Μόνο 12 άνθρωποι έχουν περπατήσει στη Σελήνη – αλλά σε μια νέα εποχή εμπορικής εξερεύνησης του διαστήματος, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός αφιερωμένος στη διαφύλαξη πολύτιμων τοποθεσιών προειδοποιεί για τους κινδύνους που απειλούν τις ιστορικές τοποθεσίες προσεδάφισης στο φεγγάρι.

Το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων συμπεριέλαβε για πρώτη φορά μια τοποθεσία που κινδυνεύει πέρα από την επιφάνεια της Γης στο φετινό World Monuments Watch, έναν κατάλογο που δημοσιεύεται ανά διετία για να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που χρήζουν προστασίας.

Ο οργανισμός υποστηρίζει ότι «μια αναπτυσσόμενη εμπορική διαστημική βιομηχανία» μπορεί να δημιουργήσει «νέους κινδύνους» για τη διατήρηση της ακεραιότητας δεκάδων ιστορικών τόπων προσεδάφισης στην επιφάνεια της Σελήνης.

Η βάση Tranquility Base, ειδικότερα, χαρακτηρίζεται ως ένας θησαυρός ιστορικών αντικειμένων που απαθανατίζουν την πρώτη φορά που οι άνθρωποι περπάτησαν στη Σελήνη και πρέπει να προστατευθούν.

«Οι επισκέψεις με σκοπό την εκμετάλλευση, η συλλογή αναμνηστικών και η λεηλασία από μελλοντικές αποστολές και ιδιωτικές σεληνιακές εξερευνήσεις θα μπορούσαν τελικά να θέσουν σε κίνδυνο αυτή την πραγματικά μοναδική πολιτιστική κληρονομιά, αφαιρώντας αντικείμενα και σβήνοντας για πάντα εμβληματικά αποτυπώματα και ίχνη από την επιφάνεια της Σελήνης», σύμφωνα με το WMF.

Η Tranquility Base, όπως αναφέρεται στη σελίδα του WMF, είναι μία από τις περισσότερες από 90 ιστορικές τοποθεσίες προσεδάφισης που «σηματοδοτούν την παρουσία της ανθρωπότητας στην επιφάνεια της Σελήνης και μαρτυρούν μερικά από τα πιο εκπληκτικά κατορθώματα θάρρους και εφευρετικότητας».

Η Bénédicte de Montlaur, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του WMF, δήλωσε ότι η Σελήνη συμπεριλήφθηκε στις 25 τοποθεσίες, λόγω των «αυξανόμενων κινδύνων εν μέσω της επιτάχυνσης των σεληνιακών δραστηριοτήτων», οι οποίες, κατά τη γνώμη του WMF, «αναλήφθηκαν χωρίς επαρκή πρωτόκολλα διαφύλαξης».

Η SpaceX εκτόξευσε την Τετάρτη (15/01)) δύο σεληνακάτους με σκοπό τη διεξαγωγή έρευνας για μελλοντικές αποστολές. Μόνο πέντε χώρες – οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία και η πρώην Σοβιετική Ένωση – έχουν προσεδαφίσει με επιτυχία οχήματα στο φεγγάρι από τη δεκαετία του 1960.

Ιδιωτικά ταξίδια στη σεληνιακή επιφάνεια αναμένονται μετά την αποστολή Artemis III της NASA, η οποία έχει προγραμματιστεί για τα μέσα του 2027 και θα πραγματοποιήσει την πρώτη επανδρωμένη προσελήνωση από τις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Αυτές οι επισκέψεις και άλλες κυβερνητικά χρηματοδοτούμενες αποστολές αποτελούν την κύρια αιτία ανησυχίας για το WMF. Υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία για το αν οι τουρίστες θα διαταράξουν τοποθεσίες όπως τα ίχνη που άφησαν οι Νιλ Άρμστρονγκ και Μπαζ Όλντριν.

«Για πρώτη φορά, το φεγγάρι συμπεριλαμβάνεται … για να αντανακλάται η επείγουσα ανάγκη αναγνώρισης και προστασίας των αντικειμένων που μαρτυρούν τα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας πέρα από τη Γη – μια καθοριστική στιγμή στην κοινή μας ιστορία», δήλωσε η Montlaur.

«Αντικείμενα όπως η κάμερα που κατέγραψε την τηλεοπτική προσεδάφιση στο φεγγάρι- ένας αναμνηστικός δίσκος που άφησαν οι αστροναύτες Άρμστρονγκ και Όλντριν- και εκατοντάδες άλλα αντικείμενα είναι εμβληματικά αυτής της κληρονομιάς … η συμπερίληψη της Σελήνης υπογραμμίζει την καθολική ανάγκη για προληπτικές και συνεργατικές στρατηγικές για την προστασία της κληρονομιάς -είτε στη Γη είτε πέρα από αυτήν- που αντικατοπτρίζουν και διασφαλίζουν το συλλογικό μας αφήγημα».

Η Montlaur δήλωσε στο Art Newspaper ότι εν μέσω μιας νέας εποχής εξερεύνησης του διαστήματος, είναι σημαντικό να δημιουργηθούν διεθνείς μηχανισμοί για την προστασία του πολιτιστικού τοπίου της Σελήνης.

«Η προστασία της σεληνιακής κληρονομιάς θα αποτρέψει τη ζημιά από την επιτάχυνση των ιδιωτικών και κυβερνητικών δραστηριοτήτων στο διάστημα, διασφαλίζοντας ότι αυτά τα αντικείμενα θα παραμείνουν για τις μελλοντικές γενιές», είπε.

Η διεθνής συνεργασία είναι το κλειδί για τη διατήρηση της ιστορικής κληρονομιάς της Σελήνης, γράφει η οργάνωση.

Το Artemis Accords, μια συμφωνία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ από δεκάδες έθνη, διέπει τις αστικές χρήσεις της Σελήνης, των πόρων της και άλλων τμημάτων του διαστήματος.

Έθνη σε όλο τον κόσμο έχουν αγωνιστεί να αξιοποιήσουν την επιστημονική, οικονομική και γεωπολιτική αξία της Σελήνης – ενώ ο εμπορικός διαστημικός αγώνας εντείνεται.

Άλλες τοποθεσίες στον κατάλογο του Παγκόσμιου Ταμείου Μνημείων περιλαμβάνουν περιοχές που έχουν πληγεί από τον πόλεμο, όπως η Γάζα και ένα εμβληματικό κτήριο στο Κίεβο της Ουκρανίας.

Ο κατάλογος παρακολούθησης του Παγκόσμιου Ταμείου Μνημείων (WMF) περιλαμβάνει συνήθως ευάλωτους πολιτιστικούς χώρους στη Γη. Η φετινή επιλογή – η πρώτη από το 2022 – περιλαμβάνει 25 ιστορικές τοποθεσίες που αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, όπως συγκρούσεις, κλιματικές αλλαγές και φυσικές καταστροφές. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκονται το Qhapaq Ñan, ένα προϊσπανικό οδικό σύστημα των Άνδεων. Η Αντάκια στην Τουρκία και η χερσόνησος Νότο στην Ιαπωνία, που υπέστησαν ζημιές από σεισμούς, μπήκαν επίσης στον κατάλογο.

Η συντριπτική πλειονότητα του καταλόγου αποτελείται από τοποθεσίες που είτε βρίσκονται σε ζώνες συγκρούσεων, όπως η Ουκρανία και η Γάζα, είτε κινδυνεύουν από την κλιματική κρίση.

Διαβασε ακομα

Ο επόμενος γύρος στη μάχη για τη Σελήνη αρχίζει. Και μάλλον θα είναι ο πιο συναρπαστικός

Η ακτή Σουαχίλι της Αφρικής, η οποία περιλαμβάνει τοποθεσίες όπως η Παλιά Πόλη Λαμού, το Φορτ Τζέσους στην Κένυα, περιλαμβάνονται στον κατάλογο, όπως και το νησί της Μοζαμβίκης, το οποίο απειλείται από τη διάβρωση των ακτών. Το WMF έχει επίσης προσθέσει «τον ιστορικό αστικό ιστό της Γάζας», ο οποίος έχει καταστραφεί από τον πόλεμο με το Ισραήλ.

Υπάρχουν επίσης τοποθεσίες που η οργάνωση θεωρεί ότι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από έναν πιο βιώσιμο τουρισμό, όπως τα ορθόδοξα μοναστήρια της κοιλάδας του Ντρίνο στην Αλβανία, ενώ επισημαίνει ότι ο υπερπληθυσμός σε άλλες τοποθεσίες, όπως οι βουδιστικές σπηλιές Maijishan και Yungang της Κίνας, τις θέτει σε κίνδυνο.

Στον κατάλογο του 2022 περιλαμβάνονταν προϊστορικές σπηλαιογραφίες του κρατικού πάρκου Monte Alegre στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας, τα ερείπια των Αζτέκων στο Teotihuacán στο Μεξικό και ο προκολομβιανός αρχαιολογικός χώρος Garcia Pasture στο Τέξας.

Με πληροφορίες από Axios, Guardian, Art Newspaper