Στο YouTube υπάρχει ένας «μυστικός κόσμος», άγνωστος για τους περισσότερους χρήστες που δεν έχει καμία σχέση με τη λαμπερή εικόνα που προβάλλεται επίσημα από την πλατφόρμα καθώς πίσω από το περιεχόμενο που επιλέγει ο αλγόριθμος, βρίσκεται ένα τεράστιο αρχείο με «αθέατα βίντεο».

Το πρώτο βίντεο που αναρτήθηκε στη δημοφιλή πλατφόρμα στις 23 Απριλίου 2005 είχε διάρκεια 19 δευτερόλεπτα και έδειχνε έναν από τους συνιδρυτές του YouTube να μιλά για τους ελέφαντες σε έναν ζωολογικό κήπο. Είκοσι χρόνια μετά, η πλατφόρμα έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια δύναμη ψηφιακής ψυχαγωγίας, αυτοπροσδιοριζόμενη ως το «νέο Hollywood».

Με 14.8 δισεκατομμύρια διαθέσιμα βίντεο και αμέτρητες ώρες προβολών καθημερινά, το YouTube είναι πλέον η κορυφαία υπηρεσία streaming παγκοσμίως.

Ωστόσο, αυτή είναι μόνο η μία όψη αφού, όπως εξηγεί στο BBC ο Ryan McGrady, ερευνητής στο Initiative for Digital Public Infrastructure του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, η εμμονή με το δημοφιλές και το viral περιεχόμενο κάνει πολλούς από εμάς να χάνουμε την ουσία.

«Όταν εστιάζουμε μόνο στο τι είναι δημοφιλές, μας διαφεύγει η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που χρησιμοποιεί το YouTube και παραβλέπουμε τον ρόλο που παίζει στην κοινωνία μας. Το YouTube δεν είναι μόνο ένα μέσο για επαγγελματίες. […] Είναι ένα κρίσιμο εργαλείο που χρησιμοποιούν οι απλοί άνθρωποι για να επικοινωνούν».

Διαβασε ακομα

Το πρώτο βίντεο που ανέβηκε πριν από 20 χρόνια στο YouTube

Aγνοώντας τον αλγόριθμο

Ο McGrady και η ομάδα του δημιούργησαν ένα εργαλείο που εντοπίζει τυχαία βίντεο, αγνοώντας τον αλγόριθμο. Δοκίμασαν, μάλιστα, 18 τρισεκατομμύρια πιθανά URLs μέχρι να συλλέξουν αντιπροσωπευτικό δείγμα.

Τα ευρήματα σοκάρουν: ένα μέσο βίντεο έχει μόλις 41 προβολές, ενώ μόλις το 1/3 των βίντεο έχουν πάνω από 130 προβολές και συγκαταλέγονται στα «άγνωστα δημοφιλή» του YouTube – με λίγα λόγια, η πλειονότητα του περιεχομένου είναι σχεδόν αόρατη.

Τα περισσότερα από αυτά τα αθέατα βίντεο δεν έχουν δημιουργηθεί για το ευρύ κοινό. Αντίθετα, λειτουργούν σαν ψηφιακός «προσωπικός χώρος» όπου απλοί άνθρωποι – και όχι επαγγελματίες YouTubers – ανεβάζουν αναμνήσεις, ιδέες ή στιγμιότυπα από την καθημερινότητά τους – χωρίς την πίεση των views ή της αναγνώρισης.

Ο Ethan Zuckerman, διευθυντής του Initiative for Digital Public Infrastructure, αναφέρει: «Δεν είναι όλοι στο YouTube για να γίνουν influencers. Οι περισσότεροι το χρησιμοποιούν για να επικοινωνήσουν, να αποθηκεύσουν ή να μοιραστούν κάτι με τους δικούς τους ανθρώπους».

Στη Νότια Ασία, για παράδειγμα, η πλατφόρμα λειτουργεί ακόμα και ως εργαλείο επικοινωνίας για ανθρώπους που δεν ξέρουν να γράφουν και να διαβάζουν.

Διαβασε ακομα

Ο αλγόριθμος του πορνό τροφοδοτεί την παιδική πορνογραφία;

Βλαβερό περιεχόμενο

Ένα μεγάλο μέρος αυτού του «αόρατου» περιεχομένου περιλαμβάνει καθημερινές στιγμές: μια νύφη που ετοιμάζεται, έναν ηλικιωμένο που ζει σε αυτοκίνητο και αφηγείται την ιστορία του, ένα βίντεο προς τιμήν ενός νεκρού γάτου – ακόμα και ένα παιδί που ραπάρει για τον πλανήτη Ποσειδώνα, στο κανάλι “Space Stuff and Other Stuff“.

Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυθεντικής δημιουργικότητας είναι ο Bill “The WoofDriver” Hellman, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στα σκυλιά του και έχει κατασκευάσει πάνω από 50 οχήματα για να τα πηγαίνει βόλτα. Έχει ανεβάσει, μάλιστα, σχεδόν 2.500 βίντεο στο YouTube, τα περισσότερα με ελάχιστες προβολές. Αλλά για τον ίδιο δεν έχει σημασία. «Το κάνω επειδή με γεμίζει χαρά», λέει.

Κι όμως, η πλατφόρμα που φιλοξενεί τέτοιου είδους θέματα είναι η ίδια που έχει κατηγορηθεί ότι προωθεί τη μισαλλοδοξία, την παραπληροφόρηση και το τοξικό περιεχόμενο. Σύμφωνα, ωστόσο, με το YouTube, μόνο οκτώ με εννέα προβολές στις 10.000 έχουν «παραβιαστικό περιεχόμενο» – μια σημαντική μείωση από το 2017. Παρ’ όλα αυτά, όπως λέει και ο McGrady, «δεν έχει σημασία πόσο σπάνιο είναι ένα βλαβερό βίντεο αν το βλέπουν εκατομμύρια».

Η συζήτηση για τη ρύθμιση του περιεχομένου στο YouTube επικεντρώνεται στα viral, αγνοώντας τη σιωπηλή πλειοψηφία. Και αυτή η πλειοψηφία είναι σημαντική, λέει ο McGrady. «Όταν δεις πώς χρησιμοποιούν πραγματικά οι άνθρωποι το διαδίκτυο, υπάρχει ακόμα η αίσθηση της παλιάς εποχής του ίντερνετ – της επικοινωνίας, της αυθεντικότητας, της ανθρώπινης έκφρασης».

Διαβασε ακομα

Μεθυσμένες κλήσεις αποκαλύπτουν τα μυστικά του YouTube που δεν θέλουν να μάθεις

Ο κόσμος του YouTube δεν είναι μόνο τα λαμπερά thumbnail, τα σκάνδαλα και οι εκατομμύρια προβολές, αλλά και τα αθόρυβα, ταπεινά βίντεο που μοιάζουν με προσωπικά ημερολόγια. Είναι ένα ανοιχτό αρχείο ανθρώπινης ζωής, που αν και δημόσιο, δείχνει να προορίζεται για προσωπική χρήση. Και αυτό το YouTube, αν το αναζητήσεις, υπάρχει ακόμα – μακριά από τον αλγόριθμο και τη φασαρία της mainstream κουλτούρας.