Μεγέθυνση κειμένου
Τον Ιούνιο του 1983, μία ομάδα ακτιβιστών διεκδίκησαν τα αυτονόητα: Τα άτομα που ζουν με τον HIV «να πεθάνουν - και να ΖΟΥΝ - με αξιοπρέπεια»
Πριν από σαράντα χρόνια, και ενώ ο πανικός γύρω από το AIDS άρχισε να παίρνει τρομακτικές διαστάσεις σε όλο τον κόσμο, μια ομάδα ακτιβιστών στο Ντένβερ έθεσε ως στόχο να αφαιρέσει το στίγμα της ασθένειας και να διεκδικήσει την υγειονομική περίθαλψη ως ανθρώπινο δικαίωμα.
Το μανιφέστο τους, γνωστό ως “The Denver Principles” (Οι αρχές του Ντένβερ), επεδίωξε να αφαιρέσει λέξεις και ετικέτες, όπως «θύματα» (victims) και αντ’ αυτού να υιοθετήσει έναν νέο όρο: «άτομα με AIDS» (people with AIDS).
Παρά τα χρόνια που έχουν περάσει από την πρωτοβουλία που περιγράφηκε ως η «Magna Carta του ακτιβισμού για τα άτομα που ζουν με AIDS», πολλοί υπέρμαχοι της υγείας αναφέρουν πως, ακόμη και σήμερα, υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν, ώστε να βελτιωθεί η υγειονομική περίθαλψη για όσους επηρεάζονται περισσότερο από τον HIV και άλλες ασθένειες που σχετίζονται με λοιμώξεις.
«Είμαι ένα άτομο με AIDS»
Την άνοιξη του 1983, χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στην οδό Market Street του Σαν Φρανσίσκο κρατώντας ένα μεγάλο πανό με τίτλο «Αγωνιζόμαστε για τις ζωές μας» (“Fighting for Our Lives”), κατά τη διάρκεια της πρώτης αγρυπνίας για τα άτομα που ζουν με AIDS.
Κάποια στιγμή, ο ακτιβιστής Mark Feldman (Μαρκ Φέλντμαν) περιέγραψε την απογοήτευσή του από το γεγονός ότι τον χαρακτήριζαν «θύμα» και «ασθενή»: «Ορίζω τον εαυτό μου», είπε πριν τοποθετήσει ένα χρυσό μεταλλικό στέμμα στο κεφάλι του.
«Είμαι ένα άτομο με AIDS, ένα ανθρώπινο ον». Παρόλο που οι λέξεις που χρησιμοποίησε ο Feldman, «άτομο με AIDS» – που έχει εξελιχθεί σε «άτομο που ζει με τον HIV» – είχαν κεντρική θέση στο έγγραφο, ο ίδιος δεν πρόλαβε να το παρουσιάσει, καθώς πέθανε από επιπλοκές που σχετίζονταν με το AIDS, λίγες ημέρες πριν από τη δημοσιοποίηση του μανιφέστου, στις 12 Ιουνίου 1983, στο Εθνικό Συνέδριο Υγείας Λεσβιών και Ομοφυλοφίλων και στο Εθνικό Φόρουμ για το AIDS στο Ντένβερ.
Ωστόσο, τις ιδέες και το πάθος του Feldman μετέφεραν ο σύντροφός του, δημοσιογράφος Michael Helquist (Μάικλ Χέλκουιστ) και ο επίσης ακτιβιστής Bobbi Campbell (Μπόμπι Κάμπελ).
Ένα «αμφιλεγόμενο» συνέδριο
Το συνέδριο για την παρουσίαση του μανιφέστου, αναφέρει η Helen Schietinger μία εκ των διοργανωτών του, «ήταν αμφιλεγόμενο από την αρχή». Μάλιστα, εξαιτίας της «υστερίας γύρω από το AIDS», το ξενοδοχείο που το φιλοξένησε, αρνήθηκε να συμπεριλάβει την αναφορά της λέξης “AIDS” στις αφίσες, ενώ ως αντίδραση, οι συμμετέχοντες δεν επισκέφθηκαν ποτέ τα εστιατόρια και τα καφέ του ξενοδοχείου.
Έχοντας εργασθεί ως νοσηλεύτρια, η Schietinger αναφέρει πως φρόντιζε κάποια από τα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής που ήταν εξουθενωτικά άρρωστα κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου: «Οι περισσότερες αναμνήσεις μου είναι σε δωμάτια ξενοδοχείων συγκεντρωμένες γύρω από ένα άτομο στο κρεβάτι και όχι στην ίδια την αίθουσα του συνεδρίου», λέει.
Ο Richard Berkowitz, ομοφυλόφιλος Αμερικανός συγγραφέας και ακτιβιστής ανέφερε πως τις δύο εκείνες ημέρες, τα άτομα με AIDS «σφυρηλάτησαν το είδος του δεσμού που αναπτύσσεται μόνο όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση ζωής και θανάτου».
«Να πεθάνουν – και να ΖΟΥΝ – με αξιοπρέπεια»
Τις αρχές της πρωτοβουλίας επιμελήθηκαν σε μεγάλο βαθμό ο Bobbi Campbell και ο Michael Callen, ακτιβιστής για την αντιμετώπιση του AIDS, με τη βοήθεια του Berkowitz – με τον οποίο συνυπέγραψαν μία από τις πρώτες οδηγίες για ασφαλέστερο σεξ.
Εμπνευσμένοι από τα κινήματα για τα πολιτικά δικαιώματα, την αναπηρία και τον φεμινισμό των δεκαετιών του ’60 και του ’70, οι ακτιβιστές συναντήθηκαν στο λόμπι του ξενοδοχείου για να συζητήσουν τα προσχέδια των αρχών μέχρι να υπογράψουν όλοι μαζί το τελικό σχέδιο.
Στο τέλος του συνεδρίου, διάφορα άτομα με AIDS ανέβηκαν στη σκηνή, ξεδίπλωσαν το πανό “Fighting For Our Lives” – το ίδιο με το οποίο ο Feldman είχε διαδηλώσει μόλις λίγες εβδομάδες πριν στο Σαν Φρανσίσκο, διαβάζοντας δυνατά τις αρχές.
Μόλις διαβάστηκε το τελευταίο δικαίωμα των ατόμων με HIV/AIDS, «Να πεθάνουν – και να ΖΟΥΝ – με αξιοπρέπεια» (“To die – and to LIVE – in dignity,”), εκατοντάδες άτομα σε μία κατάμεστη αίθουσα σηκώθηκαν όρθια και ξέσπασαν σε χειροκροτήματα.
«Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιήσαμε ότι γεννήθηκε η αυγή ενός νέου κινήματος ακτιβισμού, από και για τα άτομα με AIDS», λέει ο Berkowitz.
Ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα
Ο David Duffield, ιστορικός και συντονιστής του Colorado LGBTQ History Project, λέει ότι οι αρχές έδωσαν τον τόνο για τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο του ακτιβισμού για τον HIV τα επόμενα 15 χρόνια: «Ο επαναστατικός χαρακτήρας και η αντοχή των αρχών καθιέρωσαν τα άτομα με AIDS ως άτομα που υπερασπίζονται ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα, την υγειονομική περίθαλψη», αναφέρει.
Οι αρχές επικεντρώθηκαν στην ιδιωτικότητα και τη σωματική αυτονομία στην υγειονομική περίθαλψη. Υποστηρίζοντας αυτά τα ιδανικά, έκαναν λόγο επίσης για τα δικαιώματα υγείας των queer και των τρανς, καθιστώντας το μανιφέστο ιδιαίτερα επίκαιρο στην 40ή επέτειό του, ενώ όλο και περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ καταθέτουν πλέον νομοσχέδια, επιχειρώντας να αφαιρέσουν πολλά από αυτά τα δικαιώματα.
Με πληροφορίες από National Geographic