Από τα έντονα φαινόμενα βίας μέχρι τη διαδικτυακή ρητορική μίσους, οι άνθρωποι γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες ακραίων συμπεριφορών που μας κάνουν να απορούμε – καμιά φορά ακόμα και με τα δικά μας ξεσπάσματα.

Ψυχολόγοι, αλλά και ειδικοί συμπεριφορικής οικονομίας – της επιστήμης που μελετά τις επιδράσεις ψυχολογικών, γνωστικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και άλλων παραγόντων στη λήψη οικονομικών αποφάσεων – κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: Όσο δεν παίρνουμε στα σοβαρά την κλιματική κρίση, τα πράγματα αναμένεται να χειροτερέψουν.

Οι γνωστικοί νευροεπιστήμονες έχουν καταγράψει πολλές φορές τους τρόπους με τους οποίους η ακραία ζέστη και η αύξηση των επιπέδων CO2 επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων, μειώνουν τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και βραχυκυκλώνουν την ικανότητά μας να μαθαίνουμε.

Το μετατραυματικό στρες από τα ακραία καιρινά φαινόμενα

Η καθηγήτρια Ψυχολογίας Yoko Nomura υποστηρίζει πως πλέον, συμπτώματα μετατραυματικού στρες δεν βιώνουν μόνο όσοι έχουν πάει στον πόλεμο.

Οι βίαιες εικόνες μετά από έναν τυφώνα ή μία πυρκαγιά έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Αλλά γίνεται ακόμα χειρότερο: Λόγω της επιγενετικής κληρονομικότητας, ένα άτομο δεν χρειάζεται καν να έχει γεννηθεί για να περάσουν τα συμπτώματα αυτά στο DNA του.

Διαβασε ακομα

Τα λαχανικά χάνουν τα θρεπτικά τους συστατικά και φταίει (και γι’ αυτό) η κλιματική κρίση

Πώς να συγκεντρωθείς χωρίς air condition;

Κατά τη διάρκεια του καύσωνα το καλοκαίρι του 2016 στη Βοστώνη, επιδημιολόγοι στο Χάρβαρντ κατέληξαν πως οι φοιτητές που ζούσαν σε κοιτώνες χωρίς κλιματισμό εκτελούσαν τα τυπικά νοητικά τεστ πολύ πιο αργά από εκείνους που είχαν μία πηγή δροσιάς.

Ταυτόχρονα, πολλοί μπορεί να έχουν παρατηρήσει πως γίνονται περισσότερο οξύθυμοι τις πιο θερμές ημέρες. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ζώα. Για παράδειγμα, η «μαύρη χήρα» αράχνη έχει μεγαλύτερη ροπή στον κανιβαλισμό όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές, ενώ οι πίθηκοι Rhesus ξεκινούν περισσότερους καβγάδες μεταξύ τους.

Οι baseball pitchers είναι πιο πιθανό να χτυπήσουν εσκεμμένα τους αντιπάλους τους κατά τη ρίψη της μπάλας και οι εργαζόμενοι στην Ταχυδρομική Υπηρεσία των ΗΠΑ παραδέχονται ότι αντιμετωπίζουν περίπου 5% περισσότερα περιστατικά παρενόχλησης τις ημέρες που οι θερμοκρασία ξεπερνά τους 32°C.

Πού πήγε η ορμόνη της ευτυχίας;

Φινλανδοί ερευνητές ανακάλυψαν το 2017 ότι οι υψηλές θερμοκρασίες καταστέλλουν τη λειτουργία της σεροτονίνης, της «ορμόνης της ευτυχίας», κάτι που θα μπορούσε να εξηγήσει σχεδόν το 40% των διακυμάνσεων στο ποσοστό βίαιων εγκλημάτων της χώρας.

Ταυτόχρονα, η Burcin Ikiz, νευροεπιστήμονας που ασχολείται με τις νευροεκφυλιστικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, αναφέρει πως η παρατεταμένη έκθεση στη ζέστη – ακόμα και η αύξηση ενός μόνο βαθμού Κελσίου – μπορεί να ενεργοποιήσει ένα πλήθος βιοχημικών μονοπατιών που σχετίζονται με νευροεκφυλιστικές ασθένειες, όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.

Και – κλασικά – τα πράγματα γίνονται χειρότερα λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης: Με τα χρόνια, οι άνθρωποι αρχίζουν να εμφανίζουν όλο και περισσότερες νευροεκφυλιστικές ασθένειες. «Βλέπουμε έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση από τις πυρκαγιές. Βλέπουμε ακραία ζέστη. Βλέπουμε έκθεση σε νευροτοξίνες», λέει η Ikiz.

Διαβασε ακομα

Πίνεις μπίρα; Τα νέα δεν είναι καθόλου καλά

Δραματική αύξηση στις περιπτώσεις Αλτσχάιμερ

«Τα χαρακτηριστικά της νόσου Αλτσχάιμερ εξελίσσονται αδυσώπητα στα βρέφη, τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες στην πόλη του Μεξικού» αναφέρει σε μία δημοσίευση άρθρου της η Dr. Lilian Calderón-Garcidueñas, τοξικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Μοντάνα.

H έκθεση σε ακραία ζέστη κατά την πρώιμη εγκυμοσύνη συνδέεται με τον υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν αργότερα τα παιδιά νευροψυχιατρικές παθήσεις

Οι επιστήμονες μάλιστα, ερευνώντας τη συμβολή της αστικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του όζοντος στους βιοδείκτες νευροεκφυλισμού, ανακάλυψαν φυσικά σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ σε 202 από τους 203 εγκεφάλους που εξέτασαν, σε κατοίκους ηλικίας από 11 μηνών έως 40 ετών.

«Η νόσος του Αλτσχάιμερ που ξεκινά από το εγκεφαλικό στέλεχος των μικρών παιδιών και επηρεάζει το 99,5% των νεαρών κατοίκων των πόλεων αποτελεί μία σοβαρή κρίση υγείας», αναφέρει η Calderón-Garcidueñas.

Πράγματι, αυτές οι νευροαναπτυξιακές προκλήσεις – οι επιπτώσεις της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στον αναπτυσσόμενο και βρεφικό εγκέφαλο – είναι ιδιαίτερα μεγάλες, δεδομένης της κλιματικής πρόγνωσης.

Στους ανθρώπους, η έκθεση σε ακραία ζέστη κατά την πρώιμη εγκυμοσύνη συνδέεται με τον υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν αργότερα τα παιδιά νευροψυχιατρικές παθήσεις, όπως σχιζοφρένεια ή ανορεξία.

Πριν είναι πολύ αργά

Μια συντονισμένη προσπάθεια για την πλήρη κατανόηση και εκτίμηση του νευρολογικού κόστους της κλιματικής κρίσης δεν υπάρχει ακόμη. Μέσα στο 2024, ωστόσο, θα συγκληθεί η πρώτη συνάντηση μίας ομάδας νευρολόγων, νευροεπιστημόνων και πλανητικών επιστημόνων, υπό τη σημαία της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας για το Νευροκλίμα.

Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με Αλτσχάιμερ αναμένεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2050, λέει η Ikiz – και αυτό χωρίς να ληφθεί υπόψη η κλιματική κρίση. «Αυτό με τρομάζει», λέει. «Επειδή το 2050, θα λέμε “Αχ, αυτό είναι τρομερό. Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι”». Αλλά θα είναι πολύ αργά για πολλούς ανθρώπους.

«Νομίζω ότι γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό αυτή τη στιγμή, καθώς τα στοιχεία αυξάνονται, καθώς καταλαβαίνουμε περισσότερα, να μιλάμε και να ευαισθητοποιούμε για αυτά τα θέματα. Δεν θέλουμε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο της μη αναστρέψιμης ζημίας», καταλήγει η νευροεπιστήμονας.

Με πληροφορίες από Guardian