει σώσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στη θάλασσα και θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για το έργο που επιτελούν», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης.

Στο επίκεντρο η κατάσταση του σκάφους

Το κατηγορητήριο που περιήλθε στην κατοχή του BBC αποκαλύπτει ότι οι Έλληνες εισαγγελείς κατηγορούν τους εννέα Αιγύπτιους ότι προκάλεσαν την τραγωδία καθώς το σκάφος ήταν ασφυκτικά γεμάτο, διακινδυνεύοντας τη ζωή των επιβαινόντων.

«Το αλιευτικό σκάφος δεν ήταν αξιόπλοο, καθώς ήταν παλιό και κακοσυντηρημένο και δεν ήταν κατάλληλο για τη μεταφορά τόσο μεγάλου αριθμού ανθρώπων, ειδικά για μια τόσο μεγάλη απόσταση, ενώ δεν υπήρχαν σωσίβια», αναφέρει το κατηγορητήριο.

Η Εισαγγελία λέει ότι και οι εννέα κατηγορούμενοι είχαν την ευθύνη του πηδαλίου εναλλάξ και πως γνώριζαν ότι ο συνωστισμός τόσο στο κατάστρωμα όσο και στο αμπάρι επηρέαζε τη σταθερότητα του σκάφους.

Ωστόσο, το βρετανικό μέσο αναφέρεται και στις δηλώσεις της ελληνικής ακτοφυλακής που απάντησε στις έντονες επικρίσεις «για την αποτυχία της να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει το σκάφος» επιμένοντας πως το αλιευτικό ήταν ασφαλές και ταξίδευε σταθερά προς την Ιταλία «και επομένως δεν χρειαζόταν να διασωθεί».

Οι ισχυρισμοί των εννέα Αιγυπτίων

Το κατηγορητήριο αναφέρει ότι οι εννέα Αιγύπτιοι άνδρες ήταν μέλη συμμορίας λαθρεμπόρων και χρέωναν κάθε επιβάτη μεταξύ 4.000 και 8.000 δολαρίων για μία θέση στο πλοίο.

Οι κατηγορίες της εισαγγελίας βασίζονται σε συνεντεύξεις, που διεξήγαγαν οι ίδιοι οι λιμενικοί, εννέα άλλων επιζώντων τις ημέρες που ακολούθησαν μετά το ναυάγιο. Ωστόσο, δεν φαίνεται να έχουν υποβληθεί στο δικαστήριο στοιχεία από τους άλλους 95 επιζώντες.

Το BBC αναφέρει πως υπάρχουν αναφορές ότι ορισμένοι από τους 104 επιζώντες πιέστηκαν να αναγνωρίσουν τους εννέα Αιγύπτιους άνδρες ως διακινητές.

Δύο Σύριοι άνδρες, τους οποίους το βρετανικό μέσο ονομάζει Ahmad και Musaab για να προστατεύσει την ταυτότητά τους, υποστήριξαν πως η ακτοφυλακή τους έδωσε εντολή να σιωπήσουν σχετικά με άλλους παράγοντες που οδήγησαν στην τραγωδία και αντ’ αυτού να κατηγορήσουν τους εννέα άνδρες που δικάζονται.

«Φυλακίστηκαν και κατηγορήθηκαν άδικα από τις ελληνικές αρχές σε μια προσπάθεια να καλύψουν το έγκλημά τους», δήλωσε ο Musaab.

Σε άλλες συνεντεύξεις που έκαναν ανταποκριτές του BBC στην Αθήνα, τέσσερις άλλοι επιζώντες ανέφεραν πως οι Αιγύπτιοι ήταν επιβάτες που πλήρωσαν για να είναι πάνω στο σκάφος και πως τους παγίδευσαν. Ωστόσο, άλλοι επιζώντες φέρεται να δήλωσαν ότι όντως κακομεταχειρίστηκαν από ορισμένους από τους κατηγορούμενους.

Οι κατηγορίες κατά της ελληνικής ακτοφυλακής δεν αναφέρονται στο κατηγορητήριο

Τις εβδομάδες μετά το πολύνεκρο ναυάγιο, πολλοί επιζώντες ισχυρίστηκαν ότι ένα ελληνικό περιπολικό σκάφος είχε πράγματι προκαλέσει την ανατροπή της βάρκας των μεταναστών σε μια ύστατη, αποτυχημένη προσπάθεια να τη ρυμουλκήσει.

Ο ισχυρισμός αυτός, ωστόσο, δεν αναφέρεται πουθενά στο δικαστικό κατηγορητήριο, «παρόλο που τα Ηνωμένα Έθνη λένε ότι οι ισχυρισμοί αξίζουν ανεξάρτητη έρευνα».

Το Ναυτοδικείο της Ελλάδας ερευνά πιθανή παράβαση εκ μέρους του Λιμενικού Σώματος, το οποίο έχει αρνηθεί σταθερά όλους τους ισχυρισμούς.

Οι Ahmad και Musaab υποστήριξαν ότι εκφοβίστηκαν από τις ελληνικές Αρχές όταν υπέδειξαν ότι το περιπολικό σκάφος προκάλεσε τη βύθιση.

«Προσάρμοσαν ένα σχοινί από τα αριστερά. Όλοι μετακινήθηκαν στη δεξιά πλευρά του σκάφους μας για να το ισορροπήσουν», δήλωσε ο Musaab. «Το ελληνικό σκάφος απομακρύνθηκε γρήγορα προκαλώντας την ανατροπή του σκάφους μας. Συνέχισαν να το σέρνουν για αρκετή απόσταση».

Συνολικά, έξι επιζώντες περιέγραψαν στο BBC, με σχεδόν πανομοιότυπες λεπτομέρειες, πώς οι λιμενικοί προκάλεσαν την ανατροπή της βάρκας τους.

Δεν εξετάστηκαν στοιχεία για κινητά τηλέφωνα

Εντύπωση προκαλεί, σύμφωνα με το BBC, ότι δεν υπάρχει βίντεο από το πλοίο Adriana, αλλά και από τη στιγμή της βύθισης. Σημειώνεται πως η ακτοφυλακή δήλωσε ότι οι δικές της κάμερες υψηλών προδιαγραφών δεν κατέγραφαν.

Ωστόσο, ορισμένοι από τους επιζώντες ανέφεραν ότι κατά καιρούς βιντεοσκοπούσαν, ενώ επέβαιναν στο πλοίο, αλλά ότι η ακτοφυλακή κατάσχεσε τα κινητά τους λίγο μετά τη διάσωσή τους.

Τα τηλέφωνα αυτά χάθηκαν στη συνέχεια πριν βρεθούν, σχεδόν ένα μήνα αργότερα, σε μια τσάντα στο ένα σκάφος της ακτοφυλακής που ήταν παρόν στο ναυάγιο.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Iasonas Apostolopoulos (@iasonas_apost)

Οι δικηγόροι υπεράσπισης είχαν ζητήσει να εξεταστούν ορισμένα τηλέφωνα για πιθανά χρήσιμα αποδεικτικά στοιχεία, αλλά τα δικαστικά έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή του BBC δείχνουν ότι ο ανακριτής έκρινε το 2023 ότι αυτό θα ήταν μάταιο, καθώς μια «αυτονόητη συνέπεια» της πτώσης των μεταναστών στη θάλασσα ήταν ότι όλα τα τηλέφωνά τους θα είχαν υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά:

«Το θαλασσινό νερό εισήλθε στα κατασχεθέντα τηλέφωνα με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η εξαγωγή οποιουδήποτε είδους αποθηκευμένων ψηφιακών δεδομένων από αυτά και ως εκ τούτου [η προσπάθεια εξαγωγής δεδομένων] είναι άσκοπη».

Η έρευνα των Αρχών σε εξέλιξη

Η ξεχωριστή έρευνα του Ναυτοδικείου για την πιθανή ευθύνη του λιμενικού σώματος που ξεκίνησε τις εβδομάδες μετά το ναυάγιο, παραμένει σε προκαταρκτικό στάδιο.

Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων πιστεύουν ότι αυτή θα πρέπει να ολοκληρωθεί πριν από οποιαδήποτε ποινική δίκη των Αιγυπτίων κατηγορουμένων.

«Το ποινικό δικαστήριο πιθανόν να έχει ελλιπή στοιχεία για την αξιολόγηση της ενοχής των κατηγορουμένων. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος η δίκη να βασιστεί σε ελλιπή ή/και αμφισβητήσιμα στοιχεία», δήλωσε ο Χρήστος Δημόπουλος, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ελλάδα.

Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία έχει υποσχεθεί να θέσει τους διακινητές προ των ευθυνών τους και να πατάξει τις παράνομες διελεύσεις, δήλωσε ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη.

«Η αξιόπιστη και ουσιαστική απόδοση ευθυνών για ένα από τα χειρότερα ναυάγια στη Μεσόγειο πρέπει να περιλαμβάνει τον προσδιορισμό τυχόν ευθυνών των ελληνικών Αρχών», λέει η Τζούντιθ Σάντερλαντ, αναπληρώτρια διευθύντρια Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Με πληροφορίες από BBC