Οι αναρτήσεις εκατοντάδων influencers μπήκαν στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε μια επιχείρηση «σκούπα» σε συνεργασία με τις εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών από 22 κράτη μέλη-ανάμεσά τους και η Ελλάδα-, τη Νορβηγία και την Ισλανδία.

Στον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι σχεδόν όλοι (97%) από αυτούς τους influencers αναρτούσαν εμπορικό περιεχόμενο, αλλά μόνο ένας στους πέντε ανέφερε συστηματικά ότι το περιεχόμενό τους ήταν διαφήμιση.

Στόχος της έρευνας ήταν να εξακριβωθεί κατά πόσον οι influencers γνωστοποιούν τις διαφημιστικές τους δραστηριότητες, όπως απαιτείται από τη νομοθεσία της ΕΕ για τους καταναλωτές.

Ελέγχθηκαν οι αναρτήσεις 576 influencers που δημοσιεύτηκαν σε μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Τι έδειξε ο έλεγχος

• Το 97% δημοσίευσε αναρτήσεις με εμπορικό περιεχόμενο, αλλά μόνο το 20% το αποκάλυπτε συστηματικά ως διαφήμιση
• Tο 78% των εξακριβωμένων influencers ασκούσαν εμπορική δραστηριότητα– ωστόσο μόνο το 36% ήταν εγγεγραμμένοι ως έμποροι σε εθνικό επίπεδο
• Tο 30% δεν παρείχε στοιχεία της εταιρείας στις αναρτήσεις του, όπως διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, επωνυμία εταιρείας, ταχυδρομική διεύθυνση ή αριθμό μητρώου
• Tο 38% από αυτούς δεν χρησιμοποίησε τις ετικέτες της πλατφόρμας που χρησιμεύουν για την αποκάλυψη του εμπορικού περιεχομένου, όπως το κουμπί «πληρωμένη συνεργασία» στο Instagram, αντίθετα, οι εν λόγω influencers επέλεξαν διαφορετική διατύπωση, όπως «συνεργασία» (16%), «σύμπραξη» (15%) ή γενικές ευχαριστίες προς το εμπορικό σήμα του συνεργάτη (11%,)
• Tο 40% έκανε τη γνωστοποίηση ορατή κατά τη διάρκεια ολόκληρης της εμπορικής επικοινωνίας. Το 34% των προφίλ των influencers έκαναν τη γνωστοποίηση άμεσα ορατή χωρίς να χρειάζονται πρόσθετα βήματα, όπως με κλικ στο «διαβάστε περισσότερα» ή με scroll
• Tο 40% υποστήριζε τα δικά του προϊόντα, υπηρεσίες ή εμπορικά σήματα. Το 60% αυτών δεν γνωστοποιούσε με συνέπεια ή καθόλου τη διαφήμιση
• Tο 44% των influencers είχαν τις δικές τους ιστοσελίδες, από τις οποίες η πλειοψηφία ήταν σε θέση να κάνει πωλήσεις απευθείας.

Προώθηση ανθυγιεινών ή επικίνδυνων δραστηριοτήτων

Στην έρευνα συμμετείχαν Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Φινλανδία, Τσεχική Δημοκρατία, καθώς και η Ισλανδία και η Νορβηγία.

82 influencers είχαν πάνω από 1 εκατομμύριο followers, 301 πάνω από 100.000 και 73 μεταξύ 5.000 και 100.000.

Αρκετοί influencers ήταν ενεργοί σε διαφορετικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης: 572 είχαν αναρτήσεις στο Instagram, 334 στο TikTok, 224 στο YouTube, 202 στο Facebook, 82 στο X (πρώην Twitter), 52 στο Snapchat και 28 στο Twitch.

Οι κυριότεροι τομείς δραστηριότητας που αφορούσαν είναι η μόδα, ο τρόπος ζωής, η ομορφιά, το φαγητό, τα ταξίδια και η γυμναστική/αθλητισμός.

119 influencers θεωρήθηκαν ότι προωθούν ανθυγιεινές ή επικίνδυνες δραστηριότητες, όπως πρόχειρο φαγητό, αλκοολούχα ποτά, ιατρικές ή αισθητικές θεραπείες, τυχερά παιχνίδια ή χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, όπως η εμπορία κρυπτογράφησης.

Το επόμενο βήμα

Με βάση τα ευρήματα του ελέγχου, 358 influencers επελέγησαν για περαιτέρω έρευνα. Οι εθνικές αρχές θα επικοινωνήσουν μαζί τους για να τους ζητήσουν να ακολουθήσουν τους ισχύοντες κανόνες.

Ενδεχομένως να ληφθούν περαιτέρω μέτρα επιβολής της νομοθεσίας, αν χρειαστεί, σύμφωνα με τις εθνικές διαδικασίες.

Η Κομισιόν θα αναλύσει τα αποτελέσματα του ελέγχου και υπό το πρίσμα των νομικών υποχρεώσεων των πλατφορμών βάσει της DSA και θα λάβει τα αναγκαία μέτρα επιβολής, ανάλογα με την περίπτωση.

Οι προβληματικές πρακτικές μάρκετινγκ καταδεικνύουν τη σημασία της ύπαρξης σύγχρονης και ισχυρής νομοθεσίας που να είναι επαρκής για τη διασφάλιση της ψηφιακής δικαιοσύνης για τους καταναλωτές στο διαδίκτυο.

Με πληροφορίες από Ευρωπαϊκή Επιτροπή