Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ακόμη επικίνδυνο καλοκαίρι, με τους πυροσβέστες να δίνουν επί δύο 24ωρα μία τιτάνια μάχη με το μεγάλο πύρινο μέτωπο βορειοανατολικά της Αθήνας. Δεκάδες περιοχές στα προάστια εκκενώθηκαν καθώς η πυρκαγιά που ξεκίνησε κοντά στο χωριό Βαρνάβα την Κυριακή 11 Αυγούστου, διέσχισε τα πευκοδάση που έμειναν ξερά από τους επανειλημμένους καύσωνες.

Ο Ιούνιος και ο Ιούλιος ήταν οι θερμότεροι μήνες που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ελλάδα και αποδείχθηκαν μοιραίοι για αρκετούς τουρίστες νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μεσογειακή αυτή χώρα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης στην Ευρώπη. Πέρυσι, η Ελλάδα «ζεματίστηκε» από έναν καύσωνα ρεκόρ διάρκειας 16 ημερών, συμβάλλοντας στη μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει εκδηλωθεί ποτέ στην ΕΕ, καθώς μια έκταση διπλάσια από το μέγεθος της Αθήνας έγινε καπνός τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Τουλάχιστον 28 άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν.

Οι Έλληνες είχαν ελάχιστο χρόνο να πάρουν ανάσα από την καταστροφή, καθώς τον Σεπτέμβριο ήρθαν οι φονικές πλημμύρες που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel. Ορισμένες περιοχές μάλιστα δέχθηκαν σε μία ημέρα την ποσότητα βροχής που αντιστοιχεί σε ένα ολόκληρο έτος.

Διαβασε ακομα

Τι είναι οι mega fires και γιατί μας απειλούν

Γιατί η Ελλάδα επηρεάζεται τόσο;

Γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη είναι η ταχύτερα θερμαινόμενη ήπειρος στον κόσμο, με τις θερμοκρασίες να αυξάνονται με διπλάσιο ρυθμό από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Αυτό υποστηρίζεται από μια πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού του ΟΗΕ και του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα, Copernicus.

Ειδικότερα το καλοκαίρι, η αύξηση της θερμοκρασίας είναι πιο έντονη στην κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη, και γύρω από τη Μεσόγειο.

«Η Μεσόγειος βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής κρίσης» λέει ο διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος. Η νότια Ιταλία, η Κύπρος, η Τουρκία και οι χώρες της βόρειας Αφρικής επηρεάζονται επίσης σοβαρά από την αύξηση της θερμοκρασίας.

Το ανατολικό τμήμα της Μεσογείου θερμαίνεται ιδιαίτερα γρήγορα, προσθέτει. Τα τελευταία 30 με 40 χρόνια, η έρευνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών δείχνει ότι η συνολική αύξηση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα ξεπερνά τον 1,5 βαθμό Κελσίου. Πρόκειται για ένα τεράστιο άλμα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων

Για να εκτιμήσει καλύτερα πώς αλλάζει το κλίμα της χώρας του, ο Κώστας Λαγουβάρδος ίδρυσε και συντονίζει ένα δίκτυο εκατοντάδων αυτοματοποιημένων επιφανειακών μετεωρολογικών σταθμών σε όλη την Ελλάδα. Αυτοί βοηθούν στην παροχή πιο τοπικών προειδοποιήσεων για καύσωνα και στην παρακολούθηση των τάσεων σχετικά με το ποια μέρη της χώρας θερμαίνονται ταχύτερα.

Στην πραγματικότητα, δεν είναι η νότια Ελλάδα, αλλά τα βορειοδυτικά τμήματα της χώρας – τα απομακρυσμένα από τη θάλασσα – στα οποία η θερμοκρασία αυξάνεται ραγδαία τα 30 χρόνια, όπως επισημαίνει.

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών παρακολουθεί επίσης τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία ταξινομεί ως εκείνα που προκαλούν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Από το 2000 έως το 2009 υπήρξαν 60 τέτοια γεγονότα, ενώ μεταξύ 2010 και 2019 αυξήθηκαν κατά 50% και έφτασαν τα 90.

Διαβασε ακομα

Η Μεσόγειος φλέγεται: Γιατί οι θαλάσσιοι καύσωνες είναι τόσο επικίνδυνοι

Τα πολλά νησιά καθιστούν την Ελλάδα ευάλωτη

Η Ελλάδα είναι ένα ασυνήθιστο μωσαϊκό ξηράς και θάλασσας. Έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο με χιλιάδες νησιά στο Αιγαίο, το Ιόνιο και τη Μεσόγειο Θάλασσα και τη θάλασσα της Κρήτης.

«Η ύπαρξη πολλών νησιών ενισχύει αυτά τα κλιματικά τρωτά σημεία λόγω της απομόνωσής τους, του ποικίλου μικροκλίματος και των υλικοτεχνικών προκλήσεων στη διαχείριση των καταστροφών σε ένα διάσπαρτο αρχιπέλαγος» λέει ο Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών.

Ορισμένα νησιά έχουν περιορισμένη υποδομή και προσβασιμότητα, γεγονός που μπορεί να δυσχεράνει τις προσπάθειες εκκένωσης και ανακούφισης όταν χτυπήσει η κρίση.

«Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ελληνικά νησιά φιλοξενούν μοναδικά οικοσυστήματα και βιοποικιλότητα που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις μεταβολές της θερμοκρασίας και της βροχόπτωσης, η κλιματική κρίση, μέσω της αύξησης των πυρκαγιών και των ακραίων καιρικών φαινομένων, αποτελεί τη σημαντικότερη απειλή γι’ αυτά τα οικοσυστήματα», προσθέτει.

Τα θαλάσσια κύματα καύσωνα

«Έχουμε ένα σύστημα που λειτουργεί συνολικά, τη θάλασσα και τον αέρα. Την ώρα που ένα από αυτά θερμαίνεται, τότε θερμαίνεται και το άλλο» εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος.

Τα θαλάσσια κύματα καύσωνα γίνονται όλο και πιο μεγάλα, πιο συχνά και πιο σοβαρά στην ανατολική Μεσόγειο Θάλασσα. Οι θερμότερες επιφανειακές θερμοκρασίες της θάλασσας παρέχουν με τη σειρά τους την ενέργεια για πιο έντονες και συχνές καταιγίδες.

Το πιο επικίνδυνο είναι ότι αυτά τα θερμότερα νερά οδηγούν σε περισσότερους μεσογειακούς τυφώνες: Κυκλώνες που μοιάζουν με τροπικούς και μπορούν να εξαπολύσουν ακραίες κακοκαιρίες στην Ελλάδα, όπως συνέβη πέρυσι κατά τη διάρκεια της καταιγίδας Daniel.

Ξηρασία και ισχυροί άνεμοι το εκρηκτικό κοκτέιλ

Η γειτνίαση της Ελλάδας με την Αφρική σημαίνει ότι οι θερμοί άνεμοι συχνά περνούν τον ωκεανό από τη Σαχάρα. Αυτό συνέβη τον Ιούνιο, με θερμούς ανέμους που έφεραν σκόνη – γνωστούς ως “Sirocco” ή “Khamsin” – να τροφοδοτούν τον καύσωνα.

Αυτοί οι άνεμοι είναι συνήθως πολύ ξηροί και μπορούν να αποξηράνουν τη βλάστηση, καθιστώντας την πιο επιρρεπή στην πρόκληση σπινθήρων και την εξάπλωση πυρκαγιών, λέει ο κ. Ζερεφός.

Από την άλλη πλευρά είναι και οι ισχυροί, ξηροί βόρειοι άνεμοι που πνέουν πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος, επηρεάζοντας κυρίως τα νησιά και τα ανατολικά τμήματα, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας. Συνήθως κυριαρχούν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αλλά τώρα γίνονται πιο συχνοί και τον Ιούνιο.

Διαβασε ακομα

Περιοχές θα γίνουν αγνώριστες: Ο πλανήτης απειλείται με μια παγκόσμιας κλίμακας καταστροφή

Παρόλο που οι άνεμοι αυτοί μπορεί να ανακουφίσουν τους κατοίκους μειώνοντας ελαφρώς τις θερμοκρασίες, η ισχύς τους μπορεί να επιδεινώσει τις συνθήκες πυρκαγιάς.

«Ο ισχυρός, επίμονος χαρακτήρας τους μπορεί να ενισχύσει τις υπάρχουσες πυρκαγιές, καθιστώντας δυσκολότερο τον έλεγχό τους και εξαπλώνοντάς τες ταχύτερα στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα» εξηγεί ο κ. Ζερεφός. Και, όπως επισημαίνει, τα αποτελέσματα των κλιματικών προσομοιώσεων υποδηλώνουν ότι η κλιματική κρίση μπορεί να τις κάνει ακόμη πιο έντονες.

Αν όμως υπάρχει μια διάκριση μεταξύ της Ελλάδας και άλλων μεσογειακών χωρών όσον αφορά τις κλιματικές επιπτώσεις, ο κ. Λαγουβάρδος πιστεύει ότι αυτή είναι ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών, ο οποίος είναι δυσανάλογα υψηλός.

Με πληροφορίες από Euronews