Συχνά ξεχνάμε πόσο υπέροχη είναι η ζωή και πόσο ιδιαίτερο και μοναδικό φαινόμενο είναι αυτό. Αν δεν μας κρύβουν τίποτα, ο πλανήτης μας είναι ο μόνος που μπορεί να υποστηρίξει ζωή (αν και είναι πολύ εγωιστικό αυτό, όπως και σχεδόν απίθανο να μην υπάρχει αλλού ζωή στο Διάστημα), ενώ φαίνεται να έχει προκύψει από κάτι που έμοιαζε με τους σημερινούς μονοκύτταρους προκαρυωτικούς οργανισμούς.

Οι επιστήμονες δεν έχουν εγκαταλείψει ωστόσο την ελπίδα να εντοπίσουν αυτό που αποκαλούν LUCA (Last Universal Common Ancestor, τον κοινό πρόγονο όλης της ζωής, το προγονικό κύτταρο από το οποίο προέρχονται όλα τα έμβια όντα που γνωρίζουμε) πέρα ​​από τα όρια του πλανήτη μας.

Ωραία, και πού κοιτάμε;

Από τότε που οι άνθρωποι αρχίσαμε να φανταζόμαστε τους Αρειανούς, η επιστημονική κατανόηση έχει αλλάξει σημαντικά. Τα πιο πρόσφατα οχήματα που διέσχισαν την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη – τα ρόβερς Perseverance και Curiosity – εντόπισαν ενώσεις και ορυκτά που υποδηλώνουν ότι οι συνθήκες του μπορεί κάποτε να ήταν ευνοϊκές για ζωή.

Αυτήν τη στιγμή, ο Άρης είναι ένα ερημικό κόκκινο τοπίο – ελκυστικό, αλλά νεκρό, και σίγουρα δεν είναι το σπίτι για κανένα πράσινο ανθρωπάκι.

Άλλοι κοντινοί πλανήτες δεν προσφέρουν ωστόσο μεγαλύτερη ελπίδα. Ο υδράργυρος είναι ένας καψαλισμένος βράχος πολύ κοντά στον Ήλιο, η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης είναι ξηρή και τοξική και οι υπόλοιποι στο ηλιακό μας σύστημα είτε είναι full αέρια, είτε πολύ μακριά από τον Ήλιο.

Διαβασε ακομα

Η μεγαλύτερη απόδειξη για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής

Έτσι, πέρα από τον Άρη, η αναζήτηση άλλων μορφών ζωής επικεντρώνεται στους δορυφόρους, ιδιαίτερα σε αυτούς που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Δία και τον Κρόνο.

Η Ευρώπη και ο Εγκέλαδος – τα φεγγάρια του Δία και του Κρόνου, αντίστοιχα – φαίνεται να έχουν μεγάλους ωκεανούς νερού κάτω από ένα παχύ φλοιό πάγου που θα μπορούσε ενδεχομένως να φιλοξενεί οργανικά μόρια, τα δομικά στοιχεία για την προέλευση της ζωής όπως την ξέρουμε. Αυτή όμως δεν θα έμοιαζαν με τον E.T. – αλλά περισσότερο με τους απλούστερους επίγειους μονοκύτταρους οργανισμούς.

Κοιτάζοντας πιο μακριά, περισσότεροι από 5.500 πλανήτες έχουν εντοπιστεί σε τροχιά γύρω από άλλα αστέρια εκτός από τον Ήλιο. Μόνο μερικά θεωρούνται δυνητικά κατοικήσιμα και βρίσκονται υπό έρευνα, αλλά όπως είπε ο Carl Sagan στο Contact, «το σύμπαν είναι ένα αρκετά μεγάλο μέρος. Αν είμαστε μόνο εμείς, φαίνεται σαν απαίσια σπατάλη χώρου».

Αναζητώντας ζωή σε αφιλόξενα μέρη

Πριν από τη δεκαετία του 1960, οι συνθήκες στους πιο υποσχόμενους δορυφόρους του ηλιακού συστήματος θα έμοιαζαν αδύνατες για ζωή.

Η επικρατούσα μέχρι τότε πεποίθηση ήταν ότι η ζωή μπορούσε να επιβιώσει και να αναπτυχθεί μόνο υπό τις συνθήκες που το έκαναν οι πολυκύτταροι οργανισμοί. Το νερό, οι ήπιες θερμοκρασίες μεταξύ 0⁰ C και 40⁰ C, το ουδέτερο pH, η χαμηλή αλατότητα και το ηλιακό φως ή μια ισοδύναμη πηγή ενέργειας θεωρήθηκαν απαραίτητα για τη ζωή.

Ωστόσο, στο μέσο του 20ου αιώνα, ο μικροβιολόγος Thomas D. Brock ανακάλυψε βακτήρια που ζουν στις θερμές πηγές του Εθνικού Πάρκου Yellowstone, όπου οι θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 70⁰C. Αν και δεν είχε καμία σχέση με την αναζήτηση εξωγήινης ζωής εκείνη την εποχή, η ανακάλυψή του διεύρυνε τους επιστημονικούς ορίζοντες.

Από τότε, οργανισμοί γνωστοί ως ακραιόφιλοι (οργανισμοί που ακμάζουν σε φυσικά ή γεωχημικά ακραίες συνθήκες που είναι επιβλαβείς στο μεγαλύτερο τμήμα της ζωής στον πλανήτη) έχουν βρεθεί να επιβιώνουν σε μια σειρά ακραίων συνθηκών στη Γη, από το κρύο των πολικών πάγων έως τις υψηλές πιέσεις της αβύσσου των ωκεανών. Έχουν βρεθεί βακτήρια προσκολλημένα σε μικρά αιωρούμενα σωματίδια στα σύννεφα, σε εξαιρετικά αλμυρά περιβάλλοντα όπως η Νεκρά Θάλασσα ή σε εξαιρετικά όξινα, όπως το Rio Tinto. Ορισμένα ακραιόφιλα είναι μέχρι και ανθεκτικά σε υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας.

Αυτό που ήταν πιο περίεργο, ωστόσο, ήταν να τα βρούμε μέσα μας.

Αρειανοί στο στομάχι σου

Τη δεκαετία του 1980, δύο Αυστραλοί γιατροί, ο Barry Marshall και ο Robin Warren, άρχισαν να μελετούν τα γαστροδωδεκαδακτυλικά έλκη. Μέχρι τότε, η πάθηση αποδιδόταν στο στρες ή στην υπερβολική έκκριση γαστρικού οξέος, κάτι που ελάχιστα βοήθησε στη θεραπεία της.

Ο Warren ήταν παθολόγος και έχοντας εντοπίσει βακτήρια σε δείγματα γαστρικής βιοψίας από ασθενείς, συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να θεωρηθούν αιτία της νόσου. Ωστόσο, έπρεπε να πολεμήσει ενάντια στο δόγμα ότι οι μικροοργανισμοί δεν μπορούσαν να αναπτυχθούν στο εξαιρετικά όξινο περιβάλλον του ανθρώπινου στομάχου.

Διεξήγαγε έτσι την έρευνά του μόνος, μέχρι το 1981, όταν γνώρισε τον Barry Marshall, συνεργάτη του Βασιλικού Αυστραλιανού Κολεγίου Ιατρών. Πλησίασε τον Marshall και τον ρώτησε αν θα ήθελε να δουλέψει δίπλα σε «αυτόν τον τραγελαφικό Warren που προσπαθεί να μετατρέψει τη γαστρίτιδα σε μολυσματική ασθένεια».

Και κάπως έτσι, το 2005, οι Barry Marshall και Robin Warren έλαβαν το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής για την ανακάλυψη του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και του ρόλου του στις γαστρικές παθήσεις, μια ανακάλυψη που έφερε επανάσταση στον τομέα της γαστρεντερολογίας.

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού έχει μια καταπληκτική σειρά ιδιοτήτων που το βοηθούν να επιβιώσει σε εχθρικά περιβάλλοντα, όπως τα μαστίγια που του επιτρέπουν να σερφάρει στα υγρά του στομάχου για να πλησιάσει το τοίχωμά του, διαπερνώντας το προστατευτικό στρώμα βλέννας ώστε να προσκολληθεί σε αυτό.

Χρησιμοποιώντας το ένζυμο ουρεάση, το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποικοδομεί την ουρία στο στομάχι σε αμμωνία και CO2, δημιουργώντας ένα μικροκλίμα υψηλότερου pH που του επιτρέπει να αναπαραχθεί. Καθώς ο πληθυσμός του αυξάνεται, απελευθερώνει εξωτοξίνες που προκαλούν φλεγμονή και καταστρέφουν τον γαστρικό ιστό στο στομάχι. Έτσι αναπτύσσονται τελικά τα έλκη, καθώς ο υποκείμενος συνδετικός ιστός εκτίθεται στην οξύτητα του στομάχου.

Η ανακάλυψή των Marshall και Warren έδειξε ότι ακόμα και κρυμμένη στα σπλάχνα μας – στα τοιχώματα του στομάχου μας, εκτεθειμένη σε επίπεδα pH που μοιάζουν με ξίδι, στο απόλυτο σκοτάδι, υποφέροντας από τις βίαιες κινήσεις του πεπτικού μας συστήματος, από επιβλαβή ένζυμα και τρόφιμα – η ζωή μπορεί να αντισταθεί και να πολλαπλασιαστεί.

Η μελέτη των ακραιόφιλων μικροοργανισμών δίνει ελπίδα ότι σε άλλα σώματα του ηλιακού μας συστήματος ή σε έναν από τους 5.500 γνωστούς εξωπλανήτες, ακόμα και σε ακραίες συνθήκες, μπορεί να συμβαίνει ήδη το εξαιρετικό φαινόμενο της ζωής. Οι Αρειανοί ωστόσο που ονειρευόμαστε σήμερα μπορεί να μοιάζουν περισσότερο με το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού παρά με οτιδήποτε άλλο έχεις στο μυαλό σου.

Με πληροφορίες από theconversation