Τις πρώτες ημέρες μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, τον Νοέμβριο του 2024, η αγορά αντισυλληπτικών στην Αμερική αυξήθηκε κατακόρυφα, με δύο εταιρείες να αναφέρουν πωλήσεις περίπου 1.000% υψηλότερες μέσα σε μόλις μία εβδομάδα. Εν τω μεταξύ, η Planned Parenthood, μία Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση (ΜΚΟ) που παρέχει υγειονομική περίθαλψη στις ΗΠΑ, ανέφερε αύξηση 760% στα ραντεβού για τοποθέτηση ενδομήτριου σπειράματος την επομένη κιόλας ημέρα της νίκης του επί της Κάμαλα Χάρις. Και όλα αυτά, σχεδόν μισό αιώνα αφού ο αντιναταλισμός έκανε την εμφάνισή του.

Πολλοί Αμερικανοί φοβούνται ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα περιορίσει περαιτέρω τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, 2½ χρόνια μετά την ανατροπή του συνταγματικού δικαιώματος στην άμβλωση από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ.

Σήμερα, περίπου το ένα τρίτο των πολιτειών απαγορεύει τη διαδικασία σχεδόν εξ ολοκλήρου ή μετά τις πρώτες 6 εβδομάδες της εγκυμοσύνης, ενώ αρκετά από τα μέλη που θα συγκροτήσουν τη νέα κυβέρνηση αντιτίθενται στα δικαιώματα των αμβλώσεων. Πολλοί μάλιστα εξ αυτών, όπως ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, υποστηρίζουν πως η μη απόκτηση παιδιών είναι από μόνη της μια ηθική αποτυχία.

Πέρα από τους Ρεπουμπλικανούς, όμως, πολλοί άλλοι σε επιτελικές θέσεις παγκοσμίως διατηρούν και αναπαράγουν παρόμοιες απόψεις: από τον αρθρογράφο των New York Times, Ross Douthat, μέχρι τον Πάπα Φραγκίσκο οι οποίοι έχουν περιγράψει τη μείωση των γεννήσεων ως σημάδι εγωκεντρικών πολιτισμών.

Διαβασε ακομα

Το σώμα μου, η επιλογή μου. Πάντα και για πάντα

Τότε και τώρα

Πολλοί άνθρωποι επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά, αλλά δεν μπορούν. Άλλοι ενδεχομένως να μην το επιλέγουν για προσωπικούς, επαγγελματικούς ή οικονομικούς λόγους. Υπάρχουν, όμως, και οι υποστηρικτές του «αντιγεννητισμού» ή «αντιναταλισμού» – ενός σχετικά νέου κοινωνικού κινήματος – που θεωρούν ότι το να φέρνεις μία νέα ζωή σε αυτόν τον κόσμο, έτσι όπως είναι, αποτελεί την πλέον ανήθικη πράξη.

Στη δεκαετία του 1970, η λέξη «αντιναταλισμός» αναφερόταν σε πολιτικές που αποσκοπούσαν στη μείωση του ποσοστού γονιμότητας μιας χώρας, όπως η εκστρατεία στείρωσης εκατομμυρίων ανδρών στην Ινδία κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης από το 1975-1977.

Τέτοιες πολιτικές σχεδιάστηκαν για να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες για τον υπερπληθυσμό και τη φτώχεια, οι οποίες ενισχύθηκαν – εν μέρει – από την αυξανόμενη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.

Τις επόμενες δεκαετίες, εξειδικευμένα περιβαλλοντικά κινήματα, όπως το Κίνημα Εθελοντικής Ανθρώπινης Εξαφάνισης (The Voluntary Human Extinction Movement), επηρεάστηκαν από αυτή την τάση και ενθάρρυναν τους ανθρώπους να σταματήσουν να κάνουν παιδιά για χάρη του πλανήτη.

Ωστόσο, ο αντιγεννητισμός άρχισε να παρουσιάζει για πρώτη φορά μια ηθική φιλοσοφία το 2006, όταν εκδόθηκαν δύο βασικά βιβλία: Το μανιφέστο ενός αντιναταλιστή του Βέλγου ακτιβιστή Théophile de Giraud, και το «Καλύτερα να μην υπήρχα ποτέ», του Νοτιοαφρικανού φιλοσόφου David Benatar.

Αντί να δίνει έμφαση στη ζημιά που προκαλούν οι νέοι άνθρωποι στον πλανήτη, ο αντιγεννητισμός πλέον επικεντρωνόταν στη ζημιά που προκαλεί η ζωή στα αγέννητα.

Με το να μην προχωρούν στην απόκτηση απογόνων, υποστηρίζουν αυτοί οι φιλόσοφοι, οι άνθρωποι βοηθούν τα αγέννητα να αποφύγουν την εγγενή οδύνη της ζωής. Τα παιδιά δεν μπορούν να βιώσουν ούτε τις απολαύσεις της ζωής – αλλά όπως γράφει ο Benatar, «εκείνοι που δεν θα υπάρξουν ποτέ δεν μπορούν να στερηθούν».

Η εκστρατεία του αντιγεννητισμού

Ο αντιγεννητισμός ξεκίνησε σε διάφορες διαδικτυακές κοινότητες, αλλά άρχισε να έχει ευρύτερη αποδοχή ο 2019, όταν ο Raphael Samuel, επιχειρηματίας από τη Βομβάη, επιχείρησε να μηνύσει τους γονείς του επειδή τον γέννησαν χωρίς τη συγκατάθεσή του. Το περιστατικό προκάλεσε δημόσια συζήτηση σχετικά με την ηθική της τεκνοποίησης και προκάλεσε τον σχηματισμό της ακτιβιστικής ομάδας Childfree India.

Έκτοτε έχουν δημιουργηθεί διάφορες ομάδες κατά των γεννήσεων σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου ενός subreddit με περίπου 230.000 μέλη. Η οργάνωση Stop Having Kids, που ιδρύθηκε στις ΗΠΑ τον Μάρτιο του 2021, έχει φιλοξενήσει διαδηλώσεις σε όλο τον Καναδά, το Μπαγκλαντές και την Πολωνία. Την ίδια χρονιά, οι Asagi Hozumi και Yuichi Furuno δημιούργησαν την Antinatalism Japan και από το 2023 διοργανώνουν συχνές ενημερωτικές εκδηλώσεις στο Τόκιο. Στις αρχές του 2024, ένας ακτιβιστής ονόματι Nimrod Harel σχεδίασε μια ευρωπαϊκή περιοδεία για την προώθηση του αντι-γεννητισμού σε περισσότερες από 30 πόλεις.

Διαβασε ακομα

Γνωρίστε τη Gen Beta, τη νέα γενιά της ανθρωπότητας που άρχισε να έρχεται στον κόσμο

Το στοίχημα του μέλλοντος

Η κριτική στους αντιναταλιστές ποικίλλει – ωστόσο, πιο συχνά, παραπονιούνται ότι τους αποκαλούν «εγωιστές»: οι επικριτές υποθέτουν ότι δίνουν προτεραιότητα στη δική τους ελευθερία έναντι της ανατροφής της επόμενης γενιάς.

«Ποτέ δεν κατάλαβα τους ανθρώπους που λένε ότι ‘το να μην κάνεις παιδιά είναι εγωιστικό’», γράφει ένας αντιναταλιστής στη συνομιλία της κοινότητάς τους. «Πείτε μου έναν λόγο που (κάνετε παιδιά) για το καλό του παιδιού».

Η απόφαση να μην κάνετε παιδιά μπορεί να έχει ως κίνητρο την επιθυμία για ελευθερία και αυτοπραγμάτωση, αλλά δεν χρειάζεται να είναι μόνο αυτό.

Συχνά, μεταξύ των διαδικτυακών κοινοτήτων αντιγεννητισμού που μελετά ο Jack Jiang, διδακτορικός φοιτητής Ανθρωπολογίας στο The New School, «το νόημα της μη απόκτησης παιδιών είναι ακριβώς η προστασία τους», όπως αναφέρει με άρθρο του στο The Conversation.

Η Shyama, μια αντιναταλίστρια από το Bengaluru της Ινδίας, συνήθιζε να διδάσκει παιδιά με χαμηλό εισόδημα. Αφού είδε τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στους μαθητές της, στράφηκε στην έρευνα για την ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων.

Μιλά για παιδιά της, αλλά μόνο υποθετικά, αφού έχει ορκιστεί να μην αποκτήσει απογόνους. Όταν διαβάζει για άσχημα νέα, νιώθει ανακούφιση που τα παιδιά της δεν θα χρειαστεί ποτέ να υποφέρουν έτσι.

Όταν οι φίλοι της την κατηγορούν ότι αμφισβητεί το δικαίωμα των άλλων ανθρώπων να αποκτήσουν παιδί, αναφέρει ότι «αυτό είναι λιγότερο άδικο από το να φέρεις μια άλλη ζωή σε αυτόν τον κόσμο και να της επιβάλλεις μια ολόκληρη ζωή αναπόφευκτου πόνου».

Ορισμένοι επικριτές απαντούν ότι η απόκτηση παιδιών δίνει στους γονείς ένα μερίδιο στο μέλλον.Ο φιλόσοφος Samuel Scheffler, για παράδειγμα, υποστηρίζει ότι η απόκτηση παιδιών δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ζήσουν μία αιώνια ζωή μέσα από τους απογόνους τους.

Οι αντιναταλιστές ωστόσο, αρνούνται να εξισώσουν τα παιδιά με το μερίδιο στο μέλλον. Ο Anugraha Kumar, ένας μαρξιστής αντιγεννητιστής αναφέρει πως οι περισσότεροι ηγέτες στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδίας είναι άτεκνοι.

«Χωρίς να χρειάζεται να στηρίξουν μια οικογένεια, είναι ελεύθεροι να αγωνιστούν για ένα καλύτερο μέλλον».

Διαβασε ακομα

Το δικαίωμα στην άμβλωση σώζει τις ζωές των γυναικών

Εκκοσμίκευση της γέννησης

Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, καταστροφικά γεγονότα έχουν προκαλέσει προβληματισμό σχετικά με την ηθική της αναπαραγωγής. Μετά το Ολοκαύτωμα και τη ρίψη ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, Εβραίοι και Ιάπωνες συγγραφείς κατέγραψαν τις ανησυχίες ορισμένων επιζώντων για την απόκτηση απογόνων.

Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο Jade Sasser, οι ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή, την οικονομία και τις εμπόλεμες συρράξεις έχουν τροφοδοτήσει τα σημερινά ερωτήματα σχετικά με το αν πρέπει ή όχι οι άνθρωποι να κάνουν οικογένεια.

Ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο Jiang, αυτή η αφήγηση υποβαθμίζει βαθύτερες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο πολλές σύγχρονες κοινωνίες αντιλαμβάνονται τις γεννήσεις: παραδοσιακά, η γέννηση θεωρούνταν συχνά συνυφασμένη με τη θρησκεία. «Τα παιδιά τα στέλνει ο Θεός», συνηθίζουμε να ακούμε, ακόμα και σήμερα από ορισμένους.

Σε πολλές από τις κοινωνίες στις οποίες έχουν δημιουργηθεί ομάδες κατά των γεννήσεων, ωστόσο, οι γονείς έχουν πολύ μεγαλύτερο έλεγχο σε σχέση με τη θεϊκή παρέμβαση – και έτσι η απόκτηση απογόνων αντιμετωπίζεται με έναν ξεκάθαρα πιο κοσμικό τρόπο.

Η γέννηση, στις μέρες μας, θεωρείται λιγότερο συχνά ως μέρος της θείας τάξης, αλλά συχνά παρομοιάζεται με λαχείο: ένα παιχνίδι τύχης όπου οι γονείς ρίχνουν το ζάρι και τα παιδιά τους υφίστανται τις συνέπειες.

Διαβασε ακομα

Τι πραγματικά παρακολουθούν οι εφαρμογές για την περίοδο

Οι Ιάπωνες αντιναταλιστές, για παράδειγμα, μερικές φορές συγκρίνουν τη γέννηση με το “gachapon”, τους αυτόματους πωλητές που «εκτοξεύουν» ένα παιχνίδι στην τύχη κάθε φορά που κάποιος βάζει χρήματα.

Οι γονείς επιλέγουν να «γυρίσουν τον τροχό» χωρίς να γνωρίζουν τι είδους ζωή θα έχουν οι απόγονοί τους και χωρίς, φυσικά, να έχουν τη συγκατάθεση του αγέννητου – είναι και αυτό ένα ρίσκο που θα πρέπει να πάρουν!