Στις 15 Απριλίου, το Σουδάν συμπληρώνει δύο χρόνια καταστροφικού εμφυλίου πολέμου. Η σύγκρουση έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση παγκοσμίως και οι πολίτες του συνεχίζουν να πληρώνουν το τίμημα της αδράνειας της διεθνούς κοινότητας, σύμφωνα με τον ΟΗΕ και ΜΚΟ, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα εισέρχεται στον τρίτο χρόνο του.

Δύο χρόνια τώρα ο κόσμος εξακολουθεί να κάνει πως δεν βλέπει. Οι άνθρωποι στο Σουδάν δεν πεθαίνουν μόνο από τις σφαίρες. Πεθαίνουν και από την αδιαφορία και τη σιωπή. Εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούν, ξεριζώνονται, βιάζονται, δολοφονούνται. Και η διεθνής κοινότητα κοιτάζει αλλού.

Ο πόλεμος συνεχίζεται με αμείωτη σκληρότητα. Η εθνοκάθαρση στο Νταρφούρ επαναλαμβάνεται. Οι προσφυγικοί καταυλισμοί γίνονται μαζικοί τάφοι. Ο λιμός απλώνεται σαν σκιά που δεν σταματά πουθενά. Κι όμως, αυτό που λείπει περισσότερο απ’ το Σουδάν δεν είναι η βοήθεια. Είναι η στοιχειώδης προσοχή του κόσμου. Είναι η αναγνώριση ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση του πλανήτη. Και συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας.

Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. Πάνω από 14 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους – 11,3 εκατομμύρια εντός του Σουδάν και τουλάχιστον 3,5 εκατομμύρια πέρα από τα σύνορα, κυρίως στο Τσαντ, το Νότιο Σουδάν, την Αίγυπτο και πέρα από αυτά. Και ενώ οι βόμβες εξακολουθούν να πέφτουν, η πείνα σφίγγει τον κλοιό της. Ο λιμός βασανίζει ήδη τα παιδιά στους καταυλισμούς εκτοπισμένων και σχεδόν ο μισός πληθυσμός – 24,6 εκατομμύρια – πεινάει.

Αυτή είναι η πιο ζοφερή και καταστροφική χρονιά για το Σουδάν και τις γύρω χώρες. Οι συγκρούσεις και οι βίαιες επιθέσεις εναντίον αμάχων συνεχίζονται ανεξέλεγκτα. Από το Σαχέλ μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα, η ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης γίνεται μέρα με τη μέρα όλο και πιο τρομερή. Ωστόσο, η διεθνής αντίδραση παραμένει επικίνδυνα ανεπαρκής.

Τι συμβαίνει στο Σουδάν

Ο πόλεμος ξέσπασε τον Απρίλιο του 2023 μεταξύ των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF). Έχει μετατρέψει μεγάλες πόλεις σε πεδία μάχης και χωριά και αγροκτήματα σε στάχτες. Έχει αναγκάσει οικογένειες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και έχει αποδεκατίσει τις δημόσιες υπηρεσίες του Σουδάν.

Σχολεία, νοσοκομεία, υπηρεσίες ύδρευσης και ηλεκτρισμού έχουν στοχοποιηθεί. Εργοστάσια και αγορές έχουν βομβαρδιστεί. Οι τιμές των τροφίμων και των καυσίμων έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. 17 εκατομμύρια παιδιά στερούνται την εκπαίδευση. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των εγκαταστάσεων υγείας δεν λειτουργούν πλέον. Ασθένειες όπως η χολέρα και η ιλαρά εξαπλώνονται γρήγορα και γίνονται πιο θανατηφόρες λόγω του εκτεταμένου υποσιτισμού.

Σε ολόκληρη τη χώρα, οι πολίτες αντιμετωπίζουν επανειλημμένες επιθέσεις, σεξουαλική βία και μαζικούς εκτοπισμούς. Οι πόλεις και οι καταυλισμοί εκτοπισμένων βρίσκονται υπό πολιορκία. Στο Νταρφούρ και στο Κορντοφάν, ολόκληρες κοινότητες έχουν εξαλειφθεί λόγω της εθνοτικής τους καταγωγής. Τον τελευταίο χρόνο, ο λιμός έχει εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα και παιδιά πεθαίνουν από την πείνα σε τουλάχιστον πέντε περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του καταυλισμού Ζαμζάμ στο Βόρειο Νταρφούρ και των βουνών Νούμπα στο Κορντοφάν.

Κάπως έτσι μοιάζει η ανθρωπιστική καταστροφή.

Ο πόλεμος μπορεί να ξεκίνησε πριν δύο χρόνια, όμως η αφρικανική χώρα αντιμετώπιζε ήδη τη βία και τον εκτοπισμό από το 2003 οπότε και άρχισε η κρίση στο Νταρφούρ. Το Σουδάν φιλοξενούσε περισσότερους από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες – ο δεύτερος υψηλότερος πληθυσμός προσφύγων στην Αφρική – οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονταν από το Νότιο Σουδάν και τη Βόρεια Αιθιοπία, ενώ πολλοί από αυτούς διέφευγαν από τις συγκρούσεις στο Τιγκράι.

Οι πρόσφατες μάχες μεταξύ των SAF και των RFS σημειώθηκαν όταν το Σουδάν βίωνε ήδη τα υψηλότερα επίπεδα ανθρωπιστικών αναγκών εδώ και μια δεκαετία.

Η απομάκρυνση του μακροχρόνιου αυταρχικού ηγέτη Ομάρ αλ Μπασίρ το 2019 είχε αρχικά προκαλέσει μεγάλη αισιοδοξία για την επιστροφή σε πολιτική διακυβέρνηση στο Σουδάν. Όμως, ένα στρατιωτικό πραξικόπημα δύο χρόνια αργότερα διέλυσε τη μεταβατική πολιτική κυβέρνηση, προκαλώντας πολιτική και οικονομική αναταραχή και αναζωπυρώνοντας τις διακοινοτικές συγκρούσεις.

Το Σουδάν έχει επίσης πληγεί σε μεγάλο βαθμό από τα έντονα καιρικά φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική κρίση, συμπεριλαμβανομένων των πλημμυρών και της ξηρασίας. Τα γεγονότα αυτά έχουν επηρεάσει αρνητικά εκατοντάδες χιλιάδες άτομα σε ολόκληρη τη χώρα, οδηγώντας σε καταστροφή των καλλιεργειών και του ζωικού κεφαλαίου και επιδεινώνοντας την επισιτιστική ανασφάλεια των οικογενειών.

Τι είναι ο λιμός

Λιμός σημαίνει ότι οι άνθρωποι αδυνατούν να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα ή να καλύψουν άλλες βασικές τους ανάγκες. Τουλάχιστον ένα στα πέντε νοικοκυριά αντιμετωπίζει ακραία έλλειψη τροφίμων και τουλάχιστον το 30% των παιδιών υποφέρουν από οξύ υποσιτισμό, σύμφωνα με το Νορβηγικό Συμβούλιο Προσφύγων (NRC).

Στα μέσα του 2024, επιβεβαιώθηκε λιμός στον καταυλισμό Ζαμζάμ, στο Βόρειο Νταρφούρ. Σε έναν καταυλισμό περίπου 500.000 ανθρώπων, η επίτευξη του ορίου του λιμού σήμαινε ότι οι άνθρωποι πέθαιναν ήδη καθημερινά – είτε από απόλυτη πείνα, είτε από τον θανατηφόρο συνδυασμό υποσιτισμού και ασθενειών. Έξι μήνες αργότερα, οι οργανισμοί παρακολούθησης της πείνας επιβεβαίωσαν ότι οι συνθήκες λιμού όχι μόνο εξακολουθούσαν να υφίστανται, αλλά είχαν εξαπλωθεί σε 17 ακόμη περιοχές της χώρας.

Στο Σουδάν, «λιμός» δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα τρόφιμα. Σε πολλές περιοχές της χώρας, τρόφιμα μπορούν ακόμη να βρεθούν στις αγορές – αλλά ο πόλεμος έχει καταστρέψει τα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων. Οικογένειες που κάποτε καλλιεργούσαν, πουλούσαν αγαθά ή εργάζονταν με μισθό έχουν χάσει τα πάντα. Η άνοδος των τιμών και η ανασφάλεια σημαίνουν ότι απλά δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά αυτά που υπάρχουν.

Μια παραμελημένη κρίση

Παρά την έκτασή της, η κρίση του Σουδάν δεν λαμβάνει την προσοχή – ή τη χρηματοδότηση – που χρειάζεται επειγόντως.

Αρκετοί μεγάλοι δωρητές – συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και των ευρωπαϊκών κρατών – προβαίνουν σε σημαντικές περικοπές στην ανθρωπιστική χρηματοδότηση. Οι περικοπές αυτές αναγκάζουν τις ανθρωπιστικές οργανώσεις να μειώσουν ή να σταματήσουν τις υπηρεσίες που σώζουν ζωές.

News Πέντε εκατ. παιδιά υποφέρουν σε μια κρίση που ο κόσμος κλείνει τα μάτια

Κοινωνικές κουζίνες, που λειτουργούν από θαρραλέους τοπικούς φορείς, έχουν κλείσει σε όλη τη χώρα. Οι υπηρεσίες προστασίας για ευάλωτους πολίτες έχουν ανασταλεί. Η στήριξη των αγροτών έχει ανασταλεί, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να μην μπορέσουν να φυτέψουν εγκαίρως για την περίοδο των βροχών. Αυτά δεν είναι απλά προϋπολογισμοί. Είναι αποφάσεις που καθορίζουν αν οι άνθρωποι θα φάνε, αν θα βρουν καταφύγιο ή αν θα λάβουν ιατρική περίθαλψη.

Οι περικοπές χρηματοδότησης είναι μια θανατική καταδίκη για πολλούς στο Σουδάν.

Ο φόβος είναι η νέα καθημερινότητα στο Σουδάν

Η ζωή στο Σουδάν σήμερα ορίζεται από τον κίνδυνο, την πείνα και τη θλίψη. Κάθε μέρα:

• Οι εκτοπισμένες κοινότητες αναγκάζονται να φεύγουν ξανά και ξανά, δραπετεύοντας από τη βία μόνο με ό,τι μπορούν να κουβαλήσουν – ή και με τίποτα.
• Αμέτρητες οικογένειες έχουν μείνει με ένα γεύμα την ημέρα, συχνά μόνο ένα χυλό ή ακόμη και βρασμένα φύλλα.
• Οι γυναίκες και τα κορίτσια αντιμετωπίζουν αυξημένη σεξουαλική βία και εκμετάλλευση.
• Οι οικογένειες κοιμούνται κάτω από δέντρα ή σε αυτοσχέδια καταφύγια, εκτεθειμένες στα στοιχεία της φύσης, ιδίως κατά τη διάρκεια της σκληρής εποχής των βροχών.
• Άνθρωποι πεθαίνουν από ασθένειες που μπορούν να θεραπευτούν επειδή τα νοσοκομεία δεν λειτουργούν πλέον.
• Τα παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο, αναγκάζονται να εργάζονται και είναι ευάλωτα στη στρατολόγηση από ένοπλες ομάδες.
• Το ψυχολογικό τίμημα είναι τεράστιο. Για τους επιζώντες της εθνοτικής βίας στο Νταρφούρ ή για τις μητέρες που έχουν θάψει τα παιδιά τους που πέθαναν από την πείνα, είναι ένας πόλεμος κατά των ανθρώπων και του μέλλοντός τους.

Διαβασε ακομα

Σουδανές προσφύγισσες πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης για να επιβιώσουν

Πώς έχει αντιδράσει η διεθνής κοινότητα στο Σουδάν

Οι διπλωματικές προσπάθειες έχουν βαλτώσει. Οι προσπάθειες διαμεσολάβησης έχουν αποτύχει. Ορισμένες ξένες δυνάμεις έχουν πάρει θέση, τροφοδοτώντας τη σύγκρουση με όπλα και πολιτική υποστήριξη. Και ενώ άλλες παγκόσμιες κρίσεις κυριαρχούν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στους ανθρωπιστικούς προϋπολογισμούς, το Σουδάν βυθίζεται όλο και περισσότερο στο σκοτάδι.

Η εγκατάλειψη του Σουδάν από τον κόσμο αποτελεί ηθική αποτυχία.

Πού αναζητούν καταφύγιο οι άνθρωποι

Η έλλειψη βασικών αγαθών, σε συνδυασμό με τη βία και την αβεβαιότητα, ανάγκασε πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Δύο χρόνια από την έναρξη της κρίσης, σχεδόν 13 εκατομμύρια άνθρωποι –ένας στους τρεις Σουδανούς- έχουν εκτοπιστεί. Σε αυτούς περιλαμβάνονται 8,6 εκατομμύρια άνθρωποι που εκτοπίστηκαν εντός του Σουδάν και 3,8 εκατομμύρια πρόσφυγες και πρόσφυγες που επέστρεψαν.

Διαβασε ακομα

Δεν είναι μόνο Γάζα και Ουκρανία: Οι συνέπειες των άλλων πολέμων στον πλανήτη για τους οποίους δεν μιλάει κανείς

Περίπου το 50% του βίαια εκτοπισμένου πληθυσμού στην Ανατολική Αφρική και στο Κέρας της Αφρικής κατάγεται από το Σουδάν.

Πολλοί από αυτούς που εγκαταλείπουν το Σουδάν αναζητούν ασφάλεια σε γειτονικές χώρες, οι οποίες αντιμετωπίζουν ήδη τις δικές τους κρίσεις:

• Η Αίγυπτος φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό Σουδανών προσφύγων (1,5 εκατομμύριο).
• Το Τσαντ φιλοξενεί σήμερα πάνω από 700.000 Σουδανούς πρόσφυγες, στη συντριπτική τους πλειονότητα γυναίκες και παιδιά. Οι καταυλισμοί είναι υπερπλήρεις. Οι προμήθειες είναι περιορισμένες.
• Το Νότιο Σουδάν παλεύει να υποστηρίξει περισσότερους από 300.000 Σουδανούς που έφθασαν, καθώς και περισσότερους από 700.000 επαναπατριζόμενους, ενώ παλεύει με τη δική του κρίση πείνας και συγκρούσεις.
• Η Λιβύη, η Αιθιοπία, η Ουγκάντα και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία έχουν επίσης υποδεχθεί μεγάλο αριθμό ανθρώπων, αλλά η χρηματοδότηση για την υποστήριξη των προσφύγων σε όλη την περιοχή στερεύει.

Διαβασε ακομα

Γυναίκες-θύματα βιασμού στο εμπόλεμο Σουδάν αυτοκτονούν μαζικά

Οι άνθρωποι περνούν τα σύνορα χωρίς τίποτα – χωρίς στέγη, χωρίς φαγητό, χωρίς υπάρχοντα – και οι κοινότητες υποδοχής δεν έχουν τα μέσα να τους υποστηρίξουν μόνες τους.

Χωρίς επίλυση της κρίσης, εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη άνθρωποι θα αναγκαστούν να φύγουν σε αναζήτηση καταφυγίου και βασικής βοήθειας.

Ποιες ομάδες είναι ευάλωτες λόγω εκτοπισμού και συγκρούσεων

Η συνεχιζόμενη ανθρωπιστική κρίση στο Σουδάν έχει καταστροφικές συνέπειες για τις γυναίκες και τα παιδιά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, ακόμη και πριν από το ξέσπασμα των μαχών, περισσότερες από 3 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια στο Σουδάν κινδύνευαν από έμφυλη βία, περιλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας.

«Οι ομάδες μας στην περιοχή περιγράφουν φρικτές δοκιμασίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και τα κορίτσια που έχουν εκτοπιστεί βίαια όταν εγκαταλείπουν το Σουδάν», λέει ο Φίλιπο Γκράντι, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Αυτή η συγκλονιστική σειρά παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να σταματήσει. Η βοήθεια για την υποστήριξη των επιζώντων και όσων κινδυνεύουν είναι επείγουσα, αλλά μέχρι στιγμής η χρηματοδότηση υπολείπεται εξαιρετικά».

Διαβασε ακομα

«Βιάστε εμένα, όχι τις κόρες μου». Ο πόλεμος στο Σουδάν είναι πιο φρικτός απ’ ό,τι πιστεύεις

Οι επιθέσεις σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, εξοπλισμό και εργαζόμενους στερούν περαιτέρω από τις γυναίκες και τα κορίτσια τη σωτήρια φροντίδα, με τις έγκυες γυναίκες να πλήττονται περισσότερο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το UNFPA. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των εγκαταστάσεων υγείας είναι εκτός λειτουργίας και ασθένειες όπως η χολέρα, η ιλαρά και η ελονοσία εξαπλώνονται σε μια εποχή που τα δύο τρίτα του πληθυσμού δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη.

Σύμφωνα με τη UNICEF, την υπηρεσία του ΟΗΕ για τα παιδιά, το Σουδάν αποτελεί τη μεγαλύτερη κρίση εκτοπισμού παιδιών στον κόσμο. Η σύγκρουση, σύμφωνα με την UNHCR έχει στερήσει από εκατομμύρια παιδιά του Σουδάν την εκπαίδευση, με πάνω από το 90% των 19 εκατομμυρίων παιδιών σχολικής ηλικίας της χώρας να μην έχουν πρόσβαση σε επίσημη εκπαίδευση.