Τη θεωρούσαμε ως αποκλειστικό χαρακτηριστικό των ανθρώπων, όμως η θλίψη και το συναίσθημα της απώλειας είναι κάτι που βιώνουν και τα ζώα, από τις όρκες μέχρι τα κοράκια, όταν χάνουν κάποιον αγαπημένο τους.

Την περασμένη εβδομάδα, μια θηλυκή όρκα παρατηρήθηκε στα ανοιχτά της πολιτείας Ουάσινγκτον να σπρώχνει το σώμα του νεογέννητου, νεκρού μωρού της. Η φάλαινα, γνωστή ως Ταλεκουά, είχε παρατηρηθεί να κάνει το ίδιο το 2018, όταν ένα άλλο από τα μικρά της πέθανε σε βρεφική ηλικία. Σε εκείνη την περίπτωση, η Ταλεκουά έσπρωχνε το σώμα του μικρού της για 17 ημέρες, το τραβούσε συνεχώς και το εμπόδιζε να βυθιστεί – ένα απίστευτο κατόρθωμα, δεδομένου ότι οι όρκες μπορούν να ταξιδεύουν κατά μέσο όρο 120 χιλιόμετρα την ημέρα.

Οι φάλαινες δεν είναι το μόνο είδος που κουβαλά τα σώματα των νεκρών νεογνών τους. Το 2021, ο Ζωολογικός Κήπος του Εδιμβούργου ανέφερε ότι ένας από τους χιμπαντζήδες του, η Λιάν, είχε γεννήσει ένα νεκρό μωρό και αρνιόταν να το αφήσει, μεταφέροντάς το μέσα στον χώρο του κήπου. Άλλα ιδιαίτερα ευφυή θηλαστικά, όπως τα δελφίνια και οι πίθηκοι, έχουν επίσης παρατηρηθεί να συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο.

Διαβασε ακομα

Ο εκπληκτικός λόγος που αυτή η όρκα κουβαλά το νεκρό μωρό της

«Είναι δύσκολο να δεις αυτή τη συμπεριφορά χωρίς να τη συνδέσεις με την έννοια της θλίψης, εν μέρει επειδή, ως άνθρωποι, όταν χάνουμε κάποιον θέλουμε να κρατηθούμε από αυτόν με κάποιο τρόπο», λέει στο BBC η Μπέκι Μίλαρ, ερευνήτρια στη φιλοσοφία των γνωστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ.

«Φαίνεται να είναι μια πολύ κυριολεκτική εκδήλωση αυτής της παρόρμησης να διατηρήσεις τους δεσμούς με το νεκρό αγαπημένο πρόσωπο».

Σύμφωνα με τη Μίλαρ, αυτό που είναι αξιοσημείωτο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι τα ζώα δεν αντιμετωπίζουν το νεκρό μικρό τους όπως θα αντιμετώπιζαν ένα απλώς ακίνητο αλλά ζωντανό μικρό. Αυτό υποδηλώνει ότι δεν πρόκειται μόνο για έλλειψη κατανόησης ότι το μικρό τους είναι νεκρό.

«Υπάρχει μια ένταση όπου το ζώο δεν μπορεί να αφήσει εντελώς το νεκρό μικρό του», λέει η Μίλαρ. «Είναι σαν να προσπαθεί να αντιμετωπίσει τον νέο κόσμο που του επιβάλλεται και να κατανοήσει την απώλεια».

Υπάρχουν ενδείξεις ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα περνούν από μια περίοδο προσαρμογής. Για παράδειγμα, η Μίλαρ επισημαίνει ότι τα ζώα συχνά αναζητούν τους συντρόφους τους μετά τον θάνατό τους, ενώ οι άνθρωποι συμμετέχουν επίσης σε «συμπεριφορές αναζήτησης» μετά από μια απώλεια, όπου ψάχνουν στο περιβάλλον για οποιοδήποτε σημάδι του νεκρού ατόμου.

Μερικές φορές αυτή η συμπεριφορά μπορεί να συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον θάνατο. Διάσημα παραδείγματα περιλαμβάνουν τον Γκρέιφριαρς Μπόμπι, ένα τεριέ που πέρασε 14 χρόνια φυλάσσοντας τον τάφο του ιδιοκτήτη του στο Εδιμβούργο, και τον Χάτσικο, ένα σκυλί ακίτα που συνέχισε να περιμένει τον ιδιοκτήτη του σε έναν σταθμό τρένων στην Ιαπωνία, πολύ καιρό μετά τον θάνατό του.

Υπάρχουν επίσης ανέκδοτες ιστορίες ζώων που δείχνουν έντονη οδύνη μετά την απώλεια ενός στενού συντρόφου. Για παράδειγμα, υπάρχουν αναφορές ότι θαλάσσιοι λέοντες μητέρες κλαίνε σπαρακτικά όταν βλέπουν τα μωρά τους να γίνονται λεία από όρκες.

Άλλα παραδείγματα περιλαμβάνουν άλογα που συγκεντρώνονται γύρω από τον τάφο ενός μέλους του κοπαδιού τους και ζώα όπως οι χιμπαντζήδες που καθαρίζουν τα σώματα των νεκρών συντρόφων τους. Ακόμη και πουλιά όπως οι γκρίζες χήνες ή οι κουρούνες φαίνεται να πενθούν, με αναφορές ότι συγκεντρώνονται γύρω από το πτώμα ενός συντρόφου και τοποθετούν φύλλα ή κλαδιά κοντά του.

Ωστόσο, το κατά πόσο αυτές οι συμπεριφορές αποτελούν πραγματικά θλίψη εξαρτάται από το πώς ορίζεται η έννοια – ένα φιλοσοφικό ζήτημα που προκαλεί έντονες συζητήσεις. Σύμφωνα με τη Μίλαρ, η θλίψη δεν είναι μόνο η αίσθηση της λύπης, αλλά περιλαμβάνει μια σύνθετη διαδικασία αναγνώρισης της απώλειας και των επιπτώσεών της.

Διαβασε ακομα

Τι όνειρα βλέπουν οι γάτες και οι σκύλοι

Τελικά, η Μίλαρ πιστεύει ότι πολλά ζώα είναι ικανά να νιώσουν θλίψη. «Όταν ένας σύντροφος πεθαίνει, τα ζώα αναγκάζονται να υποβληθούν σε μια διαδικασία προσαρμογής και να μάθουν πώς να ζουν σε έναν ριζικά αλλαγμένο κόσμο».