Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Meta Μαρκ Ζούκερμπεργκ ανακοίνωσε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο η εταιρεία αντιμετωπίζει την παραπληροφόρηση στο Facebook, το Instagram και το Threads. Αντί να βασίζεται σε ανεξάρτητους factcheckers, η Meta θα μιμηθεί πλέον το X (πρώην Twitter) του Έλον Μασκ, χρησιμοποιώντας «community notes». Αυτές οι συνεισφορές του πλήθους επιτρέπουν στους χρήστες να μαρκάρουν το περιεχόμενο που θεωρούν αμφισβητήσιμο.

Ο Ζούκερμπεργκ ισχυρίστηκε ότι οι αλλαγές αυτές προωθούν την «ελεύθερη έκφραση». Αλλά ορισμένοι ειδικοί ανησυχούν ότι υποκύπτει στις πολιτικές πιέσεις της δεξιάς και θα επιτρέψει ουσιαστικά να εξαπλωθεί ένας κατακλυσμός ρητορικής μίσους και ψεύδους στις πλατφόρμες Meta.

Η έρευνα σχετικά με τη δυναμική των ομάδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποδηλώνει ότι οι ειδικοί αυτοί έχουν δίκιο.

Με μια πρώτη ματιά, τα community notes μπορεί να φαίνονται δημοκρατικά, αντανακλώντας αξίες της ελευθερίας του λόγου και των συλλογικών αποφάσεων. Τα crowdsourced συστήματα όπως η Wikipedia, το Metaculus και το PredictIt, αν και ατελή, συχνά καταφέρνουν να αξιοποιήσουν τη σοφία του πλήθους – όπου η συλλογική κρίση πολλών μπορεί μερικές φορές να ξεπεράσει ακόμη και τους ειδικούς.

Η έρευνα δείχνει ότι οι διαφορετικές ομάδες που συγκεντρώνουν ανεξάρτητες κρίσεις και εκτιμήσεις μπορούν να είναι εκπληκτικά αποτελεσματικές στη διάκριση της αλήθειας. Ωστόσο, τα σοφά πλήθη σπάνια έχουν να αντιμετωπίσουν τους αλγόριθμους των social media.

Πολλοί άνθρωποι βασίζονται σε πλατφόρμες όπως το Facebook για τις ειδήσεις τους, με κίνδυνο να εκτεθούν σε παραπληροφόρηση και μεροληπτικές πηγές. Η εξάρτηση από τους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την παρακολούθηση της ακρίβειας των πληροφοριών θα μπορούσε να πολώσει περαιτέρω τις πλατφόρμες και να ενισχύσει τις ακραίες φωνές.

Δύο τάσεις που βασίζονται σε ομάδες – η ψυχολογική μας ανάγκη να ταξινομούμε τους εαυτούς μας και τους άλλους σε ομάδες – προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία: Η προκατάληψη εντός/εκτός ομάδας και η ακροφιλία (αγάπη για τα άκρα).

Διαβασε ακομα

Ο επόμενος Fact-Checker, Debunker και Moderator στα social media είσαι εσύ

Προκατάληψη εντός/εκτός ομάδας

Οι άνθρωποι είναι προκατειλημμένοι στον τρόπο με τον οποίο αξιολογούν τις πληροφορίες. Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να εμπιστεύονται και να θυμούνται πληροφορίες από την ενδο-ομάδα τους – αυτούς που μοιράζονται την ταυτότητά τους – ενώ δυσπιστούν σε πληροφορίες από αντιλαμβανόμενες εξω-ομάδες. Αυτή η προκατάληψη οδηγεί σε «θαλάμους ηχούς», όπου οι ομοϊδεάτες ενισχύουν τις κοινές πεποιθήσεις, ανεξάρτητα από την ακρίβεια.

Μπορεί να φαίνεται λογικό να εμπιστευόμαστε την οικογένεια, τους φίλους ή τους συναδέλφους μας έναντι των αγνώστων. Όμως οι πηγές της εσωτερικής ομάδας συχνά κατέχουν παρόμοιες απόψεις και εμπειρίες, προσφέροντας ελάχιστες νέες πληροφορίες. Από την άλλη πλευρά, τα μέλη της εξωτερικής ομάδας είναι πιο πιθανό να παρέχουν διαφορετικές απόψεις. Αυτή η ποικιλομορφία είναι ζωτικής σημασίας για τη σοφία του πλήθους.

Όμως, η υπερβολική διαφωνία μεταξύ των ομάδων μπορεί να αποτρέψει το κοινοτικό fact-checking. Πολλά community notes στο X (πρώην Twitter), όπως αυτές που σχετίζονται με τα εμβόλια COVID, πιθανόν να μην εμφανίστηκαν ποτέ δημοσίως επειδή οι χρήστες διαφωνούσαν μεταξύ τους. Το πλεονέκτημα του fact-checking από τρίτους ήταν να παρέχεται μια αντικειμενική εξωτερική πηγή, αντί να απαιτείται ευρεία συμφωνία από τους χρήστες σε ολόκληρο το δίκτυο.

Ακόμη χειρότερα, τέτοια συστήματα είναι ευάλωτα στη χειραγώγηση από καλά οργανωμένες ομάδες με πολιτικές ατζέντες. Για παράδειγμα, Κινέζοι εθνικιστές φέρονται να οργάνωσαν εκστρατεία για να επεξεργαστούν τα λήμματα της Wikipedia που σχετίζονται με τις σχέσεις Κίνας-Ταϊβάν ώστε να είναι πιο ευνοϊκά για την Κίνα.

Διαβασε ακομα

Η Meta επιτρέπει τώρα στους χρήστες να λένε ότι οι gay και οι trans είναι ψυχικά ασθενείς

Πολιτική πόλωση και ακροβασία

Πράγματι, η πολιτική εντείνει αυτές τις δυναμικές. Στις ΗΠΑ, η πολιτική ταυτότητα κυριαρχεί όλο και περισσότερο στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ορίζουν τις κοινωνικές τους ομάδες.

Οι πολιτικές ομάδες παρακινούνται να ορίσουν την «αλήθεια» με τρόπους που τις ευνοούν και μειονεκτούν έναντι των πολιτικών τους αντιπάλων. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πώς οι οργανωμένες προσπάθειες για τη διάδοση ψεμάτων με πολιτικά κίνητρα και την απαξίωση άβολων αληθειών θα μπορούσαν να διαφθείρουν τη σοφία των πλήθους στα community notes της Meta.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιταχύνουν αυτό το πρόβλημα μέσω ενός φαινομένου που ονομάζεται ακροφιλία ή προτίμηση στα άκρα. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να ασχολούνται με αναρτήσεις ελαφρώς πιο ακραίες από τις δικές τους απόψεις.

Αυτές οι όλο και πιο ακραίες αναρτήσεις είναι πιο πιθανό να είναι αρνητικές παρά θετικές. Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες ότι το κακό είναι πιο ελκυστικό από το καλό. Είμαστε προδιαγεγραμμένοι να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή στις αρνητικές εμπειρίες και πληροφορίες από ό,τι στις θετικές.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αυτό σημαίνει ότι οι αρνητικές αναρτήσεις – σχετικά με τη βία, τις καταστροφές και τις κρίσεις – λαμβάνουν μεγαλύτερη προσοχή, συχνά εις βάρος του πιο ουδέτερου ή θετικού περιεχομένου.

Όσοι εκφράζουν αυτές τις ακραίες, αρνητικές απόψεις αποκτούν κύρος μέσα στις ομάδες τους, προσελκύοντας περισσότερους οπαδούς και ενισχύοντας την επιρροή τους. Με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι αρχίζουν να θεωρούν αυτές τις ελαφρώς πιο ακραίες αρνητικές απόψεις ως φυσιολογικές, μετακινώντας σιγά σιγά τις δικές τους απόψεις προς τους πόλους.

Μια πρόσφατη μελέτη 2,7 εκατομμυρίων δημοσιεύσεων στο Facebook και το Twitter διαπίστωσε ότι τα μηνύματα που περιέχουν λέξεις όπως «μίσος», «επίθεση» και «καταστροφή» κοινοποιήθηκαν και έγιναν αρεστά σε υψηλότερα ποσοστά από σχεδόν οποιοδήποτε άλλο περιεχόμενο. Αυτό υποδηλώνει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν ενισχύουν απλώς τις ακραίες απόψεις – καλλιεργούν μια κουλτούρα μίσους για τις εξωτερικές ομάδες, η οποία υπονομεύει τη συνεργασία και την εμπιστοσύνη που απαιτούνται για να λειτουργήσει ένα σύστημα όπως τα community notes.

Διαβασε ακομα

Το πρόβλημα δεν είναι η Meta… Η λύση είναι η επιστροφή στις ρίζες μας

Η πορεία προς τα εμπρός

Ο συνδυασμός της αρνητικής προκατάληψης, της προκατάληψης εντός/εκτός ομάδας και της ακροβασίας υπερφορτίζει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας: την πόλωση. Μέσω της πόλωσης, οι ακραίες απόψεις εξομαλύνονται, διαβρώνοντας τη δυνατότητα για κοινή κατανόηση πέρα από τις διαχωριστικές γραμμές των ομάδων.

Οι καλύτερες λύσεις, τις οποίες εξετάζει ο Colin M. Fisher αναπληρωτής καθηγητής Οργανώσεων και Καινοτομίας στο επερχόμενο βιβλίο του The Collective Edge, ξεκινούν με τη διαφοροποίηση των πηγών πληροφόρησης. Πρώτον, οι άνθρωποι πρέπει να ασχοληθούν με διαφορετικές ομάδες – και να συνεργαστούν μεταξύ τους – για να καταρρίψουν τα εμπόδια της δυσπιστίας. Δεύτερον, πρέπει να αναζητούν πληροφορίες από πολλαπλά, αξιόπιστα ειδησεογραφικά και ενημερωτικά μέσα, όχι μόνο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ωστόσο, οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν συχνά ενάντια σε αυτές τις λύσεις, δημιουργώντας «θαλάμους ηχούς» και παγιδεύοντας την προσοχή των ανθρώπων. Για να λειτουργήσουν τα community notes, οι αλγόριθμοι αυτοί θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα σε ποικίλες, αξιόπιστες πηγές πληροφοριών.

Ενώ τα community notes θα μπορούσαν θεωρητικά να αξιοποιήσουν τη σοφία του πλήθους, η επιτυχία τους εξαρτάται από την υπέρβαση αυτών των ψυχολογικών τρωτών σημείων. Ίσως η αυξημένη συνειδητοποίηση αυτών των προκαταλήψεων να βοηθήσει στον σχεδιασμό καλύτερων συστημάτων – ή να δοθεί στους χρήστες η δυνατότητα να χρησιμοποιούν τα community notes για να προωθήσουν τον διάλογο πέρα από τις διαχωριστικές γραμμές. Μόνο τότε οι πλατφόρμες θα μπορέσουν να πλησιάσουν στην επίλυση του προβλήματος της παραπληροφόρησης.

Με πληροφορίες από The Conversation