Εάν χρησιμοποιείτε το smartphone σας για πλοήγηση, το σύστημά σας μόλις έλαβε μια κρίσιμη ενημέρωση. Οι επιστήμονες κυκλοφόρησαν ένα νέο μοντέλο που παρακολουθεί τη θέση του μαγνητικού Βόρειου Πόλου, αποκαλύπτοντας ότι είναι τώρα πιο κοντά στη Σιβηρία από ό,τι ήταν πριν από πέντε χρόνια και συνεχίζει να πλησιάζει τη Ρωσία.

Σε αντίθεση με τον γεωγραφικό Βόρειο Πόλο, ο οποίος σηματοδοτεί μια σταθερή θέση, η θέση του μαγνητικού βόρειου πόλου καθορίζεται από το μαγνητικό πεδίο της Γης, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Τις τελευταίες δεκαετίες, η κίνηση του μαγνητικού Βορρά ήταν άνευ προηγουμένου – επιταχύνθηκε δραματικά, και στη συνέχεια επιβραδύνθηκε γρήγορα – αν και οι επιστήμονες δεν μπορούν να εξηγήσουν την υποκείμενη αιτία πίσω από την ασυνήθιστη συμπεριφορά του μαγνητικού πεδίου.

Τα παγκόσμια συστήματα εντοπισμού θέσης, συμπεριλαμβανομένων αυτών που χρησιμοποιούνται από αεροπλάνα και πλοία, εντοπίζουν τον μαγνητικό βορρά χρησιμοποιώντας το Παγκόσμιο Μαγνητικό Μοντέλο, όπως ονομάστηκε το 1990. Αναπτύχθηκε από το Βρετανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο και την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, ενώ σημειώνει την καθιερωμένη θέση του μαγνητικού βορρά και προβλέπει τη μελλοντική του μετατόπιση με βάση την τροχιά των τελευταίων ετών. Για να διατηρηθεί η ακρίβεια των μετρήσεων του GPS, κάθε πέντε χρόνια οι ερευνητές αναθεωρούν το WMM, επαναπροσδιορίζοντας την επίσημη θέση του μαγνητικού βορρά και εισάγοντας νέες προβλέψεις για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Διαβασε ακομα

Δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν: Λύθηκε το μεγαλύτερο μυστήριο για το πώς ξεκίνησε η ζωή

«Όσο περισσότερο περιμένετε να ενημερώσετε το μοντέλο, τόσο μεγαλύτερο γίνεται το σφάλμα», λέει ο Dr. Arnaud Chulliat, ανώτερος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, στο Boulder, και στα Εθνικά Κέντρα Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης NOAA. «Ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάζεται το μοντέλο, η πρόβλεψή μας είναι ως επί το πλείστον μια παρέκταση δεδομένης της τρέχουσας γνώσης μας για το μαγνητικό πεδίο της Γης».

Οι επιστήμονες κυκλοφόρησαν δύο μοντέλα στις 17 Δεκεμβρίου: το τυπικό WMM, με χωρική ανάλυση περίπου 3.300 χιλιόμετρα στον ισημερινό και το πρώτο μοντέλο υψηλής ανάλυσης, με χωρική ανάλυση περίπου 300 χιλιόμετρα. Ενώ ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει το πιο ισχυρό μοντέλο υψηλής ανάλυσης, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού προτιμά το τυπικό WMM, καθώς δεν είναι καταρτισμένο για να χειριστεί το άλλο – και πολλοί χρήστες δεν θα επωφεληθούν από την αναβάθμιση, σημειώνει ο Dr. William Brown, γεωφυσικός και ερευνητής γεωμαγνητισμού στο Βρετανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο, σε ένα email.

«Οι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες θα αναβαθμίσουν το λογισμικό πλοήγησης σε όλους τους στόλους αεροσκαφών τους για να φορτώσουν το νέο μοντέλο και οι στρατοί του ΝΑΤΟ θα χρειαστεί να αναβαθμίσουν το λογισμικό σε έναν τεράστιο αριθμό πολύπλοκων συστημάτων πλοήγησης σε όλα τα είδη εξοπλισμού», τόνισε ο Brown στο CNN. Αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους, η αλλαγή δεν είναι απαραίτητη.

«Σκεφτείτε το σαν την αναβάθμιση του smartphone σας – δεν θέλετε απαραίτητα να αγοράσετε ένα νέο τηλέφωνο απλώς για να αναβαθμίσετε μια εφαρμογή», εξήγησε.

Η αλλαγή στο νέο μοντέλο θα πρέπει να είναι μια απρόσκοπτη μετάβαση για τους χρήστες GPS. Με την ενημέρωση, οι επιστήμονες επαλήθευσαν την ακρίβεια των προβλέψεων του προηγούμενου μοντέλου σχετικά με το πού θα κατέληγε ο μαγνητικός βορράς μέχρι το 2025, είπε ο Chulliat.

«Η πρόβλεψη ήταν πολύ καλή. Και έτσι το νέο μοντέλο επιβεβαίωσε ότι δεν ήμασταν πολύ μακριά», πρόσθεσε.

Αλλά γιατί είναι απαραίτητες όλες αυτές οι ενημερώσεις και γιατί ο μαγνητικός βορράς δεν κάθεται στη θέση του;

Μαγνητικός Βορράς εναντίον «πραγματικού Βορρά»

Στην κορυφή του κόσμου, στη μέση του Αρκτικού Ωκεανού, βρίσκεται ο γεωγραφικός Βόρειος Πόλος, το σημείο όπου όλες οι γραμμές γεωγραφικού μήκους που καμπυλώνονται γύρω από τη Γη, από πάνω προς τα κάτω, συγκλίνουν στον βορρά.

Η σήμανση του Βόρειου Πόλου είναι πρόκληση, καθώς καλύπτεται από κινούμενους θαλάσσιους πάγους, αλλά η γεωγραφική του θέση, γνωστή και ως αληθινός Βόρειος Πόλος, είναι σταθερή.

Συγκριτικά, ο μαγνητικός βόρειος πόλος είναι το βορειότερο σημείο σύγκλισης στο μαγνητικό πεδίο της Γης, γνωστό και ως μαγνητόσφαιρα. Η μαγνητόσφαιρα που δημιουργείται από τα ανακατεμένα λιωμένα μέταλλα στον πυρήνα της Γης, προστατεύει τον πλανήτη από την επιβλαβή ηλιακή ακτινοβολία και εμποδίζει τους ηλιακούς ανέμους να απομακρύνουν την ατμόσφαιρα της Γης.

Επειδή η συναγωγική ολίσθηση στον πυρήνα της Γης δεν σταματά ποτέ, η μαγνητόσφαιρα δεν είναι ποτέ στατική. Ως αποτέλεσμα, το βορειότερο σημείο της είναι πάντα σε κίνηση.

Ο Βρετανός εξερευνητής Sir James Clark Ross ανακάλυψε τον μαγνητικό βόρειο πόλο το 1831 στον βόρειο Καναδά, περίπου 1.609 χιλιόμετρα νότια του πραγματικού Βόρειου Πόλου. Γνωρίζουμε τώρα ότι κάθε μέρα, ο μαγνητικός βορράς διαγράφει μια ελλειπτική διαδρομή περίπου 75 μιλίων (120 χιλιομέτρων).

Από τότε, ο μαγνητικός βορράς έχει απομακρυνθεί από τον Καναδά προς τη Ρωσία. Μέχρι τη δεκαετία του 1940, ο μαγνητικός βορράς είχε μετακινηθεί βορειοδυτικά από τη θέση του το 1831 κατά περίπου 400 χιλιόμετρα. Το 1948 έφτασε στο νησί Prince Wales, ενώ μέχρι το 2000 είχε αναχωρήσει από τις καναδικές ακτές.

«Τυπικά έχει μετακινηθεί περίπου 10 χιλιόμετρα (6,2 μίλια) ετησίως ή λιγότερο τα τελευταία 400 χρόνια», σημείωσε ο Brown.

Ωστόσο, η τελευταία ενημέρωση WMM ακολουθεί μια περίοδο εξαιρετικά ασυνήθιστης δραστηριότητας για τον μαγνητικό βόρειο πόλο. Το 1990, η βόρεια μετατόπισή του επιταχύνθηκε, για να αυξηθεί από τα 15 χιλιόμετρα ετησίως στα 55, είπε ο Chulliat. Η αλλαγή «ήταν άνευ προηγουμένου όσον αφορά στα στοιχεία που έχουμε», πρόσθεσε.

Γύρω στο 2015, η μετατόπιση επιβραδύνθηκε στα περίπου 35 χιλιόμετρα ετησίως. Η ταχεία επιβράδυνση ήταν επίσης άνευ προηγουμένου, είπε ο Chulliat. Μέχρι το 2019, οι διακυμάνσεις είχαν αποκλίνει τόσο πολύ από το προηγούμενο μοντέλο που οι επιστήμονες ενημέρωσαν το WMM έναν χρόνο νωρίτερα.

Μελλοντική μετατόπιση

Οι επιστήμονες αναμένουν ότι η μετατόπιση προς τη Ρωσία θα συνεχίσει να επιβραδύνεται, αν και υπάρχει κάποια αβεβαιότητα για το πόσο καιρό θα διατηρηθεί η επιβράδυνση και εάν θα συνεχιστεί με τον τρέχοντα ρυθμό της.

«Θα μπορούσε να αλλάξει τον ρυθμό (της) ή ακόμα και να επιταχυνθεί ξανά», αναφέρει ο Brown. «Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε το πεδίο και να αξιολογούμε την απόδοση του WMM, αλλά δεν προβλέπουμε ότι θα χρειαστεί να κυκλοφορήσουμε ένα νέο μοντέλο πριν από την προγραμματισμένη ενημέρωση το 2030».

Αξίζει να σημειωθεί πως το μαγνητικό πεδίο της Γης έχει συμπεριφερθεί ακόμα πιο δραματικά στο παρελθόν, με τη μαγνητόσφαιρα να εξασθενεί τόσο πολύ που η πολικότητα της αντιστράφηκε. Αυτό ανατρέπει τον μαγνητικό βόρειο και νότιο πόλο, ενώ η αλλαγή μπορεί να διαρκέσει για δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει ότι αυτή η πολική ανατροπή, η οποία μπορεί να διαρκέσει χιλιάδες χρόνια για να ολοκληρωθεί, συμβαίνει περίπου μία φορά κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια, αν και ο χρόνος μεταξύ των αναστροφών ποικίλει αρκετά – από 5.000 χρόνια έως και 50 εκατομμύρια χρόνια. Τα σημάδια που προηγούνται τέτοιων ανατροπών δεν είναι επίσης πολύ κατανοητά, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πρόβλεψή τους, είπε ο Brown. Η τελευταία μεγάλη ανατροπή συνέβη περίπου πριν από 750.000 με 780.000 χρόνια.

Κατά τη διάρκεια μιας πολικής ανατροπής, ζώα που μεταναστεύουν χρησιμοποιώντας το μαγνητικό πεδίο για να βρουν το δρόμο τους, όπως οι φάλαινες, οι πεταλούδες, οι θαλάσσιες χελώνες και πολλά είδη αποδημητικών πτηνών, θα μπορούσαν να επηρεαστούν. Μια ανατροπή θα διακόψει επίσης την ραδιοεπικοινωνία και τα συστήματα πλοήγησης. Οι δορυφόροι σε τροχιά θα κινδύνευαν, καθώς ένα εξασθενημένο μαγνητικό πεδίο θα πρόσφερε λιγότερη προστασία από τις καιρικές συνθήκες στο διάστημα.

Ενώ η ζωή στη Γη έχει αντιμετωπίσει πολλαπλές μαγνητικές ανατροπές για περισσότερα από 100 εκατομμύρια χρόνια, «δεν έχουμε βιώσει ποτέ μια αντιστροφή με τη σύγχρονη τεχνολογία», εξήγησε ο Brown.

«Θα ήταν σίγουρα μια ενδιαφέρουσα στιγμή για τους μηχανικούς να προσαρμόσουν την τεχνολογία μας, αλλά ελπίζουμε ότι θα είχαν μια αργή, μακραίωνη ανάπτυξη αιώνων, αντί για οποιαδήποτε ξαφνική αλλαγή».