Πριν από εξήντα χρόνια, περίπου 70 εκατομμύρια Αμερικανοί κάπνιζαν ελεύθεροι στα σπίτια και τους δημόσιους χώρους. Υπολογίζεται ότι, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, το 42% των ενηλίκων στις ΗΠΑ αυτοπροσδιορίζονταν ως καπνιστές, ενώ οι διαφημίσεις για τα τσιγάρα φάνταζαν άκρως ελκυστικές, προσελκύοντας ολοένα και μεγαλύτερο κοινό.

Τα προϊόντα καπνού ήταν κομψά και υγιεινά, επέμεναν οι κατασκευαστές, με πολύ γνωστές μάρκες να υποστηρίζουν πως τα τσιγάρα τους ήταν «φρέσκα σαν τον αέρα του βουνού».

Έτσι, ο κόσμος έπεσε από τα σύννεφα όταν τον Ιανουάριο του 1964, ο γιατρός Luther Terry, ο οποίος είχε διοριστεί γενικός χειρουργός από τον τότε Αμερικανό πρόεδρο John F. Kennedy, εμφανίστηκε στην τηλεόραση λέγοντας ότι το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες, ακόμη και θάνατο.

Η συνέντευξη Τύπου

Ο Terry είχε μόλις εξετάσει τα αποτελέσματα μιας 14μηνης μελέτης από μια επιτροπή κορυφαίων ιατρικών επιστημόνων. Τα συμπεράσματά τους, τα οποία παρουσιάστηκαν σε μια έκθεση 387 σελίδων, ήταν ότι το κάπνισμα αποτελεί κύρια αιτία καρκίνου του πνεύμονα, του φάρυγγα, αλλά και χρόνιας βρογχίτιδας.

«Εν ολίγοις, η επιτροπή λέει ότι αν καπνίζετε τσιγάρα, αυξάνετε τις πιθανότητες να πεθάνετε πρόωρα», ανέφερε τότε στο CBS News. «Όσο νωρίτερα αρχίζετε, όσο περισσότερο καπνίζετε, όσο περισσότερο εισπνέετε, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητές».

Η δεκαμελής επιτροπή, σύμφωνα με το Smithsonian, αποτελούμενη από πέντε καπνιστές και πέντε μη καπνιστές, δέχτηκε ερωτήσεις από δημοσιογράφους σε μαγνητοσκοπημένη συνέντευξη Τύπου κατά την ανακοίνωση των συμπερασμάτων της.

Επισήμαναν, μάλιστα, ότι 41.000 Αμερικανοί πεθαίνουν ετησίως από καρκίνο του πνεύμονα – περισσότεροι από τον ετήσιο αριθμό των νεκρών από αυτοκινητιστικά ατυχήματα, που ήταν περίπου 38.000. Συνολικά, περίπου 752.000 Αμερικανοί πέθαναν από αιτίες που σχετίζονται με το τσιγάρο μόνο το 1962, όπως είπαν, ενώ ο Terry δήλωσε ξεκάθαρα ότι θα συμβούλευε οποιονδήποτε καπνίζει να το κόψει.

Διαβασε ακομα

Πόσα λεπτά ζωής χάνεις με κάθε τσιγάρο

Μία όχι και τόσο κρυφή σύνδεση

Η σχέση μεταξύ τσιγάρων και καρκίνου δεν ήταν ακριβώς καινούργια: οι γιατροί στην Αμερική έδιναν προσοχή στις πνευμονικές επιπτώσεις του καπνίσματος για πολλές δεκαετίες. Όπως έγραψε ο πνευμονολόγος Alton Ochsner το 1939, «ο εισπνεόμενος καπνός, που επαναλαμβάνεται συνεχώς για μεγάλο χρονικό διάστημα, αποτελεί αναμφίβολα πηγή χρόνιου ερεθισμού του βρογχικού βλεννογόνου».

Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα, αλλά αυτό αποδόθηκε και σε άλλους τύπους εισπνεόμενων τοξινών, όπως τα καυσαέρια των αυτοκινήτων και της πίσσας και το νέφος από τα εργοστάσια.

Ήδη από τη δεκαετία του 1920, οι ερευνητές είχαν καταγράψει τις καπνιστικές συνήθειες των ατόμων που εμφάνιζαν καρκίνο του πνεύμονα και τις συνέκριναν με εκείνες όσων δεν είχαν καρκίνο. Έτσι, διαπίστωσαν ισχυρές συσχετίσεις μεταξύ καπνίσματος και καρκίνου, ενώ πολλοί επιστήμονες άρχισαν να κάνουν όλο και περισσότερες σχετικές μελέτες στις αρχές της δεκαετίας του 1950 – την ίδια εποχή που διεξήχθη και η έρευνα που οδήγησε τελικά στη μελέτη του Terry.

Διαβασε ακομα

Οι “cigfluencers” ξαναέκαναν cool το κάπνισμα

Και οι απώλειες συνεχίζονται

Το 1964 σηματοδότησε την εμπλοκή της κυβέρνησης στο κίνημα για το μη κάπνισμα. Έναν χρόνο μετά την ανακοίνωση του κορυφαίου γιατρού, οι Αμερικανοί καπνιστές άρχισαν να βρίσκουν τα πακέτα των τσιγάρων τους σφραγισμένα με μια υποχρεωτική προειδοποιητική ετικέτα: «Προσοχή: Το κάπνισμα τσιγάρων μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία σας».

Πλέον, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων επιβάλλει δεκάδες διαφορετικές προειδοποιητικές ετικέτες για τα προϊόντα καπνού, οι οποίες ενισχύονται από σκόπιμα τρομακτικές εικόνες.

Χρειάστηκαν δεκαετίες για να συνδεθεί απόλυτα στη μνήμη του κόσμου πως κάπνισμα ίσον καρκίνος. Με εξαίρεση τη δεκαετία του 1980, πάντως, τα ποσοστά των καπνιστών σταθερά άρχισαν να μειώνονται χρόνο με τον χρόνο, μετά την πρώτη αυτή προειδοποίηση του Terry.

Διαβασε ακομα

Το κάπνισμα κρύβει ένα πολύ βρόμικο «μυστικό» για το στόμα σου

Ακόμα και σήμερα, ωστόσο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), πάνω από 8 εκατομμύρια καπνιστές πεθαίνουν σε όλο τον κόσμο, ενώ περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.