Δεκαεννέα ημέρες μετρά μέχρι σήμερα (07/02) στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ, χρόνος -όπως φαίνεται- αρκετός για να προκαλέσει χάος με τα εκτελεστικά διατάγματά του και τα «σχέδιά» του για μέρη του πλανήτη που δεν του πέφτει λόγος.

Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως θέλει οι Ηνωμένες Πολιτείες να αποκτήσουν τον έλεγχο της Γροιλανδίας και της Διώρυγας του Παναμά, να κάνουν τον Καναδά την 51η Πολιτεία τους, να μετατρέψουν την ρημαγμένη από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς Λωρίδα της Γάζας σε «Κυανή Ακτή», διώχνοντας τους Παλαιστίνιους από τη Γη τους.

Με τα εκτελεστικά του διατάγματα συνεχίζει τον πόλεμό του στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, αποπέμποντας 15.000 τρανς ανθρώπους από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και αποκλείοντας τις τρανς αθλήτριες από τις γυναικείες αθλητικές διοργανώσεις.

Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε ήταν να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, πριν δώσει τον έλεγχο του συστήματος πληρωμών του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, αρμόδιου για τη διανομή ομοσπονδιακών κεφαλαίων τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σε συνεργάτες του Έλον Μασκ.

Παράλληλα «πάγωσε» την εξωτερική βοήθεια των ΗΠΑ, σε μία κίνηση που εντείνει τις ανθρωπιστικές κρίσεις σε όλο τον κόσμο, ενώ η απόφασή του για παύση του Προεδρικού Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης για την Ανακούφιση από το AIDS, γνωστού και ως PEPFAR, αφήνει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς θεραπεία για τον HIV.

Αυτή η κίνηση της αμερικανικής κυβέρνησης, έρχεται να διαλύσει ό,τι με κόπο έχουν καταφέρει να πετύχουν οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια στον τομέα του HIV και της Δημόσιας Υγείας. Παρόλο που δεν έχουμε ακόμη εμβόλιο ή θεραπεία, μια εφάπαξ δόση ενός νέου ενέσιμου φαρμάκου μακράς δράσης μπορεί πλέον να προσφέρει προστασία από τον HIV για έως και έξι μήνες.

Μια ανακάλυψη που θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στις προσπάθειες ανάσχεσης μιας πανδημίας που εξακολουθεί να απαιτεί μια ζωή κάθε λεπτό. Ωστόσο, όλα τα βήματα προόδου της επιστήμης κινδυνεύουν να πάνε χαμένα, αφού περισσότεροι από 20 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να χάσουν την πρόσβαση σε φάρμακα που σώζουν ζωές.

Διαβασε ακομα

Μία ένεση θα μπορούσε να περιορίσει το AIDS. Θα φτάσει εκεί που χρειάζεται;

Το Προεδρικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης για την Ανακούφιση από το AIDS (PERFAR), έχει σώσει περίπου 26 εκατομμύρια ζωές τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σύμφωνα με το International AIDS Society. Την πρώτη μέρα της ανάληψης των καθηκόντων του στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ «πάγωσε» τις λειτουργίες των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας και των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.

Δύο εβδομάδες μετά το σαρωτικό πάγωμα της εξωτερικής βοήθειας από τον πρόεδρο Τραμπ, οι ομάδες HIV στο εξωτερικό δεν έχουν λάβει καμία χρηματοδότηση, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία περισσότερων από 20 εκατομμυρίων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων 500.000 παιδιών.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι με το παρ’ ολίγον κλείσιμο της αμερικανικής υπηρεσίας βοήθειας, γνωστής ως USAID, και την ανάκληση των αξιωματικών που είναι αποσπασμένοι στο εξωτερικό, δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες ότι η κατάσταση θα επιλυθεί γρήγορα.

Η θεραπεία και οι υπηρεσίες HIV χρηματοδοτούνταν μέσω του Προεδρικού Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης για την Ανακούφιση από το AIDS, ή PEPFAR, ένα πρόγραμμα 7,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που πάγωσε μαζί με όλη την εξωτερική βοήθεια την πρώτη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του Τραμπ.

Από την έναρξή του το 2003 κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Τζορτζ Μπους, το PEPFAR έχει προσφέρει σωτήρια θεραπεία σε έως και εκατομμύρια ανθρώπους σε 54 χώρες και είχε τύχει διακομματικής υποστήριξης. Το πρόγραμμα επρόκειτο να ανανεωθεί για μια πενταετία το 2023- επιβίωσε μιας προσπάθειας ορισμένων Ρεπουμπλικάνων της Βουλής των Αντιπροσώπων να το τερματίσουν και ανανεώθηκε για ένα έτος.

Χωρίς θεραπεία, εκατομμύρια άνθρωποι με HIV θα κινδύνευαν από σοβαρή ασθένεια και πρόωρο θάνατο. Η απώλεια της θεραπείας απειλεί επίσης να αντιστρέψει τη δραματική πρόοδο που έχει σημειωθεί κατά του HIV τα τελευταία χρόνια και θα μπορούσε να ωθήσει την εμφάνιση στελεχών του HIV ανθεκτικών στα φάρμακα- και τα δύο αποτελέσματα θα μπορούσαν να έχουν παγκόσμιο αντίκτυπο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η παύση της βοήθειας και η απογύμνωση της USAID προκάλεσαν ένα «σοκ στο σύστημα», σύφφωνα με τα όσα δήλωσε η Christine Stegling, αναπληρώτρια εκτελεστική διευθύντρια του UNAIDS, του τμήματος του HIV των Ηνωμένων Εθνών.

«Τώρα πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να δουλέψουμε με το σύστημα όπως είναι, για να βεβαιωθούμε ότι αυτό που είναι θεωρητικά δυνατό, θα συμβεί στην πραγματικότητα», δήλωσε η ίδια.

Στις 28 Ιανουαρίου, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο εξέδωσε απαλλαγή για φάρμακα και ιατρικές υπηρεσίες που σώζουν ζωές, επιτρέποντας φαινομενικά τη διανομή φαρμάκων HIV. Όμως η απαλλαγή δεν κατονομάζει την PEPFAR, αφήνοντας τις οργανώσεις των αποδεκτών να περιμένουν διευκρινίσεις.

Την Κυριακή (02/02) μια άλλη εξαίρεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέφερε με μεγαλύτερη σαφήνεια ότι θα καλύπτει τον έλεγχο και τη θεραπεία του ιού HIV, καθώς και την πρόληψη και τη θεραπεία ευκαιριακών λοιμώξεων όπως η φυματίωση, σύμφωνα με υπόμνημα που επικαλούνται οι New York Times. Το υπόμνημα δεν περιελάμβανε την πρόληψη του ιού HIV – εκτός από τις έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες – ή την υποστήριξη ορφανών και ευάλωτων παιδιών.

Αν και το PEPFAR χρηματοδοτείται από το Αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, περίπου τα δύο τρίτα των επιχορηγήσεών του υλοποιούνται μέσω του USAID και των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Κανένας από τους δύο οργανισμούς δεν έχει αποδεσμεύσει κονδύλια στους επιχορηγούμενους από τότε που ξεκίνησε το πάγωμα.

Σε συνέντευξή του στην Washington Post, ο Ρούμπιο φάνηκε να κατηγορεί τους δικαιούχους οργανισμούς ότι δεν ενήργησαν σύμφωνα με την εξαίρεση, λέγοντας ότι είχε «πραγματικά ερωτήματα σχετικά με την επάρκεια» των ομάδων. «Αναρωτιέμαι αν το σαμποτάρουν σκόπιμα για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας», είπε.

Ωστόσο, ειδικοί που είναι εξοικειωμένοι με τις απαιτήσεις του PEPFAR δήλωσαν ότι τα σχόλιά του διαψεύδουν την πολυπλοκότητα του συστήματος εγκρίσεων.

«Τα μηνύματα και η καθοδήγηση από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αποκαλύπτουν μια άγνοια για το πώς λειτουργούν αυτά τα προγράμματα – και μια ανησυχητική έλλειψη συμπόνιας για τα εκατομμύρια ζωές που κινδυνεύουν», δήλωσε ο Jirair Ratevosian, ο οποίος διετέλεσε επικεφαλής του προσωπικού του PEPFAR στην κυβέρνηση Μπάιντεν.

Για παράδειγμα, οι εντολές διακοπής εργασιών υποχρέωναν κάθε πρόγραμμα να σταματήσει αμέσως. Οι οργανισμοί είναι πλέον νομικά υποχρεωμένοι να περιμένουν εξίσου ρητές οδηγίες και δεν μπορούν να προχωρήσουν βάσει ενός γενικού υπομνήματος, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο ενός μεγάλου οργανισμού παγκόσμιας υγείας που λαμβάνει κονδύλια από το PEPFAR.

Διαβασε ακομα

Πώς το AIDS έγινε απλώς ένα χρόνιο νόσημα

«Πρέπει να περιμένουμε μέχρι να λάβουμε μεμονωμένες επιστολές για κάθε πρόγραμμα που να μας λένε όχι μόνο ότι μπορούμε να ξεκινήσουμε εργασίες, αλλά να μας λένε ποιες εργασίες μπορούμε να ξεκινήσουμε και με πόσα χρήματα», δήλωσε ο αξιωματούχος. Ο αξιωματούχος ζήτησε να μην κατονομαστεί για το φόβο αντιποίνων. 90 τοις εκατό των χρημάτων της οργάνωσης προέρχεται από το PEPFAR.

Το πάγωμα διαταράσσει επίσης το δίκτυο μικρότερων οργανώσεων που παρέχουν θεραπεία και υπηρεσίες για τον ιό HIV σε έθνη με χαμηλό εισόδημα.

Σε έρευνα 275 οργανώσεων σε 11 υποσαχάριες χώρες που διεξήχθη την περασμένη εβδομάδα, όλες ανέφεραν ότι τα προγράμματα ή οι υπηρεσίες τους είχαν κλείσει ή απέρριπταν ανθρώπους, δήλωσε η Dr. Stellah Bosire, εκτελεστική διευθύντρια του Africa Center for Health Systems and Gender Justice (Κέντρο για τα Συστήματα Υγείας και τη Δικαιοσύνη των Φύλων στην Αφρική).

Τουλάχιστον 70 οργανώσεις ανέφεραν διαταραχές στις υπηρεσίες πρόληψης, εξέτασης και θεραπείας του ιού HIV και 41 δήλωσαν ότι ορισμένα προγράμματα είχαν κλείσει. «Χωρίς άμεση παρέμβαση, αυτές οι αναστολές χρηματοδότησης θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καταστροφικές ανατροπές στην πρόοδο της δημόσιας υγείας», δήλωσε η Dr. Bosire.

Στην Κένυα, 40.000 γιατροί, νοσηλευτές και άλλοι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας έχουν επηρεαστεί από το πάγωμα, σύμφωνα με την Mackenzie Knowles-Coursin, η οποία ήταν αναπληρώτρια επικεφαλής επικοινωνίας στην αμερικανική αποστολή στο Ναϊρόμπι μέχρι τη Δευτέρα (03/02). Στη Νότια Αφρική, η διακοπή της χρηματοδότησης θα επηρεάσει τους μισθούς περισσότερων από 15.000 εργαζομένων στον τομέα της υγείας και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη τη χώρα, δήλωσε ο υπουργός Υγείας της χώρας, Aaron Motsoaledi, κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξης Τύπου την περασμένη εβδομάδα.

Ορισμένες οργανώσεις βασίζονται σε ένα συνονθύλευμα επιχορηγήσεων, με μια ροή χρηματοδότησης από έναν δωρητή να εφαρμόζεται για την αγορά φαρμάκων και μια άλλη ροή να εφαρμόζεται για την πληρωμή του προσωπικού. Η διακοπή έστω και μιας πηγής μπορεί να παραλύσει τις κλινικές, αφήνοντάς τες χωρίς φάρμακα για να χορηγήσουν ή εργαζόμενους για να τα χορηγήσουν.

Η Uganda Key Populations Consortium, ένας οργανισμός-ομπρέλα που παρέχει θεραπεία για τον ιό HIV και άλλες υπηρεσίες, έχει χάσει το 70% της χρηματοδότησής της. Έχει κλείσει 30 από τα 54 κέντρα υποδοχής σε όλη τη χώρα που χορηγούν φάρμακα και έχει καταγγείλει τις συμβάσεις 28 από τα 35 μέλη του προσωπικού της.

Η οργάνωση λάμβανε περίπου 200.000 δολάρια ετησίως από το C.D.C. μέσω του Ινστιτούτου Λοιμωδών Νοσημάτων του Πανεπιστημίου Makerere, καθώς και επιχορήγηση 8 εκατομμυρίων δολαρίων για πέντε χρόνια από το USAID. Το τελευταίο παρείχε βοήθεια για στέγαση και απασχόληση, μεταξύ άλλων σε ομοφυλόφιλους και τρανς, και έκλεισε για να συμμορφωθεί με το εκτελεστικό διάταγμα του Τραμπ σχετικά με την ποικιλομορφία, την ισότητα, την ένταξη και την προσβασιμότητα.

Διαβασε ακομα

«Αγωνιζόμαστε για τις ζωές μας»: Η Magna Carta του ακτιβισμού για τα άτομα με AIDS

Το 2023, η Ουγκάντα θέσπισε έναν σαρωτικό νόμο που ποινικοποιούσε το συναινετικό σεξ μεταξύ ενηλίκων του ίδιου φύλου και τιμωρούσε με θάνατο τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου που έχουν HIV. Προκάλεσε την έξωση δεκάδων κατοίκων της Ουγκάντας από τα σπίτια τους και την απόλυσή τους από τις δουλειές τους.

«Οι περιπτώσεις παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν έχουν πραγματικά επιβραδυνθεί και τώρα είναι πραγματικά ανησυχητικές», δήλωσε ο Richard Lusimbo, γενικός διευθυντής της κοινοπραξίας Uganda Key Populations Consortium.

Ορισμένες οργανώσεις χορηγούν φάρμακα σε παιδιά, κάτι που απαιτεί περισσότερες δεξιότητες από τη θεραπεία ενηλίκων. Τα φάρμακα των παιδιών προσαρμόζονται ανάλογα με την ηλικία, το βάρος και την προηγούμενη έκθεσή τους σε αντιρετροϊκά φάρμακα και τα παιδιά πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά για αντοχή στα φάρμακα.

Στα παιδιά που απέκτησαν HIV κατά τη γέννηση, η λοίμωξη μπορεί να εξελιχθεί πολύ γρήγορα σε ασθένεια, με το θάνατο να επέρχεται ήδη οκτώ έως 12 εβδομάδες μετά τη γέννηση – συντομότερη από την παύση 90 ημερών για την ξένη βοήθεια.

Το βράδυ της Τρίτης (04/02), η κυβέρνηση Τραμπ έθεσε σχεδόν όλο το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό της USAID σε άδεια και ανακάλεσε όσους είχαν αποσπαστεί στο εξωτερικό να επιστρέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες εντός 30 ημερών.

«Υπάρχει μια απώλεια της θεσμικής μνήμης, η οποία μπορεί να είναι σκόπιμη, αλλά δημιουργεί επίσης απλώς μια συσσώρευση γραφειοκρατίας και παραλύει ολόκληρο το σύστημα», δήλωσε η Elisha Dunn-Georgiou, πρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Υγείας, μιας οργάνωσης μελών ομάδων υγείας.

Διαβασε ακομα

Ένα νέο video game παρακινεί τους νέους να κάνουν τεστ για HIV

Χωρίς το προσωπικό του USAID να επεξεργάζεται τις αιτήσεις εξαίρεσης, οι οργανώσεις φοβούνται ότι δεν θα δουν κονδύλια σύντομα. Ακόμα και μεγάλοι οργανισμοί παγκόσμιας υγείας αγωνίζονται να επιβιώσουν- ορισμένοι έχουν ήδη περικόψει προγράμματα και προσωπικό.

Ακόμη και αν τα κονδύλια επιστρέψουν γρήγορα, μπορεί να μην είναι εύκολο να επανεκκινήσουν τα προγράμματα και να επιστρέψουν σε κάτι που να μοιάζει με κανονικότητα, δήλωσε η Dunn-Georgiou.

«Κοστίζει πολύ να επανεκκινήσεις κάτι, οπότε δεν νομίζω ότι ξέρουμε ακόμα αν αυτό είναι εφικτό», είπε.