Η λίμνη Naivasha, βορειοδυτικά του Ναϊρόμπι, στην Κένυα, γίνεται όλο και πιο δυσπρόσιτη: ο υάκινθος του νερού, το πιο διαδεδομένο χωροκατακτητικό είδος στον κόσμο, έχει κάνει κατάληψη, πνίγοντας τα ψάρια και αφήνοντας τους ανθρώπους «αποκλεισμένους».

«Μερικές φορές είναι πολύ δύσκολο», λέει ο Simon Macharia, ένας ντόπιος ψαράς, που αντιμετωπίζει συχνά πρόβλημα με τα ζιζάνια. «Υπήρξε περιστατικό όπου ψαράδες παγιδεύτηκαν από το φυτό μέσα στη λίμνη για τρεις ημέρες. Έπρεπε να ζητήσουμε βοήθεια από την κυβέρνηση (η οποία) χρησιμοποίησε ελικόπτερο για τη διάσωσή τους».

Ο Macharia λέει ότι κάποιες μέρες απλά δεν μπορεί να ψαρέψει στη λίμνη εξαιτίας του φυτού. Εάν το κάνει, κινδυνεύει να χάσει τα δίχτυα του. Επιπλέον, οι υδρόβιοι υάκινθοι προκαλούν «ασφυξία» στο περιβάλλον, καθώς καλύπτουν την επιφάνεια, αποκόπτοντας το ηλιακό φως, ανταγωνίζονται άλλα φυτά και στερούν από το νερό το οξυγόνο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμα λιγότερα ψάρια για να πιάσει ο Macharia. Το πρόβλημα με τον υδρόβιο υάκινθο, μάλιστα, είναι τόσο μεγάλο που μπορεί να φανεί από το διάστημα.

Πανταχού παρών

Αυτό που συμβαίνει στη λίμνη Naivasha είναι μια ιστορία που επαναλαμβάνεται σε όλο τον κόσμο. Παρόλο που ο υάκινθος του νερού είναι ιθαγενές φυτό της Νότιας Αμερικής, ευδοκιμεί σε πάρα πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο, έχοντας κατακτήσει πολλές λίμνες σε όλες τις ηπείρους, εκτός από την Ανταρκτική.

Εκτός από τον αντίκτυπό τους στη βιοποικιλότητα, τα πλωτά φυτά μπορούν να φράξουν υδροηλεκτρικά και αρδευτικά συστήματα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ζει κάποιος κοντά σε λίμνες για να επηρεαστεί.

Πρόκειται για το πιο προβεβλημένο παράδειγμα χωροκατακτητικών υδρόβιων φυτών που έχει κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, όπως αναφέρει το CNN.

Διαβασε ακομα

Ένα ψάρι μάς δείχνει γιατί ο πυρετός είναι απαραίτητος για τον άνθρωπο

Οι λύσεις που προτείνονται

Το πρόβλημα με τους υάκινθους είναι ιδιαίτερα οξύ στην Αφρική. Μια έκθεση του 2024 της Διακυβερνητικής Πλατφόρμας Επιστήμης-Πολιτικής για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστημάτων (IPBES), ενός οργάνου που ιδρύθηκε από το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ, περιγράφει την «εκθετική εξάπλωση του φυτού», με τις αλλαγές στη χρήση γης και την κλιματική αλλαγή να προσθέτουν «λάδι στη φωτιά».

Ομάδες εργασίας από πολλούς οργανισμούς έχουν προσπαθήσει να βρουν λύσεις. Η εισαγωγή σκαθαριών που επιτίθενται στο φυτό μπορεί να περιορίσει την εξάπλωσή του. Υπάρχουν επίσης προτάσεις για τη συγκομιδή του υάκινθου και τον συνδυασμό του με αστικά απόβλητα και κοπριά αγελάδων για την παραγωγή βιοκαυσίμων.

Πλέον, μια εταιρεία με έδρα την Κένυα έρχεται να δώσει νέες ελπίδες, επιχειρώντας να μετατρέψει το χωροκατακτητικό φυτό σε βιοπλαστικό.

Μ’ ένα σμπάρο…

Η εταιρεία HyaPak Ecotech Limited ιδρύθηκε από τον μηχανικό περιβάλλοντος Joseph Nguthiru. Ο νεαρός άνδρας και οι συμφοιτητές του βίωσαν το πρόβλημα των υάκινθων από πρώτο χέρι σε μια εκδρομή στη λίμνη Naivasha το 2021, όταν η βάρκα τους παγιδεύτηκε για πέντε ώρες. Όταν επέστρεψαν, αποφάσισαν να κάνουν κάτι γι’ αυτό.

Το βιοπλαστικό του Nguthiru κατασκευάζεται από αποξηραμένο υάκινθο σε συνδυασμό με άλλα υλικά. Το προϊόν, το οποίο βιοδιασπάται μέσα σε λίγους μήνες, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως εναλλακτική λύση για τις πλαστικές συσκευασίες. Άλλωστε, από το 2020, η Κένυα θέσπισε νόμο για την απαγόρευση όλων των πλαστικών μίας χρήσης.

Το προϊόν του Nguthiru «σκοτώνει με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια», όπως λέει ο ίδιος. «Τα περισσότερα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης τείνουν να έχουν διάρκεια ζωής περίπου 10 λεπτά αφού βγουν από τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Γιατί λοιπόν να μην τα κάνουμε βιοδιασπώμενα;», αναρωτιέται.

Διαβασε ακομα

Οι 5 νίκες της φύσης που πραγματικά λειτούργησαν

Η HyaPak έχει κερδίσει ευρεία προσοχή, αλλά και πολλά βραβεία, μεταξύ αυτών, από την UNESCO για την Παγκόσμια Ημέρα Μηχανικής, καθώς και το Prototype for Humanity Award 2023 που ανακοινώθηκε στη διάσκεψη για το κλίμα COP28. Ο Nguthiru ανακηρύχθηκε επίσης «ηγέτης της Αφρικής του 2023» από το Ίδρυμα Ομπάμα.

Από την πλευρά τους, πολλοί ντόπιοι ψαράδες, συμπεριλαμβανομένου του Macharia, συγκεντρώνουν το χωροκατακτητικό φυτό στη λίμνη Naivasha, το αποξηραίνουν και το πωλούν στην εταιρεία. Πρόκειται για ένα απολύτως χρήσιμο έξτρα εισόδημα, όπως λέει ο ψαράς – ειδικά τις ημέρες που το φυτό τον εμποδίζει να ρίξει τα δίχτυα του!