Η πρόταση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να «καθαρίσει» τη Λωρίδα της Γάζας μεταφέροντας περισσότερους από ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιους σε γειτονικές χώρες έχει προκαλέσει έντονες επικρίσεις, με τους αντιπάλους να μιλούν για εθνοκάθαρση και να προειδοποιούν για περιφερειακό χάος.

Ο Τραμπ δήλωσε το Σάββατο (25/01) ότι θα ήθελε η Ιορδανία και η Αίγυπτος να υποδεχθούν τους κατοίκους της Γάζας που εκτοπίστηκαν εσωτερικά από τον καταστροφικό πόλεμο του Ισραήλ στον θύλακα. «Μιλάμε για ενάμισι εκατομμύριο ανθρώπους, και εμείς απλά καθαρίζουμε όλο αυτό το πράγμα», είπε χαρακτηριστικά μιλώντας στους δημοσιογράφους πάνω στο Air Force One.

Η πιθανή μεταφορά, είπε, «θα μπορούσε να είναι προσωρινή» ή «θα μπορούσε να είναι μακροπρόθεσμη». Και οι δύο χώρες απέρριψαν γρήγορα την ιδέα.

Αλλά, αν υιοθετούνταν, η πρόταση θα σηματοδοτούσε μια απότομη ρήξη με τη θέση της κυβέρνησης Μπάιντεν ότι η Γάζα δεν πρέπει να ερημωθεί και θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια μετατόπιση από μια μακροχρόνια θέση των ΗΠΑ ότι η Γάζα πρέπει να είναι μέρος ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Θα ευθυγραμμίσει επίσης την κυβέρνηση Τραμπ με τους πιο ριζοσπαστικούς ακροδεξιούς πολιτικούς του Ισραήλ, οι οποίοι υποστηρίζουν τη μεταφορά Παλαιστινίων από την περιοχή για να δημιουργηθεί χώρος για εβραϊκό εποικισμό.

Η πρόταση του Τραμπ έχει αγκαλιαστεί από εξτρεμιστές ισραηλινούς πολιτικούς, μεταξύ των οποίων ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς -ο οποίος έχει προκαλέσει αντιδράσεις υποστηρίζοντας ότι «δεν υπάρχει Παλαιστινιακός λαός»- και ο πρώην υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ, ο οποίος είχε καταδικαστεί κάποτε για υποστήριξη της τρομοκρατίας και υποκίνηση ρατσισμού κατά των Αράβων.

Διαβασε ακομα

Οι Παλαιστίνιοι επιστρέφουν στη ρημαγμένη Γάζα

Παλαιστίνιοι πολιτικοί το κατήγγειλαν ως σχέδιο εθνοκάθαρσης των κατοίκων της Γάζας από τη γη τους.

Και στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ –ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Ισραήλ στο Κογκρέσο– δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNN ότι δεν πιστεύει ότι η ιδέα είναι «υπερβολικά πρακτική». «Δεν ξέρω για τι πράγμα μιλάει», δήλωσε ο Γκράχαμ, αναφερόμενος στον Τραμπ.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι πέρα από τις ηθικές και νομικές ανησυχίες, μια εισροή προσφύγων στις γειτονικές αραβικές χώρες θα μπορούσε να τις αποσταθεροποιήσει και να αποτελέσει υπαρξιακή απειλή. Η συμφωνία με την πρόταση του Τραμπ, λένε, θα προκαλούσε ευρεία δημόσια οργή – ένα ασήκωτο ρίσκο για τις κυβερνήσεις αυτών των χωρών.

Μια δεύτερη παλαιστινιακή Νάκμπα

«Εάν… αποδεχτούν να συμμετέχουν και να φιλοξενούν Παλαιστίνιους σε μια εθνοκάθαρση, αυτό θα ήταν αναμφίβολα εξοργιστικό και πραγματικά αποσταθεροποιητικό και για τις δύο χώρες», δήλωσε στο CNN ο Τίμοθι Κάλντας, αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Ταχρίρ για την Πολιτική της Μέσης Ανατολής στην Ουάσινγκτον.

Τόσο η αιγυπτιακή όσο και η ιορδανική κυβέρνηση «θα αντιμετώπιζαν σαρωτική εσωτερική αντιπολίτευση, αν θεωρούνταν από το κοινό τους ότι εφησυχάζουν με μια δεύτερη παλαιστινιακή Νάκμπα», δήλωσε ο Χασάν Αλχασάν, ανώτερος συνεργάτης για την πολιτική της Μέσης Ανατολής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στο Μπαχρέιν, αναφερόμενος στο 1948, όταν περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι έφυγαν ή εκδιώχθηκαν βίαια από τα σπίτια τους στην ιστορική Παλαιστίνη, κατά τη δημιουργία του Ισραήλ.

Διαβασε ακομα

Το πλάνο του Τραμπ για τη Γάζα είναι να «καθαρίσει την περιοχή»

Το Ισραήλ απαγόρευσε σε αυτούς και στους απογόνους τους να επιστρέψουν, αφήνοντας εκατομμύρια πρόσφυγες σε γειτονικές χώρες χωρίς υπηκοότητα ή προοπτικές μόνιμης επανεγκατάστασης.

«Δεδομένου ότι οι Παλαιστίνιοι της Γάζας είναι εξαιρετικά απίθανο να φύγουν οικειοθελώς, μια αναγκαστική μετατόπιση προς την Αίγυπτο ή την Ιορδανία θα δημιουργούσε ποικίλες υπαρξιακές απειλές για τις δύο αυτές χώρες», δήλωσε ο Αλχασάν.

Για την Ιορδανία, η οποία ήδη φιλοξενεί εκατομμύρια Παλαιστίνιους, μια μεταβολή του δημογραφικού «θα απειλούσε την εξουσία της Χασεμιτικής μοναρχίας», είπε, προσθέτοντας ότι από οικονομική άποψη, «ούτε η Αίγυπτος, ούτε η Ιορδανία μπορούν να αντέξουν οικονομικά να φιλοξενήσουν εκατομμύρια επιπλέον πρόσφυγες».

Η Αίγυπτος και η Ιορδανία είναι δύο από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και μεγάλοι αποδέκτες αμερικανικής βοήθειας, οι οποίες επί δεκαετίες ευθυγραμμίζουν τις περιφερειακές πολιτικές τους με τα αμερικανικά συμφέροντα. Ήταν οι πρώτες αραβικές χώρες που υπέγραψαν συνθήκες ειρήνης με το Ισραήλ και έχουν διατηρήσει εγκάρδιες σχέσεις μαζί του, συμπεριλαμβανομένου του συντονισμού της ασφάλειας, παρά την ευρεία δημόσια δυσαρέσκεια.

Η Τζέιν Κίνινμοντ, εμπειρογνώμονας σε θέματα συγκρούσεων στο European Leadership Network, ένα think tank, και συνδιοργανώτρια του podcast Disorder, δήλωσε ότι με την πάροδο του χρόνου, η επιρροή της Ιορδανίας και της Αιγύπτου στην Ουάσινγκτον επισκιάστηκε από τα αραβικά κράτη του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αυτό που μένει να δούμε, πρόσθεσε, είναι πόσο μακριά θα φτάσουν αυτές οι χώρες για να «στείλουν ένα σαφές μήνυμα στην Ουάσινγκτον ότι ο μαζικός εκτοπισμός δεν θα απομακρύνει τη σύγκρουση».

«Είναι σημαντικό για τις περιφερειακές χώρες να τονίσουν ότι το προσφυγικό ζήτημα είναι ένας από τους κινητήριους μοχλούς της τρέχουσας σύγκρουσης και η μετατροπή περισσότερων Παλαιστινίων σε πρόσφυγες δεν θα το λύσει. Αυτό φτάνει ακριβώς στην καρδιά της σύγκρουσης», δήλωσε η Kinninmont.

Διαβασε ακομα

Στη Γάζα τα όπλα σίγησαν προσωρινά. Στη Δυτική Όχθη;

Ανησυχίες για την ασφάλεια

Την Κυριακή (26/01), τόσο η Αίγυπτος όσο και η Ιορδανία επαναβεβαίωσαν την άρνησή τους στην απέλαση ή την επανεγκατάσταση Παλαιστινίων.

«Η Ιορδανία είναι για τους Ιορδανούς και η Παλαιστίνη είναι για τους Παλαιστίνιους», δήλωσε ο Ιορδανός υπουργός Εξωτερικών Αϊμάν Σαφάντι σε συνέντευξη Τύπου στο Αμμάν την Κυριακή (26/01). «Η απόρριψή μας για την απέλαση είναι σταθερή και αμετάβλητη».

Το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου δήλωσε επίσης ότι απορρίπτει «την απέλαση ή την ενθάρρυνση της μεταφοράς ή της απομάκρυνσης των Παλαιστινίων από τη γη τους».

Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, η Ιορδανία και η Αίγυπτος απέκρουσαν τις εγχώριες εκκλήσεις για διακοπή των δεσμών με το Ισραήλ και η Αίγυπτος διαδραμάτισε βασικό διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.

Τον Οκτώβριο του 2023 ξέσπασαν διαδηλώσεις και στις δύο χώρες για την υποστήριξη των Παλαιστινίων στη Γάζα, με πολλούς να δείχνουν δυσαρέσκεια για τη συνεργασία των κυβερνήσεών τους με το Ισραήλ, δεδομένου του υψηλού ανθρώπινου απολογισμού που είχε προκαλέσει ο πόλεμος του Ισραήλ.

Ο Κάλντας, του Ινστιτούτου Ταχρίρ, δήλωσε ότι η αποδοχή μιας μεταφοράς παλαιστινιακού πληθυσμού θα ήταν πιο δαπανηρή για τις δύο χώρες από το να χάσουν την αμερικανική βοήθεια στην οποία βασίζονται και οι δύο χώρες.

Η Αίγυπτος και η Ιορδανία φιλοξενούν ήδη σημαντικό αριθμό προσφύγων.

Τον Ιανουάριο, υπήρχαν 877.000 πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο καταγεγραμμένοι στην Αίγυπτο, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, την υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες. Τον Μάιο, ο Παλαιστίνιος πρεσβευτής στο Κάιρο, Ντιαμπ αλ-Λουχ, δήλωσε ότι έως και 100.000 κάτοικοι της Γάζας έχουν περάσει στην Αίγυπτο από την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με το Reuters.

Διαβασε ακομα

Γιατί δεν πρέπει να πανηγυρίζει κανείς για τη συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα

Στην Ιορδανία, περισσότεροι από 2,39 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πρόσφυγες είναι εγγεγραμμένοι στην UNRWA, την υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, σύμφωνα με την υπηρεσία.

Και οι δύο χώρες μπορεί επίσης να έχουν ανησυχίες για την ασφάλεια εάν τα εδάφη τους γίνουν ορμητήρια για επιθέσεις κατά του Ισραήλ, δήλωσε ο Αλχασάν. Αυτό θα μπορούσε να επιβαρύνει περαιτέρω τις ειρηνευτικές τους συνθήκες με το Ισραήλ, είπε.

«Επιδιώκοντας να ερημώσει τη Γάζα από τους Παλαιστίνιους κατοίκους της, ο Τραμπ… εκτελεί τις εντολές των ακροδεξιών φανατικών του Ισραήλ», δήλωσε ο Αλχασάν.

«Κατά ειρωνικό τρόπο, η πρόταση του Τραμπ, αν υλοποιηθεί, θα είναι στην πραγματικότητα αυτοκαταστροφική», είπε. Η αποσταθεροποίηση της Αιγύπτου και της Ιορδανίας «θα ευνοούσε τις ισλαμιστικές πολιτικές δυνάμεις, κυρίως τη Μουσουλμανική Αδελφότητα», και αυτές «θα αποδειχθούν πολύ λιγότερο φιλικές προς τις ΗΠΑ και περισσότερο συμπαθείς προς τη Χαμάς».

Με πληροφορίες από CNN