Σε ένα νεοκλασικό κτήριο της Αθήνας στον παλαιότερο δρόμο μιας από τις παλαιότερες γειτονιές του δυτικού κόσμου, οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν, ιδιαίτερα αναστατωμένοι, την περασμένη εβδομάδα, γράφει ο Guardian.

Τα θέματα της ημερήσιας διάταξης περιελάμβαναν την ηχορύπανση, την κυκλοφοριακή συμφόρηση κι άλλα σύγχρονα δεινά της καθημερινότητας, ωστόσο υπήρχε ένα που η αντιμετώπισή του προκάλεσε άμεση ανακούφιση: ο δήμαρχος της Αθήνας, Χάρης Δούκας, αποφάσισε να συγκροτήσει μια ομάδα εργασίας για να σώσει την Πλάκα, την αρχαία συνοικία στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πρωτεύουσας.

«Ήταν τα νέα που όλοι θέλαμε να ακούσουμε», λέει η Λυδία Καρρά, η οποία προεδρεύει της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, στις εγκαταστάσεις της οποίας οι κάτοικοι συγκεντρώνονται συχνά. «Επιτέλους, λαμβάνονται μέτρα».

Ένας πόλεμος έχει ξεκινήσει στους πρόποδες της Ακρόπολης, καθώς η Ελλάδα προετοιμάζεται για μια ακόμα τουριστική περίοδο. Για την Καρρά, η οποία ίδρυσε την Ellet πριν από 50 χρόνια με τον αείμνηστο Aγγλοέλληνα εφοπλιστή σύζυγό της, Κώστα, είναι μια μάχη από τα παλιά.

Διαβασε ακομα

Τα αναπάντητα ερωτήματα για τον θάνατο του Βασίλη Καλογήρου και η ιατροδικαστής των Τεμπών

Περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες αφότου η «γειτονιά των θεών» επέζησε από τον κατακλυσμό των νυχτερινών κέντρων και των μπαρ με ταράτσες, η ανακάλυψή της από εργολάβους, φιλάργυρους επενδυτές και παγκόσμιες εταιρίες ακινήτων, αποτελεί και πάλι υπαρξιακή απειλή. Στο πίσω μέρος της τουριστικής έκρηξης, ολόκληρα κτήρια είχαν πέσει θύματα της βιομηχανίας βραχυχρόνιας ενοικίασης και της Airbnb. Τα λίγα μαγαζιά που άντεξαν είναι, όπως οι κάτοικοι, στο χείλος της εξαφάνισης.

«Η Πλάκα προορίζεται να προστατεύεται καθώς είναι τόσο μοναδική», λέει η Καρρά. «Χάρη στους ειδικούς νόμους περί χωροταξίας που κατοχυρώνονται σε προεδρικά διατάγματα σώθηκε όλα αυτά τα χρόνια. Η πραγματικότητα τώρα είναι ότι οι κάτοικοι φεύγουν και όχι μόνο επειδή παραβιάζονται νόμοι. Η πολυκοσμία, ο θόρυβος, το χάος έχουν κάνει τη ζωή τους αφόρητη».

Όπως λέει, οι επισκέπτες δεν ήθελαν να βιώνουν «άψυχα σκηνικά», αλλά κατοικημένες περιοχές που έμοιαζαν και ήταν αυθεντικές και αληθινές. «Αυτή είναι μια μικρή γειτονιά. Χτίστηκε για τους κατοίκους, όχι γι΄ αυτό που βλέπουμε σήμερα».

Την ίδια ώρα, ο Δούκας δεν κρύβει την ανησυχία του. Οι προβλέψεις για τις αφίξεις τουριστών δεν είναι παρά ευχάριστες – μια ακόμα απόδειξη ότι η Αθήνα δεν είναι πλέον pit stop για τους ταξιδιώτες που κατευθύνονται προς τα νησιά. Αλλά όταν οι αριθμοί σπάνε κάθε ρεκόρ, οι προβλέψεις σηματοδοτούν κίνδυνο.

Φέτος, 10 εκατομμύρια επισκέπτες, δύο εκατομμύρια περισσότεροι από το 2024, προβλέπεται να επισκεφθούν την Αθήνα, πολλοί για σύντομες ταξιδιωτικές αποδράσεις που την έχουν κάνει τόσο δημοφιλή. Αν μόνο ένα κλάσμα τους κατευθυνθεί προς την Πλάκα, θα υπάρξει «αφόρητη πίεση» στο δαιδαλώδες δίκτυο των στενών δρόμων της.

«Από τα 35 εκατομμύρια τουρίστες που πρόκειται να δεχθεί η Ελλάδα, τα 10 εκατομμύρια, σχεδόν όσος ο πληθυσμός της Ελλάδας, θα επισκεφθούν την Αθήνα», λέει. «Για πρώτη φορά θα είμαστε ο κορυφαίος προορισμός της Ελλάδας, αλλά είναι μη βιώσιμο. Η Πλάκα ειδικότερα είναι υπερκορεσμένη. Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτό».

Μια πρόσφατη μελέτη «φέρουσας ικανότητας*» που ανέθεσε ο δήμος και εκπονήθηκε από το πανεπιστήμιο Πειραιά, προέτρεψε τις αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα εάν η Αθήνα θέλει να αποφύγει να γίνει θύμα της δικής της επιτυχίας.

«Δεν υπάρχει μέρα για χάσιμο. Πρέπει να δράσουμε αν δεν θέλουμε να γίνουμε η επόμενη Βαρκελώνη, γι’ αυτό η ειδική ομάδα, με την υποστήριξη της δημοτικής αστυνομίας, θα έχει κάθε υπηρεσία στη διάθεσή της», εξήγησε ο Δούκας, καθηγητής ενεργειακής πολιτικής πριν εκλεχθεί δήμαρχος με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ.

Οι πολίτες, είπε, θα μπορούν να καλέσουν την υπηρεσία ανώνυμα εάν εντοπίσουν παραβάσεις. «Με βάση τις καταγγελίες θα χτυπήσουμε πόρτες. Έχει ήδη συμβεί αρκετές φορές με βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις».

Διαβασε ακομα

Τέμπη: Δικαιοσύνη Κλάπα κλούπα

Ελάχιστες γειτονιές στην Ευρώπη έχουν κατοικηθεί τόσο αδιάκοπα όσο η Πλάκα. Φωλιασμένη στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές της Ακρόπολης, τα αρχοντικά και τα διώροφα κτήρια της, γύρω από την Αγορά κι άλλους αρχαιολογικούς χώρους, είναι μια περιοχή που κατοικείται από τη νεολιθική εποχή. Για τους Έλληνες η συνοικία δεν είναι απλώς ένα παράθυρο στον κλασικό κόσμο, αλλά ένας άρρηκτος δεσμός με την αρχαιότητα, επισημαίνει το βρετανικό δημοσίευμα.

«Όταν οι κάτοικοι φεύγουν, οι τόποι πεθαίνουν», λέει ο Γιώργος Ζαφειρίου, αρχιτέκτονας που ηγείται του συλλόγου κατοίκων της Πλάκας. «Το έχουμε δει ξανά και ξανά».

Η κατάσταση είχε γίνει «απελπιστική» για την παρακμάζουσα κοινότητα της συνοικίας, η οποία από καιρό εξαναγκαζόταν σε μια εύθραυστη συνύπαρξη με τους ιδιοκτήτες των καφέ, των εστιατορίων και των μπαρ. Το καλοκαίρι, το κύμα τουριστών άσκησε τρομερή πίεση στις απαρχαιωμένες υποδομές της Πλάκας, ειδικά στο αποχετευτικό της σύστημα. Οι ανησυχίες για τον υπερτουρισμό ήταν τέτοιες που οι κάτοικοι εντάχθηκαν στο δίκτυο των Μεσογειακών Ιστορικών Πόλεων για να ανταλλάξουν εμπειρίες σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων.

«Αυτό που βλέπουμε», λέει ο Ζαφειρίου, «είναι αγώνας για την ψυχή της Πλάκας. Αλλά υπάρχει και λόγος για αισιοδοξία».

Αχτίδα ελπίδας αποτελεί η επερχόμενη απόφαση – δυνητικά ορόσημο – του Συμβουλίου της Επικρατείας, του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου της Ελλάδας, σχετικά με τη νομιμότητα 16 κτηρίων που μετατράπηκαν σε μονάδες Airbnb στην Πλάκα, δεδομένου του καθεστώτος προστατευόμενης κατοικίας. Με την Ellet να κινεί τις διαδικασίες, η απόφαση θα καθορίσει εάν οι κανονισμοί χρήσης γης, που επιβλήθηκαν για τη διατήρηση του χαρακτήρα της γειτονιάς, έχουν παραβιαστεί. Εάν οι δικαστές αποφανθούν υπέρ, θα δημιουργηθεί προηγούμενο.

Travel Home Swapping: Θα αντάλλασσες το σπίτι σου με αγνώστους για ένα ταξίδι;

«Τα δύο προεδρικά διατάγματα που θεσπίζουν τους ιδιαίτερους πολεοδομικούς κανόνες της Πλάκας ήταν συγκεκριμένα. Ξενοδοχεία θα μπορούσαν να υπάρχουν αλλά μόνο σε επιλεγμένα σημεία», σημειώνει ο Δημήτρης Μέλισσας, καθηγητής Νομικής που εκπροσωπεί την Ellet στην ακρόαση της 5ης Μαρτίου. «Εδώ έχουμε κτήρια που λειτουργούν ως μυστικά ξενοδοχεία, που προσφέρουν διαμονή και πρωινό και γεύματα σε βεράντες, όπου επίσης απαγορεύεται αυστηρά η εμπορική δραστηριότητα. Αυτό που υποστηρίζουμε είναι πως είνα αντισυνταγματικό».

Με την αύξηση των ενοικίων να πυροδοτούν τη στεγαστική κρίση, η κυβέρνηση απαγόρευσε πρόσφατα τις εγγραφές νέων, βραχυπρόθεσμων μισθώσεων σε διαδικτυακές πλατφόρμες στο κέντρο της Αθήνας, σημειώνει ο Guardian.

Η νομοθεσία, που ψηφίστηκε τον Ιανουάριο, δημιούργησε ελπίδες ότι τα hedge funds και οι εργολάβοι, που εμφανίστηκαν πριν από μια δεκαετία, αγοράζοντας ακίνητα σε χαμηλές τιμές κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Ελλάδας, θα αρχίσουν επίσης να πηγαίνουν παρακάτω.

«Οι ξένοι επενδυτές βλέπουν την Αθήνα ως ένα είδος El Dorado. Αυτοί καρπώνονται τα κέρδη, όχι οι Έλληνες», υπογραμμίζει ο Δούκας, προειδοποιώντας ότι πολλοί θα μπορούσαν να καταλήξουν με αποκλεισμένα περιουσιακά στοιχεία εάν συνεχίσουν να αψηφούν τα διατάγματα που προστατεύουν την Πλάκα.

«Πρώτον, προσπάθησαν να παρακάμψουν την απαγόρευση των ξενοδοχείων στη γειτονιά μέσω Airbnb και τώρα προσπαθούν να παρακάμψουν την απαγόρευση των Airbnb διαφημίζοντας ακίνητα ως “εξυπηρετούμενα διαμερίσματα”, χάρη σε μια παράβλεψη του νέου νόμου που πρέπει σαφώς να τροποποιηθεί».

Το μήνυμα, λέει, είναι απλό. Οι επενδυτές θα πρέπει να το «ξεχάσουν» αν θέλουν να επενδύσουν σε βραχυπρόθεσμες μισθώσεις στη γειτονιά των θεών.

«Να πάτε αλλού! Η Πλάκα είναι η σύνδεσή μας με την αρχαιότητα. Είναι αναπόσπαστο στοιχείο της δύναμης της Αθήνας. Δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να γίνει κάποιο τουριστικό λούνα παρκ, ένα ατελείωτο εμπορικό κέντρο, απογυμνωμένο από κατοίκους και κατεστραμμένο».

* Η φέρουσα ικανότητα ενός περιβάλλοντος είναι το μέγιστο μέγεθος πληθυσμού ενός βιολογικού είδους που μπορεί να διατηρηθεί από αυτό το συγκεκριμένο περιβάλλον, δεδομένης της τροφής, του οικοτόπου, του νερού κι άλλων διαθέσιμων πόρων