Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει, τα τελευταία 24ωρα, η είδηση πως μια μαθητική θεατρική παράσταση – που έγινε στο πλαίσιο του 1ου Πανελλήνιου Μαθητικού Φεστιβάλ στην Ιεράπετρα (7–11 Απριλίου 2025), προκάλεσε την παρέμβαση της αστυνομίας, μετά από καταγγελία για «αντεθνικό περιεχόμενο».

Συγκεκριμένα, μαθητές του 1ου ΕΠΑΛ Ρεθύμνου ανέβασαν το έργο Ο Εχθρός της Τάξης του Βρετανού συγγραφέα Νάιτζελ Γουίλιαμς, όμως, όπως αναφέρει η Ένωση Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΕΛΜΕ) Λασιθίου, κατά τη διάρκεια της παράστασης, οπλισμένοι αστυνομικοί μπήκαν στην αίθουσα «Μελίνα Μερκούρη» γιατί «κάποιος/α “αγανάκτησε” λόγω του περιεχομένου, της σκηνοθεσίας και της όλης δράσης» – κάτι που «θα ήταν γελοίο, εάν δεν ήταν τόσο σοβαρό και επικίνδυνο» όπως λέει η ανακοίνωση.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Ράδιο Λασίθι, κάποιος από τους παρευρισκομένους στην αίθουσα κάλεσε την αστυνομία όταν σε μία σκηνή μία μαθήτρια που υποδυόταν τον ρόλο της, πέταξε στο πάτωμα μια γιρλάντα με ελληνικές σημαίες.

Μάλιστα, η ΕΛΜΕ καταγγέλλει πως όχι μόνο καταγράφηκαν τα στοιχεία των καθηγητών, αλλά λίγο μετά την ολοκλήρωση της παράστασης «κατέβηκαν από την διαδικτυακή πλατφόρμα του φεστιβάλ τα βίντεο των παραστάσεων».

«Η ελευθερία της ανθρώπινης έκφρασης μέσω της Τέχνης είναι προφανέστατα αδιαμφισβήτητη. Όσο κι αν επιχειρούν ορισμένοι να επιστρέψει η κοινωνία σε εποχές γύψου και φίμωσης, όσο και αν οι νοσταλγοί της λογοκρισίας αρχίζουν να ξεθαρρεύουν, τολμώντας να βάλουν στο στόχαστρό τους ακόμα και μαθητικές παραστάσεις, δεν θα τους περάσει», τονίζεται σε άλλο σημείο της ανακοίνωσης.

Από την πλευρά της, η Αστυνομία σημείωσε πως η παρουσία της στον χώρο έγινε με απόλυτη διακριτικότητα και πως δεν διέκοψαν την παράσταση.

«Ύβρις για τη δημοκρατία η παρουσία οπλισμένων αστυνομικών»

Χρησιμοποιώντας σκληρή γλώσσα κατήγγειλε η ΕΛΜΕ Λασιθίου το περιστατικό, χαρακτηρίζοντάς το ως «ακραία μορφή λογοκρισίας και σκοταδισμού». Παράλληλα, εξέφρασε την απερίφραστη στήριξή της στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές που συμμετείχαν στην παράσταση, σημειώνοντας ότι η Τέχνη είναι αδιαπραγμάτευτο μέσο ελεύθερης έκφρασης και όχι πεδίο αστυνομικών ερευνών.

Η ανακοίνωση της ΕΛΜΕ Λασιθίου

«Από τις 7-11 Απριλίου στην πόλη της Ιεράπετρας διεξήχθη με τεράστια επιτυχία το 1ο Πανελλήνιο Μαθητικό Φεστιβάλ Θεάτρου, μια διοργάνωση που μας γεμίζει μόνο αισιοδοξία, ελπίδα και χαρά.

Μαθητές και μαθήτριες από όλη την Ελλάδα μαζί με συναδέλφους παρουσίασαν θεατρικές παραστάσεις που με κόπο και μεράκι κατάφεραν να στήσουν και να ανεβάσουν, αποδεικνύοντας έτσι πως η Τέχνη, και εν προκειμένω η δραματική, μπορεί να αποτελέσει έναν υπέροχο τρόπο έκφρασης και δημιουργικότητας για την νεολαία μας. Η συγκίνηση που σκόρπισαν τα νέα παιδιά δυστυχώς όμως παραλίγο να αμαυρωθεί από ένα περιστατικό που δυστυχώς εκφράζει τον νεοσυντηριτισμό και τον σκοταδισμό μιας μερίδας της κοινωνίας μας.

Συγκεκριμένα, μετά από ανώνυμη καταγγελία κλήθηκε η αστυνομία στον χώρο του φεστιβάλ επειδή κάποιος/α “αγανάκτησε” λόγω του περιεχομένου, της σκηνοθεσίας και της όλης δράσης μιας συγκεκριμένης παράστασης, αυτής που ανέβασαν οι μαθητές και μαθήτριες του 1ου ΕΠΑΛ Ρεθύμνου.

Θα ήταν γελοίο, εάν δεν ήταν τόσο σοβαρό και επικίνδυνο.

Το γεγονός ότι η αστυνομία έσπευσε (!) στον χώρο του φεστιβάλ την ώρα της παράστασης και κατέγραψε τα στοιχεία των υπεύθυνων καθηγητών, σε συνδυασμό πως μετά το περιστατικό κατέβηκαν από την διαδικτυακή πλατφόρμα του φεστιβάλ τα βίντεο των παραστάσεων, προκαλεί αγανάκτηση.

Η θέα οπλισμένων αστυνομικών οργάνων σε ένα χώρο μαθητικής τέχνης αποτελεί ύβρις για την ίδια την δημοκρατία.

Η ελευθερία της ανθρώπινης έκφρασης μέσω της Τέχνης είναι προφανέστατα αδιαμφισβήτητη. Όσο κι αν επιχειρούν ορισμένοι να επιστρέψει η κοινωνία σε εποχές γύψου και φίμωσης, όσο και αν οι νοσταλγοί της λογοκρισίας αρχίζουν να ξεθαρρεύουν, τολμώντας να βάλουν στο στόχαστρό τους ακόμα και μαθητικές παραστάσεις, δεν θα τους περάσει.

Ως ΕΛΜΕ Λασιθίου δηλώνουμε την απερίφραστη στήριξή μας στους συντελεστές της παράστασης και ξεκαθαρίζουμε πως θα είμαστε -εκ του ρόλου μας ορμώμενοι- πάντα αρωγοί της ανθρώπινης δημιουργικότητας και υπερασπιστές του ιερού δικαιώματος που έχει ο άνθρωπος στην ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση. Γνωρίζουμε καλά πως το επίπεδο της καλλιτεχνικής ελευθερίας αντικατοπτρίζει το επίπεδο ελευθερίας μιας δημοκρατίας.

Τελικά ο “Εχθρός της Τάξης” (τίτλος του έργου του Νάιτζελ Γουίλιαμς το οποίο ανέβασαν τα παιδιά) ίσως να βρίσκεται στον μαύρο κι άραχνο μεσαίωνα που κατοικεί στο μυαλό ορισμένων. Θερμά συγχαρητήρια στους συντελεστές του Φεστιβάλ, σε όλα τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν και κυρίως στα παιδιά και τους καθηγητές του 1ου ΕΠΑΛ Ρεθύμνου. Το γεγονός ότι η επιτροπή του φεστιβάλ τίμησε την προσπάθεια της συγκεκριμένης ομάδας με τον έπαινο της ελεύθερης έκφρασης και της επιλογής έργου, αποτελεί παράδειγμα για όλους μας στήριξης και προστασίας της ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης».

Η αντίδραση του προέδρου Δ.Σ. ΕΛΜΕ Ρεθύμνου

Το έργο Ο Εχθρός της Τάξης είναι μια σατιρική κοινωνική κωμωδία, γραμμένη τη δεκαετία του ’80, που πραγματεύεται τις σχέσεις εξουσίας και τη δυναμική της ομάδας σε ένα σχολικό περιβάλλον.

Ο Χρήστος Σουρουλής, Φιλόλογος 4ου ΓΕΛ, πρόεδρος Δ.Σ. ΕΛΜΕ Ρεθύμνου, σημείωσε πως πρόκειται για ένα θεατρικό έργο που ανέβηκε πρώτη φορά το 1978 από το Royal Court Theatre στο Λονδίνο.

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Εθνικού Θεάτρου «σε μια σχολική αίθουσα οι μαθητές περιμένουν κάποιον καθηγητή. Νέα παιδιά που καταστρέφουν οτιδήποτε γι’ αυτούς εκπροσωπεί το σύστημα που το θεωρούν εχθρό τους, όπως και το σχολείο. Αμφισβητούν τα πάντα και τους πάντες, επαναστάτες και αντιρρησίες, θύτες και θύματα την ίδια στιγμή. Περιμένουν αλλά το ωρολόγιο πρόγραμμα για το συγκεκριμένο τμήμα, γράφει μόνον ‘’κενό’’. Τελικά απορρίπτουν αυτοί το σύστημα ή το σύστημα τους απορρίπτει;».

«Όμως η πατρίδα δεν κινδυνεύει από παραστάσεις μαθητών. Κινδυνεύει από την απογοήτευση που νιώθει η νέα γενιά για το εδώ και τώρα: Την επαγγελματική (μη) αποκατάσταση, το ρουσφέτι, το ξεχαρβάλωμα των θεσμών, τη διαρκή υποβάθμιση της Παιδείας. Οι νέοι μας είτε φεύγουν από τη χώρα, είτε δεν κάνουν όνειρα μένοντας σε αυτή. Και όσοι θέλουν να κάνουν το κάτι παραπάνω – μια θεατρική παράσταση, ας πούμε – καθίστανται υπόλογοι σε κάθε σκοταδιστή που αναλαμβάνει εργολαβικά την ερμηνεία του τι συνιστά προσβολή εθνικού συμβόλου.

Όμως εκείνος ο κύριος ή η κυρία δεν έδρασε εν κενώ: Ας θυμηθούμε τι γίνεται τον τελευταίο καιρό με την τέχνη στη χώρα μας, από το έργο της Γεωργίας Λαλέ μέχρι τα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη, που ακόμα περιμένουν να επιστρέψουν στην Εθνική Πινακοθήκη μετά τον βανδαλισμό τους από τον βουλευτή της «Νίκης» Παπαδόπουλο. Όταν οι επίσημοι θεσμοί δίνουν χώρο στον σκοταδισμό, φαινόμενα όπως αυτό στο μαθητικό φεστιβάλ μοιραία θα επαναλαμβάνονται.

Δεν είναι όμως μόνο η Τέχνη που μπαίνει στο σημάδι: Είναι και η Επιστήμη. Και αυτό φαίνεται με τον πιο έντονο και τραγικό τρόπο στο έγκλημα των Τεμπών, όταν, προκειμένου να σωθεί η κυβέρνηση, πολιτικά και ποινικά, απέναντι στα επιστημονικά δεδομένα επιστρατεύονται οι πιο εξωφρενικές θεωρίες.

Η Τέχνη και η Επιστήμη όμως είναι οι βασικές εκφάνσεις του Πολιτισμού μας ως ανθρώπινο είδος. Η μάχη για την υπεράσπισή τους είναι ένας αγώνας για την ανθρώπινη υπόσταση. Πηγή και των δύο είναι η αμφισβήτηση της καθεστηκυίας τάξης. (Και για αυτό η καθεστηκυία τάξη τις πολεμά). Όμως ας αφήσουμε τουλάχιστον τα παιδιά έξω από αυτό.

Και ας τους δώσουμε συγχαρητήρια, σε εκείνα και τους εκπαιδευτικούς, και μόνο που ανέβηκαν στο σανίδι και στάθηκαν μπροστά σε κοινό – τούτο θέλει πολλή δουλειά και θάρρος. Συγχαρητήρια και στους γονείς των παιδιών, που τα ενθάρρυναν να συμμετέχουν σε ένα πόνημα τέχνης.

Τα παιδιά είναι η ελπίδα μας πως ο πολιτισμός θα νικήσει»