Η ταινία «The Belle from Gaza» («Η Belle από τη Γάζα») κάνει πρεμιέρα στο φεστιβάλ κινηματογράφου των Καννών την Παρασκευή (1/05), επίτευγμα αξιοσημείωτο, δεδομένου ότι πέρυσι υπήρχε μια ανησυχία ότι δεν θα τη δούμε ποτέ.

Μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και την ισραηλινή στρατιωτική επίθεση που ακολούθησε, η Γαλλίδα σκηνοθέτης, Yolande Zauberman, σκέφτηκε να βάλει στο ράφι το ολοκληρωμένο έργο της. «Σκέφτηκα ότι ίσως δεν θα έπρεπε να προβάλουμε αυτή την ταινία προς το παρόν, επειδή αυτό που συμβαίνει είναι τόσο μεγάλο, τόσο τεράστιο», λέει η Zauberman.

Η ταινία της δεν επρόκειτο να αποτελέσει «επίδειξη για οτιδήποτε», αλλά και μόνο ο τίτλος και η σύνοψή της -η ιστορία των τρανς γυναικών που μετακομίζουν από την Παλαιστίνη στο Τελ Αβίβ για να ζήσουν με τη νέα τους ταυτότητα- κινδύνευε να διαβαστεί ως πολιτική δήλωση για την τρέχουσα σύγκρουση.

Στο Ισραήλ, ο γάμος μεταξύ ομοφυλοφίλων μπορεί να καταχωρηθεί, αλλά μόνο αν γίνει στο εξωτερικό και η χειρουργική επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου από άνδρα σε γυναίκα πραγματοποιείται σε δημόσια νοσοκομεία, ενώ στα παλαιστινιακά εδάφη η ομοφυλοφιλία παραμένει ταμπού.

Η Zauberman αποφάσισε τελικά να προβάλει την ταινία μετά τις θετικές αντιδράσεις τόσο των Αράβων όσο και των Εβραίων θεατών σε μια δοκιμαστική προβολή. Σκέφτηκε ότι η ταινία της θα μπορούσε να πολιτικοποιηθεί μετά την πρεμιέρα της στις Κάννες; «Φυσικά, αλλά είναι περίεργο, γιατί μέχρι στιγμής αυτό ακριβώς δεν συμβαίνει».

Η 69χρονη Zauberman, που έχει σκηνοθετήσει εννέα ντοκιμαντέρ και μεγάλου μήκους ταινίες, «έπεσε» πάνω στο θέμα της κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της βραβευμένης με Σεζάρ ταινίας «Μ», για έναν Ισραηλινό που βιάστηκε σε μια υπερορθόδοξη εβραϊκή κοινότητα όταν ήταν παιδί και αργότερα στη ζωή του έλκεται από τρανς γυναίκες. Στο Τελ Αβίβ, μερικές από αυτές τις γυναίκες μπορούσαν να βρεθούν τη νύχτα στην οδό Hatnufa, στο νότιο τμήμα της πόλης, προσφέροντας σεξ έναντι μετρητών.

Συναντώντας τις γυναίκες, η Zauberman διαπίστωσε ότι πολλές από αυτές ήταν αραβικής καταγωγής και διάλεξε μια ιστορία για μια γυναίκα που φημολογείται ότι περπάτησε από τη Λωρίδα της Γάζας μέχρι το Τελ Αβίβ, μια διαδρομή τουλάχιστον 72 χιλιομέτρων.

Η ιστορία αυτή εξήψε τη φαντασία της: «Η Γάζα εκείνη την εποχή ήταν ήδη μια φυλακή για τους ανθρώπους», λέει. «Το να καταφέρει κάποιος να δραπετεύσει από αυτή τη φυλακή είναι ήδη ένα επίτευγμα. Και μετά να είναι ή να γίνει μια τρανς γυναίκα;»

Στην ταινία, η οποία καταγράφει την αναζήτηση της Zauberman κατά τη διάρκεια σχεδόν πέντε ετών γυρισμάτων, η φιγούρα αυτής της γυναίκας παραμένει άπιαστη– μια φωτογραφία smartphone που αποτελεί το μοναδικό σημείο αναφοράς αποδεικνύεται ότι απεικονίζει ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο – και άλλες γυναίκες μπαίνουν στο προσκήνιο.

«Μετά από λίγο σκέφτηκα ότι ίσως είναι καλύτερα να μην τη βρούμε, γιατί τι θα κάνουμε αν βρούμε την Belle από τη Γάζα;», λέει η Zauberman. «Δεν θα είναι πολύ επικίνδυνο γι’ αυτήν;»

Για ορισμένες από τις γυναίκες, το να αφήσουν πίσω τους τα παλαιστινιακά εδάφη ισοδυναμούσε όντως με απελευθέρωση. Μία από αυτές, η Danielle, περιγράφει ότι την ξυλοκόπησαν και την διέταξαν να τρέξει προς ένα σημείο ελέγχου στη Δυτική Όχθη, με σκοπό να κάνουν τους Ισραηλινούς φρουρούς να την πιστέψουν ότι είναι τρομοκράτης και να την πυροβολήσουν.

Αλλά η εικόνα έχει κι άλλες αποχρώσεις. Ακόμα και στο Τελ Αβίβ, μερικές από τις τέσσερις γυναίκες εμφανίζονται νευρικές όταν τούς παίρνουν συνέντευξη, κοιτάζοντας τις σκιές που μπαίνουν στο δρόμο τους για να ξεχωρίσουν τους πιθανούς πελάτες από τους πιθανούς επιτιθέμενους. «Είναι ασφαλείς και ανασφαλείς», λέει η Zauberman. Κάποιες έχουν τα απαραίτητα χαρτιά για να ζήσουν στο Ισραήλ, άλλες όχι. «Πάνω απ’ όλα, είναι πραγματικά δυνατές. Και για να ζήσεις τη ζωή τους, πρέπει πραγματικά να είσαι».

Ενώ κάποιες από αυτές φοβούνται μήπως τις στείλουν πίσω στους γονείς τους («θα τη σκοτώσουν σίγουρα»), άλλες έχουν υποστηρικτική οικογένεια και πιστούς μουσουλμάνους φίλους.

Η θρησκεία παίζει εκπληκτικά μεγάλο ρόλο, ακόμη και στην πιο κοσμική μητρόπολη. Μια γυναίκα, η Nathalie, αρχίζει να φοράει χιτζάμπ μετά την εγχείρησή της και αρχίζει να απαγγέλλει από το πρώτο κεφάλαιο του Κορανίου. «Η θρησκεία και η οικογένεια είναι πολύ σημαντικές γι’ αυτές. Και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της ταινίας, γίνονται όλο και πιο θρησκευόμενες».

Η ταινία ξεκινά με μια ηλικιωμένη, αραβικής καταγωγής τρανς γυναίκα να μιλά, περιγράφοντας την έντονη σχέση που είχε κάποτε με έναν ορθόδοξο ραβίνο. «Αυτό που με ενδιαφέρει είναι ότι αυτές οι γυναίκες γνωρίζουν τόσο καλά το Ισραήλ – ξέρουν τα πάντα γι’ αυτό», λέει η Zauberman. «Αν μια μέρα υπάρξει ένα είδος ειρήνης, θα μπορούσαν να παίξουν πραγματικά μεγάλο ρόλο, επειδή γνωρίζουν πολύ καλά και τις δύο πλευρές».

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τις Κάννες, υπήρξαν επικρίσεις για την έλλειψη παλαιστινιακών φωνών στο μεγαλύτερο κινηματογραφικό φεστιβάλ του κόσμου. Δεν υπάρχουν Παλαιστίνιοι κινηματογραφιστές στο επίσημο πρόγραμμα του φεστιβάλ, και οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά μήκος της Κρουαζέτ και των περιχώρων της έχουν απαγορευτεί προληπτικά.

«Φέτος αποφασίσαμε να φιλοξενήσουμε ένα φεστιβάλ χωρίς πολεμική», δήλωσε ο επικεφαλής του φεστιβάλ Τιερί Φρεμό κατά την πρεμιέρα, έχοντας ίσως κατά νου τον τρόπο με τον οποίο η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή κατέληξε να κυριαρχεί στο γκαλά απονομής των βραβείων στο φεστιβάλ κινηματογράφου του Βερολίνου νωρίτερα φέτος.

Διαβασε ακομα

Χωρίς νερό, φαγητό, υγειονομική περίθαλψη, τουαλέτα: Κραυγές απόγνωσης στους καταυλισμούς της Γάζας

Στην ταινία «The Belle from Gaza», η οποία έχει ελάχιστη αφήγηση, δίνεται ο χώρος στις Παλαιστίνιες γυναίκες της οδού Hatnufa να μιλήσουν για τον εαυτό τους, αλλά υπάρχει ένα επιχείρημα ότι στην ταινία της Zauberman η Γάζα παραμένει μια αφηρημένη εικόνα, μια κρυπτογράφηση για μια κατάσταση φυλάκισης – και για το μεγαλύτερο κινηματογραφικό φεστιβάλ του κόσμου, ένας τρόπος να κλείσει τα μάτια σε μια σύγκρουση που μπορεί να είναι πολύπλοκη, αλλά κοστίζει επίσης πραγματικές ανθρώπινες ζωές.

Είναι ένα επιχείρημα με το οποίο θα πρέπει να ασχοληθούν οι επιμελητές του φεστιβάλ και όχι οι σκηνοθέτες πίσω από τις ταινίες του.

Στο ντεμπούτο της «Classified People» του 1987, η Zauberman αφηγήθηκε την ιστορία ενός ζευγαριού μεικτών φυλών στη Νότια Αφρική του απαρτχάιντ. Το μάθημα που της έδωσε, όπως είπε, ήταν ότι για τους κινηματογραφιστές η πολιτική πρέπει να βρίσκεται στο προσωπικό. «Ο μόνος τόπος, ο πραγματικός τόπος αντίστασης, είναι η οικειότητα».

Με πληροφορίες από Guardian