Η Κούβα πλήττεται από ένα εθνικό blackout μετά την κατάρρευση του ηλεκτρικού της δικτύου. Το ρεύμα έπεσε σε όλο το νησί την Παρασκευή (18/10), λίγες ημέρες πριν η τροπική καταιγίδα Oscar χτυπήσει το νησί ως τυφώνας κατηγορίας 1 την Κυριακή (20/10).

Αν και η ηλεκτροδότηση έχει αποκατασταθεί εν μέρει σε ορισμένες περιοχές, συμπεριλαμβανομένου μεγάλου μέρους της Αβάνας, εκατομμύρια άνθρωποι -ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές και στις ανατολικές επαρχίες, οι οποίες υπέστησαν τις μεγαλύτερες ζημιές από τον τυφώνα- εξακολουθούσαν να μην έχουν ηλεκτρικό ρεύμα την Τρίτη (22/10).

Το blackout είναι το αποκορύφωμα δεκαετιών αποεπένδυσης, μιας οικονομικής κρίσης και παγκόσμιων παραγόντων που επηρεάζουν τον εφοδιασμό της χώρας με πετρέλαιο και δεν φαίνεται να υπάρχει μακροπρόθεσμη λύση στην κρίση.

Η κυβέρνηση της Κούβας επιβάλλει τακτικά πολύωρες διακοπές ρεύματος σε διάφορα μέρη της χώρας για να εξοικονομήσει τα καύσιμα που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Αλλά η τωρινή διακοπή είναι διαφορετική.

Προκλήθηκε από μια βλάβη σε έναν από τους γερασμένους ηλεκτρικούς σταθμούς της χώρας και έχει επηρεάσει κάθε πτυχή της ζωής των απλών ανθρώπων: Δεν μπορούν να ψύξουν ή να φωτίσουν τα σπίτια τους, τα τρόφιμα χαλάνε στα ψυγεία, δεν μπορούν να μαγειρέψουν και πολλοί δεν έχουν πρόσβαση σε νερό για να πιουν ή να πλυθούν.

Αν και η κατάσταση έχει φτάσει πλέον σε σημείο κρίσης, πρόκειται για μια τραγική κατάσταση που έχει αναπτυχθεί με το πέρασμα του χρόνου και υπογραμμίζει την εύθραυστη οικονομία της Κούβας, τις αναπτυξιακές ανάγκες και την ισχνή θέση της στην παγκόσμια πολιτική.

Διαβασε ακομα

Σε μια πυρηνική καταστροφή θα επιβιώσουν μόνο οι κατσαρίδες. Και οι Κουβανοί

Πώς έχασε όλη η Κούβα την ηλεκτρική της ενέργεια

Η κρίση ξεκίνησε σοβαρά το μεσημέρι της Παρασκευής (18/10), όταν ο σταθμός παραγωγής ενέργειας Antonio Guiteras, ένας από τους μεγαλύτερους της χώρας, τέθηκε εκτός λειτουργίας. Επτά από τα οκτώ θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της χώρας, τα οποία παράγουν ενέργεια για το νησί, δεν λειτουργούσαν ή βρίσκονταν υπό συντήρηση πριν από τη βλάβη του εργοστασίου Guiteras. Έτσι, όταν το εργοστάσιο Guiteras έκλεισε, δεν υπήρχαν άλλες πηγές ενέργειας.

Από τη βλάβη της Παρασκευής (18/10), το δίκτυο έχει καταρρεύσει μερικώς ή ολικώς άλλες τρεις φορές.

Η κυβέρνηση απέδωσε την αστοχία σε έναν συνδυασμό υψηλής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, κακοσυντηρημένων ενεργειακών εγκαταστάσεων, έλλειψης καυσίμων για τη λειτουργία τους και αυστηρών αμερικανικών κυρώσεων. Αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Κούβας Miguel Díaz-Canel, υποσχέθηκαν ότι η κυβέρνηση εργάζεται νυχθημερόν για την αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης στο νησί.

Η κυβέρνηση έχει αποκαταστήσει την πλήρη λειτουργικότητα ορισμένων νοσοκομείων, όμως άλλα λειτουργούν με γεννήτριες, μια πολυτέλεια που δεν είναι προσιτή στους περισσότερους Κουβανούς. Αυτό θα μπορούσε να γίνει πρόβλημα όσο περισσότερο διαρκεί το blackout, καθώς τα καύσιμα που χρειάζονται οι γεννήτριες για να λειτουργήσουν είναι σε έλλειψη.

Από τη Δευτέρα (21/10), σε ένα μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας Αβάνας είχε αποκατασταθεί η ηλεκτροδότηση, σύμφωνα με αξιωματούχους της ενέργειας. Οι τεχνικοί αποκατέστησαν επίσης τη λειτουργία του σταθμού Antonio Guiteras, παρέχοντας τουλάχιστον λίγη ενέργεια σε άλλες περιοχές, αν και το ανατολικό άκρο του νησιού παραμένει χωρίς ρεύμα.

Διαβασε ακομα

Η φτωχή Κούβα έχασε 5 δισ. δολάρια σε έναν χρόνο εξαιτίας του αμερικανικού εμπάργκο

Γιατί το ενεργειακό πρόβλημα της Κούβας είναι τόσο σοβαρό

Το ηλεκτρικό δίκτυο της Κούβας είναι τόσο εύθραυστο εξαιτίας ενός συνδυασμού παραγόντων: Η έλλειψη επενδύσεων σε υποδομές (όλων των ειδών, όχι μόνο στο ηλεκτρικό δίκτυο), η έλλειψη πρόσβασης σε καύσιμα για τη λειτουργία των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και η εμποδιζόμενη πρόσβαση στην παγκόσμια αγορά είναι οι κυριότεροι από αυτούς.

Η ανικανότητα ή η απροθυμία της κουβανικής κυβέρνησης να συντηρήσει τα ηλεκτρικά εργοστάσια της χώρας είναι η άμεση αιτία των διακοπών ρεύματος- με τα περισσότερα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια εκτός λειτουργίας για τον ένα ή τον άλλο λόγο, η Κούβα βασιζόταν σε ένα εργοστάσιο για την ηλεκτροδότηση του νησιού – γεγονός που δημιούργησε την κρίση αυτής της εβδομάδας.

Αλλά ένα ευρύτερο πρόβλημα έχει να κάνει με την οικονομία της Κούβας και την ικανότητά της να έχει πρόσβαση στα καύσιμα που χρειάζεται για τη λειτουργία των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής της.

Πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Κούβα ουσιαστικά αντάλλασσε τη ζάχαρη της με πετρέλαιο από την ΕΣΣΔ. Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991, η Κούβα αντιμετώπισε έλλειψη πετρελαίου και οικονομική κρίση μέχρι που εξελέγη πρόεδρος της Βενεζουέλας ο Ούγκο Τσάβες και άρχισε να προσφέρει στην Κούβα πετρέλαιο σε τιμές χαμηλότερες της αγοράς με αντάλλαγμα ιατρικές υπηρεσίες της Κούβας.

«Σήμερα, βλέπουμε μια κατάσταση όπου όλες αυτές οι χώρες έχουν τα δικά τους προβλήματα να αντιμετωπίσουν. Η Ρωσία ασχολείται με την Ουκρανία. Η Βενεζουέλα αντιμετωπίζει τη δική της εσωτερική αναταραχή», δήλωσε στο Vox ο Daniel Pedreira, καθηγητής πολιτικής και διεθνών σπουδών στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Η Ρωσία, η Βενεζουέλα και το Μεξικό εξακολουθούν να προμηθεύουν την Κούβα με πετρέλαιο, αλλά δεν είναι αρκετό για να καλύψει τις ανάγκες της χώρας.

Χωρίς πρόσβαση σε καύσιμα με μειωμένες τιμές, η κυβέρνηση της Κούβας αναγκάστηκε να στραφεί στην ελεύθερη αγορά. Αλλά τα καύσιμα είναι πιο ακριβά εκεί και η χώρα έχει έλλειψη μετρητών. Η Κούβα έχει μικρή πρόσβαση σε συναλλαγματικά αποθέματα, επειδή οι εξαγωγές της είναι χαμηλές.

Επιπλέον, δύο σημαντικές πηγές ξένου συναλλάγματος – τα εμβάσματα από το εξωτερικό και ο τουρισμός – μειώθηκαν υπό την κυβέρνηση Τραμπ και την πανδημία Covid-19 μετά τους νέους αμερικανικούς περιορισμούς στις σχέσεις ΗΠΑ-Κούβας και τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς για να σταματήσει η εξάπλωση της ασθένειας.

Διαβασε ακομα

Πώς η Κούβα έγινε ένα υπαίθριο μουσείο vintage αυτοκινήτων

Τι επιπτώσεις έχει το blackout στους Κουβανούς

Το blackout από μόνο του είναι μια κρίση, αλλά ο τυφώνας της Κυριακής (20/10) την επιδεινώνει. Ο Oscar έπληξε την ανατολική επαρχία του Γκουαντάναμο, προκαλώντας πρωτοφανή επίπεδα πλημμυρών δεδομένου του εξαιρετικά ξηρού κλίματος της περιοχής αυτής. Η συνεχιζόμενη διακοπή ρεύματος εμπόδισε τις προσπάθειες εκκένωσης της περιοχής και περιέπλεξε τις προσπάθειες έρευνας και διάσωσης. Έξι άνθρωποι έχουν αναφερθεί νεκροί στην περιοχή από τότε που χτύπησε ο Oscar, αν και οι συνθήκες του θανάτου τους δεν είναι σαφείς.

Στην υπόλοιπη χώρα, ορισμένοι Κουβανοί βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν, παρά τις έντονες προειδοποιήσεις του Díaz-Canel, ο οποίος δήλωσε σε δημόσιο διάγγελμα ότι τέτοιες ενέργειες δεν θα γίνουν ανεκτές και «θα διωχθούν με την αυστηρότητα που προβλέπουν οι επαναστατικοί νόμοι».

Προς το παρόν, οι διαμαρτυρίες δεν φαίνεται να έχουν εξελιχθεί σε μαζικό κίνημα για πολιτική αλλαγή. Σύμφωνα με τον Pedreira, οι Κουβανοί δεν φαίνεται να έχουν την ίδια εκτίμηση για τον Díaz-Canel όπως είχαν για τον Κάστρο. Όμως η κυβέρνηση έχει σημαντική εξουσία για να επιβάλλει βία κατά των διαδηλωτών και τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι καταστολές κατά των αντιφρονούντων.

«Εάν αυτές οι διακοπές ρεύματος γίνουν πραγματικά ακόμη μεγαλύτερης διάρκειας και αποτελέσουν πραγματικά τον καταλύτη για πολιτική αλλαγή ή κάποιου είδους μαζική εξέγερση, θα πυροβολήσουν τα κουβανικά στρατεύματα μαζικά εναντίον Κουβανών πολιτών;» διερωτήθηκε ο Pedreira. «Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε αν θα συμβεί ή όχι. Αλλά σε ό,τι αφορά την δυνατότητα, σε ό,τι αφορά την ικανότητα να το κάνει, [η κυβέρνηση] σίγουρα μπορεί να το κάνει».

Ακόμα και αν υπήρχε μια σημαντική έκκληση για αλλαγή, δεν υπάρχει τίποτα για να αλλάξει, σύμφωνα με τον William LeoGrande, καθηγητή διακυβέρνησης και ειδικό σε θέματα Λατινικής Αμερικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο.

Διαβασε ακομα

Τσε Γκεβάρα, η τελευταία πράξη της ζωής ενός παγκόσμιου συμβόλου

«Η δυσαρέσκεια αυξάνεται και είναι αρκετά διαδεδομένη αυτή τη στιγμή, [αλλά] δεν υπάρχει πραγματική οργανωμένη αντιπολίτευση», δήλωσε ο LeoGrande. «Η κυβέρνηση σε διευκολύνει πολύ περισσότερο να φύγεις από τη χώρα παρά να μείνεις εκεί και να είσαι αντιφρονούντας. Και έτσι, οι άνθρωποι κάνουν αυτό. Και ακόμη και οι απλοί άνθρωποι που είναι απλώς δυσαρεστημένοι και μπουχτισμένοι, η τάση τους είναι απλώς να φύγουν».

Αυτή η κρίση θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μια περαιτέρω έξοδο- εκτιμάται ότι ένα εκατομμύριο Κουβανοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τα τελευταία τρία χρόνια, η μεγαλύτερη τέτοια μετανάστευση στην ιστορία της χώρας. Ένας οικονομολόγος με έδρα την Αβάνα, ο Omar Everleny, δήλωσε στους New York Times ότι έχει ήδη αρχίσει να βλέπει ένα νέο κύμα μετανάστευσης: «Όποιος σκεφτόταν να φύγει, επιταχύνει τώρα αυτά τα σχέδια. Τώρα ακούς οι άνθρωποι να λένε ότι θα πουλήσουν το σπίτι τους και θα φύγουν».

Όσο για την κυβέρνηση και όσους μείνουν, ο LeoGrande υποψιάζεται ότι «θα τα βγάλουν πέρα γιατί φαίνεται ότι πάντα βρίσκουν τρόπο να τα βγάζουν πέρα».

Με πληροφορίες από Vox