Ο δρόμος της επιστροφής στη Συρία για όσους επιχειρούν να γυρίσουν στην πατρίδα τους, κάθε άλλο παρά στρωμένος με ροδοπέταλα είναι. Μάλιστα, οι Σύροι αντιμετωπίζουν πρωτοφανή απειλή από εκατομμύρια νάρκες και άλλα εγκαταλελειμμένα πυρομαχικά καθώς γυρίζουν πίσω στα σπίτια τους. Σε ιδιαίτερο κίνδυνο βρίσκονται τα παιδιά.

Ο οργανισμός The Halo Trust, μια φιλανθρωπική οργάνωση με δεκαετίες εμπειρίας στον αποναρκοθέτηση περιοχών που υπήρξαν ζώνες πολέμου, δραστηριοποιούνταν στις περιοχές Ιντλίμπ και Χαλέπι της Συρίας πριν από την πτώση της εξουσίας του Μπασάρ Αλ Άσαντ. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί δεκαπλάσια αύξηση στον αριθμό των αναφορών για νάρκες από τότε.

Η Συρία κατέγραψε τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό θανάτων από νάρκες το 2023, με 933 ανθρώπους να σκοτώνονται ή να τραυματίζονται σοβαρά, ενώ το 2022 η χώρα είχε τον υψηλότερο αριθμό παιδιών θυμάτων από νάρκες.

Ο Ντάμιαν Ο’Μπράιεν, Διευθυντής Προγράμματος του Halo για τη Συρία, χαρακτήρισε την τρέχουσα κατάσταση στη χώρα ως «μοναδική», καθώς εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κατευθύνονται σε περιοχές χωρίς να γνωρίζουν ότι είναι ναρκοθετημένες.

Η μόνη σύγκριση που μπορούσε να κάνει ήταν με την επιστροφή πολιτών μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη Σρι Λάνκα. Ωστόσο, τότε υπήρχε κρατικό υπουργείο που διαχειριζόταν την επανεγκατάσταση και την αποναρκοθέτηση.

«Οι αριθμοί που βλέπουμε στη Συρία είναι πολύ μεγαλύτεροι», δήλωσε ο Ο’Μπράιεν στην The National.

«Έχουμε αντιμετωπίσει ναρκοπέδια και καταστάσεις συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο, αλλά αυτή η ταχύτητα και το μέγεθος του προβλήματος είναι πρωτοφανή. Είναι ζωτικής σημασίας να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να ενημερώσουμε τον κόσμο για αυτό».

Ο Ο’Μπράιεν υπογράμμισε ότι στη Συρία υπάρχουν «πιθανώς εκατομμύρια νάρκες και άλλα εκρηκτικά», και μέχρι τώρα περίπου το ήμισυ των εκρηκτικών που έχει εξουδετερώσει ο οργανισμός είναι βόμβες διασποράς.

«Τα μέτωπα έχουν εξαφανιστεί και μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων μετακινούνται σε περιοχές που είχαν εκκενωθεί για χρόνια, πολλές από τις οποίες βρίσκονται κοντά σε στρατιωτικές θέσεις.

Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν θαμμένες νάρκες και ναρκοπέδια που δεν έχουν χαρτογραφηθεί. Άνθρωποι που δεν έχουν επισκεφθεί αυτές τις περιοχές εδώ και πολύ καιρό ή ποτέ, τώρα μετακινούνται σε αυτές».

Ιδιαίτερα κινδυνεύουν τα παιδιά που παίζουν σε περιοχές όπου τα ναρκοπέδια ή άλλα εκρηκτικά δεν έχουν εντοπιστεί. «Όταν τα παιδιά παίζουν έξω, έχουν περιέργεια για ασυνήθιστα αντικείμενα. Μπορεί να θέλουν να πουν στους γονείς τους ή να ρωτήσουν για αυτά», είπε ο Ο’Μπράιεν.

Μια άλλη αιτία ατυχημάτων είναι οι Σύροι που προσπαθούν να πουλήσουν αυτό που θεωρούν ότι είναι παλιοσίδερα, αλλά αποδεικνύεται ότι είναι πυρομαχικά, για να αυξήσουν το εισόδημά τους.

«Δυστυχώς, έχουμε ήδη δει ατυχήματα τις τελευταίες ημέρες», είπε. «Αυτό δεν είναι μόνο τραυματική εμπειρία για τα άτομα που εμπλέκονται, αλλά επιβαρύνει επιπλέον τις ιατρικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν υποχρηματοδοτηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα στη Συρία και σίγουρα θα δυσκολευτούν να αντεπεξέλθουν στον τεράστιο αριθμό τραυματιών».

Η φιλανθρωπική οργάνωση Halo Trust, που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ιδρύθηκε το 1988 και απασχολεί 13.000 αποναρκοθετητές σε περισσότερες από 30 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ουκρανία, το Αφγανιστάν, η Αγκόλα και η Υεμένη.

Η πιο γνωστή υποστηρίκτριά της ήταν η Πριγκίπισσα Νταϊάνα, που τράβηξε την παγκόσμια προσοχή περπατώντας μέσα σε ενεργό ναρκοπέδιο στην Αγκόλα τον Ιανουάριο του 1997. Ο Πρίγκιπας Χάρι επανέλαβε τα βήματά της κατά την επίσκεψή του στην Αφρική το 2019.

Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού της Συρίας επηρεάζεται από κάποιας μορφής μόλυνση από εκρηκτικά, με τα υψηλότερα ποσοστά στις επαρχίες Κουνέιτρα, Σουέιντα, Χαλέπι, Ιντλίμπ, Ράκα, Ντέιρ Εζόρ, Ντεράα και Δαμασκός.

Ο Μουάιντ Αλνοφόλι, Διευθυντής Επιχειρήσεων του Halo για τη Συρία, δήλωσε ότι «το τηλέφωνό μας χτυπά ασταμάτητα» από πρόσφυγες που επιστρέφουν στη Συρία και από άλλους εκτοπισμένους στο εσωτερικό της χώρας που τώρα επιστρέφουν στα σπίτια τους.

«Αλλά όλοι βρίσκονται σε θανάσιμο κίνδυνο αν πάρουν τον λάθος δρόμο. Κανείς τους δεν ξέρει πού είναι κρυμμένες οι νάρκες».

Ο οργανισμός Halo λειτουργεί γραμμή έκτακτης ανάγκης στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, όπου οι άνθρωποι μπορούν να αναφέρουν την ύπαρξη ναρκών ή άλλων εκρηκτικών αντικειμένων που μπορεί να τους σκοτώσουν ή να τους τραυματίσουν.

Η φιλανθρωπική οργάνωση κάνει έκκληση για δωρεές, ώστε να εκπαιδεύσει χιλιάδες Σύρους στην αποναρκοθέτηση. «Θα μπορούσαμε εύκολα να προσλάβουμε 100 αποναρκοθετητές αυτή τη στιγμή, μόνο στην περιοχή όπου εργαζόμαστε τα τελευταία χρόνια», δήλωσε ο Ο’Μπράιεν. «Για να καλύψουμε όλη τη χώρα, θα χρειαστεί να εκπαιδευτούν και να απασχοληθούν χιλιάδες Σύροι από τον οργανισμό Halo για πολλά χρόνια».