Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιος ηθοποιός, μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, καλείται να ανέβει για τρίτη φορά στη σκηνή και να βγάλει λόγο. Όλοι τους μάλλον θα το ανέχονταν με ευχαρίστηση αν κέρδιζαν το Όσκαρ.

Τι άλλο μένει όμως να πει όταν έχει ήδη εκφράσει την ευγνωμοσύνη του στον Θεό και τους γονείς του, έχει μοιραστεί τα αστεία του και έχει περάσει τα εμψυχωτικά μηνύματά του τόσο στις Χρυσές Σφαίρες όσο και στα Baftas?

Για τη Wendy Shanker, Αμερικανίδα συγγραφέα, που πολλοί καλλιτέχνες συμβουλεύονται για να γράφει τις σοφές ατάκες που ξεστομίζουν όταν παραλαμβάνουν τα βραβεία τους, αυτό είναι ένα πρόβλημα: «Μπορεί να είναι δύσκολο αν έχεις ήδη εκφωνήσει δύο λόγους, όπως η Da’Vine».

Ο καλλιτέχνης θα πρέπει να κρατήσει κάτι ιδιαίτερο ή πιο μεγαλειώδες για τη βραδιά τον Όσκαρ, έτσι ώστε να μην φανεί υποδεέστερος ο λόγος του. Εάν όμως δεν αποσπάσει το βραβείο στην κατηγορία του εκείνη την ημέρα, τι θα κάνει; «Έτσι, συχνά βοηθάω τους πελάτες μου να βρουν αυτή τη λεπτή ισορροπία μεταξύ του να αξιοποιήσουν στο έπακρο τη στιγμή, αλλά ταυτόχρονα να είναι και προσεκτικοί».

@madeformoreentertainment “Your life can change in a day.” Da'Vine's already earned a Critics' Choice Award, BAFTA and Golden Globe. And yes, she's also nominated for an Academy Award. Loved this acceptance speech from her Screen Actors Guild Awards win. Don't quit! #DontQuit #DontQuitThursday #Emmys #SagAwards #GoldenGlobe #Actor #Actors ♬ original sound – Made For More Entertainment

Ποτέ απροετοίμαστοι

Το χειρότερο που μπορεί να κάνει ένας καλλιτέχνης, σύμφωνα με τη Shanker, είναι να μην έχει καθόλου προετοιμαστεί για τον λόγο του – κάτι που, όπως παραδέχεται – συμβαίνει, δυστυχώς, συχνά. «Είναι λάθος να μην έχουν γράψει κάτι», υποστηρίζει.

Για τη συγγραφέα το σωστό είναι να έχουν όλοι ετοιμάσει ένα ευγενικό μήνυμα – όχι μόνο τα φαβορί αλλά και όσοι θεωρούνται outsiders.  Ωστόσο, η Shanker  επισημαίνει πως αρκετοί είναι προληπτικοί και δεν θέλουν να το γρουσουζέψουν.

Σίγουρα, η πίεση που δέχονται οι υποψήφιοι στο Dolby theatre του Χόλιγουντ είναι τεράστια. Πρόκειται άλλωστε για μία κορυφαία στιγμή της καριέρας τους, που δεν μοιάζει με καμία άλλη. Ακόμα και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, που έχει στην κατοχή του αμέτρητα βραβεία – μεταξύ των οποίων και τρία χρυσά αγαλματίδια – το περιέγραψε ως το «καλύτερο νερό μετά τη μεγαλύτερη ξηρασία της ζωής μου», κατά την παραλαβή του Όσκαρ για τη Λίστα του Σίντλερ το 1994.

Η κατάλληλη στιγμή για κοινωνικά μηνύματα

Σίγουρα υπάρχουν ορισμένοι επιτυχημένοι καλλιτέχνες που δεν απολαμβάνουν όλη αυτή τη φασαρία και που θέλουν απλώς να πάρουν το βραβείο και να εξαφανιστούν – ή ακόμα καλύτερα να στείλουν κάποιον άλλον να το παραλάβει.

«Σε μερικούς εσωστρεφείς, όπως ο Joaquin Phoenix, δεν αρέσει η μεγαλοπρέπεια και οι ιδιαίτερες περιστάσεις». Ωστόσο, για τους περισσότερους είναι ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα μετά από χρόνια πρόβας μπροστά στον καθρέφτη του μπάνιου τους, κρατώντας τη βούρτσα των μαλλιών τους για μικρόφωνο.

Ο Phoenix ήταν εκείνος που το 2020 έβγαλε έναν κοινωνικά συνειδητοποιημένο λόγο, όταν κέρδισε το βραβείο για τον Τζόκερ. Μίλησε εκτενώς για την αποξένωση από τη φύση, την εγωκεντρική θεωρία του ανθρώπου, και τη βιομηχανία κρεάτων που προβαίνει με τεχνητά μέσα στη γονιμοποίηση των αγελάδων για να κλέβει μετά το γάλα και τα μωρά τους. «Μπαίνουμε στον φυσικό κόσμο και τον λεηλατούμε για τους πόρους του», είχε πει, αφήνοντας το κοινό άναυδο αλλά συγκινημένο.

Ήταν όμως η στιγμή κατάλληλη για να περάσει ένα τέτοιο μήνυμα στα λίγα λεπτά που όλα τα μάτια ήταν στραμμένα πάνω του; Για τον Αμερικανό κωμικό και συγγραφέα Larry David, ο λόγος του Phoenix αποτέλεσε την τέλεια βάση για ένα επεισόδιο της κωμικής σειράς Curb Your Enthusiasm, στο οποίο ο Woody Harrelson διακωμωδούσε έναν ηθοποιό που φέρνει τη χορτοφαγική πολιτική του στο μικρόφωνο, σε μια στιγμή θριάμβου.

Τα γιουχαρίσματα στις πολιτικές ομιλίες

Άλλες σημαντικές πολιτικές ομιλίες από τα αρχεία των Όσκαρ περιλαμβάνουν την κριτική του Michael Moore στον πόλεμο του Ιράκ, το 2003 όταν βραβεύτηκε για το ντοκιμαντέρ του Bowling for Columbine (Ακήρυχτος Πόλεμος), που μιλούσε για τον έλεγχο της οπλοκατοχής.

Ο Moore αποδοκιμάστηκε από πολλούς από τους παρευρισκομένους, ενώ οι περισσότεροι τον άκουγαν αποσβολωμένοι. Αργότερα κάποιοι σχολίασαν αστειευόμενοι πως ο σκηνοθέτης ήταν εκπληκτικός στο «να χαλάει τη στιγμή».

Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε και το 1978, ο λόγος της Vanessa Redgrave που έκανε λόγο για «σιωνιστές χούλιγκανς», αναφερόμενη σε μέλη της Εβραϊκής Αμυντικής Ένωσης (ΕΑΕ) που διαμαρτύρονταν έξω από το θέατρο, λόγω της συμμετοχής της ηθοποιού στο ντοκιμαντέρ The Palestinian, το οποίο αφορούσε στις προσπάθειες για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης.

Καλύτερη υποδοχή είχε η Frances McDormand, νικήτρια το 2018, η οποία, μέσα σε έντονη συναισθηματική – και φεμινιστική – φόρτιση, κάλεσε όλες τις γυναίκες που παρευρίσκονταν στην τελετή να σηκωθούν όρθιες, ζητώντας πρώτα από την ηθοποιό Meryl Streep να ηγηθεί της κίνησης αυτής, που στόχο είχε να υποστηρίξει τις καλλιτέχνιδες του κλάδου.

Τα δάκρυα συγκίνησης

Η Shanker είναι οπαδός του συναισθηματικού λόγου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η  Sally Field που απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ηθοποιού το 1985 για την ταινία Places in the Heart και με τρεμάμενη φωνή φώναξε: «Δεν μπορώ να αρνηθώ το γεγονός ότι σας αρέσω, αυτή τη στιγμή, σας αρέσω!».

 Πολλοί θα θυμούνται επίσης την Γκουίνεθ Πάλτροου να μην μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυά της, όταν κέρδισε το Όσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου για το Shakespeare in Love το 1999. Ο πατέρας της είχε μόλις διαγνωστεί με καρκίνο και έτσι όλοι έδειξαν κατανόηση.

Από τις στιγμές που έχουν χαραχτεί στην ιστορία των Όσκαρ είναι και τα δάκρυα εξιλέωσης του Will Smith λίγα λεπτά μετά το χαστούκι που έδωσε στον οικοδεσπότη της βραδιάς Chris Rock το 2022. Κερδίζοντας το χρυσό αγαλματίδιο για τον Βασιλιά Ριχάρδο, ο Smith είπε: «Σε αυτή τη δουλειά, πρέπει να είσαι σε θέση να έχεις ανθρώπους που δεν σε σέβονται και πρέπει να χαμογελάς και να προσποιείσαι ότι όλο αυτό είναι εντάξει».

Το κωμικό στοιχείο

Ένας καλός τρόπος να αντιμετωπίσει κάποιος το άγχος πάνω στη σκηνή είναι να επιστρατεύσει το χιούμορ. Η πνευματώδης Dianne Wiest, καλύτερη δευτεραγωνίστρια για το Hannah and Her Sisters, ξεκίνησε τον λόγο της λέγοντας: « Ω! Θεέ μου! Αυτό δεν είναι όπως το φανταζόμουν όταν ήμουν στην μπανιέρα».

Ενώ η Olivia Colman (Όσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου για την ταινία Η Ευνοούμενη του Γιώργου Λάνθιμου) έκανε τους πάντες να ξεκαρδιστούν στα γέλια με τον λόγο της το 2019 όταν έβγαλε τη γλώσσα της έξω στον άνθρωπο που ήταν υπεύθυνος για την ομαλή ροή του προγράμματος, καθώς της έλεγε ότι καθυστερεί και ότι πρέπει να ολοκληρώσει.

Το βραβείο για τη μεγαλύτερη σε διάρκεια ομιλία, ωστόσο, ξεκάθαρα πηγαίνει στην Greer Garson που κέρδισε Όσκαρ για την Mrs Miniver το 1943. «Είμαι πρακτικά απροετοίμαστη», ανέφερε η ηθοποιός στο ξεκίνημα του λόγου της που κράτησε στην κυριολεξία μία αιωνιότητα – ή αλλιώς επτά ολόκληρα λεπτά.

Ο απρόβλεπτος λόγος του Roberto Benigni

Από τις πιο παράξενες ομιλίες υπήρξε αυτή του Ιταλού Roberto Benigni ο οποίος το 1999 είπε παραλαμβάνοντας το Όσκαρ  στη σκηνή για την ταινία Η Ζωή είναι Ωραία: «Θα ήθελα να είμαι ο Δίας και να σας απαγάγω όλους και να ξαπλώσω σε έναν ουράνιο θόλο, κάνοντας έρωτα με όλους».

Η Shanker θεωρεί πως μία καλή τακτική για τους νικητές είναι να απολαύσουν τη στιγμή, εκφράζοντας την εκτίμησή τους στα δικά τους πρόσωπα και κυρίως στους συναδέλφους τους. «Δεν είναι απαραίτητο, αναφέρει, να ευχαριστήσετε όλους όσους έχετε συναντήσει ποτέ, όπως έκανε, μεταξύ άλλων, η Τζούλια Ρόμπερτς το 2001. Μπορείτε απλώς να πείτε μερικά ευχαριστώ».

Ίσως όμως το βραβείο των ευχαριστιών για τα Όσκαρ θα πρέπει να πάει στον Daniel Kaluuya. To 2021 ήταν μία δύσκολη χρονιά: Σοκαρισμένοι εξαιτίας της πανδημίας του Covid-19, εκατοντάδες άνθρωποι ένιωθαν ευγνώμονες για την καλή τους υγεία.

Μεταξύ αυτών και ο ηθοποιός, ο οποίος αφού ευχαρίστησε πρώτα τον Θεό που τον προστατεύει, μίλησε για τη σημασία του να γιορτάζουμε τη ζωή. «Αναπνέουμε! Περπατάμε! Είναι απίστευτο! Ακριβώς όπως είναι απίστευτο που η μαμά μου και ο μπαμπάς μου έκαναν σεξ! Είναι απλά εκπληκτικό!».

Με την κάμερα να κεντράρει στη μητέρα του ηθοποιού, η οποία, πριν σκύψει το κεφάλι ντροπιασμένη, πρόλαβε να πει στην κόρη της «Μα τι στο καλό λέει αυτός;».

Ίσως τελικά εκεί να κρύβεται το μυστικό ενός πετυχημένου λόγου στα Όσκαρ! Να είσαι τόσο συνεπαρμένος από την επιτυχία και την ευτυχία που να μη σε νοιάζει τι λες και ποιος σε ακούει.

Με πληροφορίες από The Guardian