Αν και τα πρώτα χρόνια της ζωής μας είναι γεμάτα από εντυπωσιακές εικόνες του κόσμου που βιαζόμαστε να κατακτήσουμε και αποτελούν, ενδεχομένως, μία περίοδο όπου οι διαδικασία της μάθησης είναι πιο έντονη από ποτέ, σε πολλούς προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν μπορούν να θυμηθούν σχεδόν τίποτα από τη βρεφική τους ηλικία.

Η αλήθεια είναι ότι, και οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν πως, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις, οι περισσότεροι άνθρωποι «πάσχουν από αμνησία» σχετικά με τα πρώτα χρόνια της ζωής τους μέχρι την ηλικία των τριών, ενώ ολοκληρωμένες αναμνήσεις συνήθως σχηματίζονται μετά την ηλικία των έξι.

Ακόμη και όσοι ισχυρίζονται ότι θυμούνται τα πρώτα τους βήματα ή τη μητέρα τους να τους κοιμίζει στην κούνια, μάλλον, κάνουν λάθος αφού αυτές οι «μνήμες» είναι σχεδόν σίγουρα ψευδείς, δημιουργημένες από φωτογραφίες, βίντεο ή αφηγήσεις άλλων.

Διαψεύδοντας τον Φρόιντ

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ, στην αρχή του 20ού αιώνα, χρησιμοποίησε τον όρο «παιδική αμνησία» (infantile amnesia) για να περιγράψει την έλλειψη πρώιμων αναμνήσεων, αποδίδοντας την στην καταστολή σκέψεων σχετικά με τη σεξουαλικότητα ή την επιθετικότητα της παιδικής ηλικίας, οι οποίες θεωρούνταν ακατάλληλες για τον πολιτισμένο νου.

Από τότε, έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες για να εξηγήσουν το φαινόμενο αυτό. Ορισμένοι, όπως ο Φρόιντ, υποστηρίζουν ότι προκαλείται από μια αναμόρφωση της μνήμης, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι ο εγκέφαλος του βρέφους δεν είναι ικανός να σχηματίσει μνήμες.

Αυτή η δεύτερη υπόθεση βασίζεται στην ιδέα ότι οι διάφορες περιοχές του ιππόκαμπου συνδέονται μέσω ενός νευρωνικού κυκλώματος, το οποίο είναι ακόμα ανώριμο στον εγκέφαλο του παιδιού. Αυτή η ανωριμότητα εμποδίζει τον ιππόκαμπο να κωδικοποιεί επεισοδιακές πληροφορίες, δηλαδή τις αναμνήσεις που σχετίζονται με προσωπικές εμπειρίες σε συγκεκριμένα μέρη και χρόνους.

Ωστόσο, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science αμφισβητεί αυτήν την υπόθεση, προσφέροντας στοιχεία ότι τα νήπια πράγματι σχηματίζουν μνήμες, αλλά ότι αυτές χάνουν την ικανότητα ανάκλησης τους καθώς μεγαλώνουν.

Σε αυτή τη μελέτη, μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Γέιλ χρησιμοποίησε σύγχρονες τεχνικές για να μελετήσει τον σχηματισμό μνήμης σε βρέφη. Εμφάνισαν εικόνες σε παιδιά από 4 μηνών έως 2 ετών και παρακολούθησαν τη νευρωνική τους δραστηριότητα μέσω fMRI.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όταν τα παιδιά αναγνώριζαν τις εικόνες που είχαν ήδη δει, δηλαδή έστρεφαν τη ματιά τους σε αυτές για περισσότερο χρόνο, υποδηλώνοντας ότι είχαν αποθηκεύσει αυτές τις πληροφορίες στον εγκέφαλό τους.

Διαβασε ακομα

Συσκευή διαβάζει τι νιώθουν τα βρέφη και πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο

Πού πάνε οι βρεφικές μας αναμνήσεις;

Η συγκεκριμένη ανακάλυψη θέτει το ερώτημα: πού πάνε αυτές οι αναμνήσεις αν δεν ανακαλούνται ποτέ; Οι ερευνητές αναφέρουν ότι ενδέχεται να αποθηκεύονται σε μια βραχύχρονη μνήμη ή να παραμένουν στον εγκέφαλό μας – αν και δεν μπορούν να ανακτηθούν.

Ο Nick Turk-Browne, επικεφαλής της μελέτης, εκτιμά ότι η αδυναμία ανάκλησης των παιδικών αναμνήσεων μπορεί να οφείλεται στην αδυναμία του ιππόκαμπου να λάβει τη σωστή πληροφορία για την ανάκτηση αυτών των αναμνήσεων.

Η μελέτη αυτή, όπως αναφέρει η El Pais, δεν καταλήγει σε συγκεκριμένα συμπεράσματα σχετικά με το πότε και πώς εξαφανίζονται αυτές οι αναμνήσεις, αλλά δείχνει ότι πιθανότατα χάνονται πριν την ηλικία των έξι.

Διαβασε ακομα

Σαρδάμ και κρυφές επιθυμίες: Μήπως ο Φρόυντ έκανε λάθος;

Μετά την ηλικία αυτή, οι απαιτήσεις της ενήλικης ζωής και οι διαδικασίες μάθησης καθιστούν αυτές τις πρώιμες αναμνήσεις δύσκολα προσβάσιμες.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι, στο μέλλον, θα μπορούμε να επαναφέρουμε τις συγκεκριμένες εικόνες επικεντρωμένοι σε μυρωδιές ή πρόσωπα, ακριβώς όπως λειτουργούν και οι αναμνήσεις στην ενήλικη ζωή.