Μεγέθυνση κειμένου
Η ομηρία στο Μπεσλάν ήταν η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση στη Ρωσία
Την ημέρα που το Μπεσλάν άρχισε να θάβει τους νεκρούς του, υπήρχαν τόσα πολλά αυτοκίνητα φορτωμένα με φέρετρα που δημιουργήθηκε κυκλοφοριακό κομφούζιο στο δρόμο προς το νεκροταφείο.
Στη μικρή πόλη του Καυκάσου, όλοι είχαν χάσει έναν συγγενή ή γνώριζαν κάποιον που σκοτώθηκε στην πολιορκία του σχολείου Νο 1.
Η τρομοκρατική επίθεση που εξαπέλυσαν βαριά οπλισμένοι μαχητές, κυρίως από την Τσετσενία, διήρκεσε τρεις ημέρες.
Τριακόσιοι τριάντα τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους- 186 από αυτούς ήταν παιδιά.
Φέτος συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από εκείνον το Σεπτέμβρη που η ομηρία έληξε ξαφνικά με καταστροφικές εκρήξεις, αλλά ο θρήνος των μητέρων του Μπεσλάν και η θλίψη πάνω από την πόλη, είναι ακόμη αισθητά.
Ανάμεσα στα θύματα ήταν η 11χρονη Αλίνα, το ανοιχτό λευκό φέρετρο της οποίας ήταν περιτριγυρισμένο από τις κούκλες της, αλλά και η Ρίμα, η οποία πέρασε τρεις μέρες στριμωγμένη στο αποπνικτικό γυμναστήριο του σχολείου μαζί με τα εγγόνια της και εκατοντάδες άλλους ομήρους, με τις βόμβες να κρέμονται από τις μπασκέτες από πάνω τους.
Τότε, εξομολογήθηκε ότι ντρεπόταν που επέζησε.
Καθώς εκείνη και τα εγγόνια της έτρεχαν προς την έξοδο, κάτω από πυρά, έπρεπε να σκαρφαλώσουν πάνω από το νεκρό σώμα ενός μικρού αγοριού. «Ο Θεός να μας συγχωρέσει γι’ αυτό», ικέτευσε η Ρίμα, μέσα από ποτάμια δακρύων.
Πρώιμα μαθήματα πουτινισμού
Το 2004, ο πόνος του Μπεσλάν έγινε αισθητός σε όλη τη Ρωσία και είχε απήχηση σε όλο τον κόσμο.
Πρώτα απ’ όλα, η τραγωδία προκλήθηκε από τους δεκάδες άνδρες και γυναίκες που εισέβαλαν στο σχολείο, πυροβολώντας στον αέρα και παίρνοντας ομήρους εκατοντάδες τρομοκρατημένους ανθρώπους.
Είχαν μαζέψει μητέρες με μωρά και μπαλόνια και κοριτσάκια με μεγάλους λευκούς φιόγκους στα μαλλιά. Ολόκληρες οικογένειες που γιόρταζαν την πρώτη μέρα επιστροφής στο σχολείο. Οι μαχητές γέμισαν το γυμναστήριο με εκρηκτικά και άρχισαν να εκτελούν τους άνδρες ομήρους.
Εκείνο το καλοκαίρι, ο σκληρός πόλεμος του Βλαντίμιρ Πούτιν κατά των αυτονομιστών στην Τσετσενία -που είχε ξεκινήσει τέσσερα χρόνια νωρίτερα- είχε ήδη ξεπεράσει τα σύνορα της νότιας ρωσικής δημοκρατίας.
Μια μέρα πριν από την πολιορκία του Μπεσλάν, 10 άνθρωποι σκοτώθηκαν όταν μια Τσετσένα ανατινάχθηκε έξω από σταθμό του μετρό της Μόσχας. Πριν από αυτό, βομβιστές αυτοκτονίας ανατίναξαν δύο αεροπλάνα στον ουρανό και υπήρξε μια πολύνεκρη επίθεση σε ένα μουσικό φεστιβάλ.
Αλλά εδώ και δύο δεκαετίες υπάρχουν επίμονα, ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με το πώς ο Πούτιν και οι αξιωματούχοι του χειρίστηκαν την επίθεση στο Μπεσλάν, στο πλαίσιο της αποφασιστικότητάς τους να μην «υποκύψουν» στους τρομοκράτες.
- Προσπάθησαν καν να διαπραγματευτούν;
- Γιατί ισχυρίστηκαν ότι οι δράστες της επίθεσης δεν έθεσαν πολιτικά αιτήματα, ενώ είχαν ζητήσει την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Τσετσενία;
- Θα μπορούσαν να είχαν απελευθερωθεί περισσότερα παιδιά;
- Το πιο κρίσιμο, γιατί οι διασώστες πυροβόλησαν από τανκς και χρησιμοποίησαν φλογοβόλα ενώ υπήρχαν ακόμα εκατοντάδες όμηροι μέσα στο σχολείο;
Για πολλούς, η ομηρία του Μπεσλάν προσέφερε κρίσιμα πρώιμα μαθήματα για τον πουτινισμό, συμπεριλαμβανομένου του ότι δεν θα λυπηθεί τίποτα και κανέναν προκειμένου να συντρίψει όσους τον αμφισβητούν.
Προστασία της εικόνας
Χρειάστηκαν 20 χρόνια για να επισκεφθεί ο Πούτιν τα ερείπια του σχολείου Νο 1. Ακόμα και τότε, δεν συμμετείχε στις επετειακές εκδηλώσεις με τις οικογένειες. Ταξίδεψε εκεί μόνο πριν από δύο εβδομάδες, μόνος του.
Λίγοι ρημαγμένοι τοίχοι του σχολείου έμειναν όρθιοι ως μνημείο, που τελικά περιβλήθηκε από ένα χρυσαφένιο σάβανο, με κορνίζες με φωτογραφίες των νεκρών.
Εκεί, στη μέση του γυμναστηρίου όπου κρατούνταν οι όμηροι, ο Πούτιν τοποθέτησε λουλούδια κάτω από έναν ξύλινο σταυρό.
Για τους περισσότερους παγκόσμιους ηγέτες, θα ήταν αδιανόητο να μην έχουν επισκεφθεί αυτό το σημείο στο παρελθόν. Ήταν η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση στη Ρωσία. Αλλά ο Πούτιν προτιμούσε πάντα να απαθανατίζεται σε ένα μαχητικό αεροσκάφος ή να πλαισιώνεται από στρατιώτες.
Οι τάφοι των παιδιών που δεν μπόρεσε να σώσει δεν κάνουν τίποτα για την εικόνα του ως action man.
Στην πραγματικότητα, είχε ξαναπάει στο Μπεσλάν, αλλά δεν το είχε προσέξει σχεδόν καθόλου.
Αμέσως μετά το τέλος της ομηρίας, πέταξε αργά τη νύχτα για να επισκεφθεί ένα νοσοκομείο υπό την κάλυψη της νύχτας. Είπε στο Μπεσλάν ότι όλη η Ρωσία θρηνούσε μαζί τους, αλλά με την ανατολή του ήλιου είχε φύγει.
«Ήρθε πολύ αργά», έλεγαν τότε οικογένειες που θρηνούσαν. «Έπρεπε να είχε μείνει μαζί μας».
Αλλά ο πρόεδρος Πούτιν δεν το τόλμησε.
Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, μια προηγούμενη συνάντηση με γυναίκες που θρηνούσαν τον είχε σημαδέψει και τον είχε τρομάξει. Όταν βυθίστηκε το υποβρύχιο Κουρσκ το 2000, του πήρε πέντε ημέρες για να σταματήσει τις διακοπές του και μέχρι να συναντήσει τους συγγενείς, τον είχαν «ξεσκίσει».
Έτσι ο Πούτιν άρχισε να κάνει την προσεκτικά χορογραφημένη συνάντηση σήμα κατατεθέν της προεδρίας του. Μόνο μικρά, προεπιλεγμένα πλήθη. Όλα υπό έλεγχο.
Αριθμοί και ψέματα
Τον περασμένο μήνα στο Μπεσλάν, μόλις τρεις μητέρες οδηγήθηκαν να τον συναντήσουν.
«Ήταν μια φοβερή τρομοκρατική ενέργεια που στοίχισε τη ζωή σε 334 ανθρώπους», τους περιέγραψε ο Πούτιν την τραγωδία τους, για χάρη της κρατικής τηλεοπτικής κάμερας.
«Από αυτόν τον αριθμό, τα 136 ήταν παιδιά».
Οι μητέρες δεν φαίνονται στην εικόνα εκείνη τη στιγμή, αλλά σίγουρα ανατρίχιασαν για το λάθος του. Γιατί 186 παιδιά σκοτώθηκαν στο Μπεσλάν.
Είναι ένας αριθμός που έχει χαραχτεί στο μυαλό όλων των κατοίκων αυτής της πόλης. Είναι το μόνο πράγμα που δεν ξεχνάς.
Αλλά ο Πούτιν δεν επισκέφθηκε το Μπεσλάν για να συμπάσχει. Οι μητέρες με τα μαύρα ήταν απλά ένα σκηνικό.
Τις χρησιμοποιούσε για να καταδείξει κάτι.
Πριν από δύο δεκαετίες, υπενθύμισε στους Ρώσους, είχε πολεμήσει και είχε κερδίσει τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Τώρα πολεμούσε τους «νεοναζί» και την εχθρική Δύση στην Ουκρανία και ορκίστηκε ότι θα κερδίσει και αυτόν τον πόλεμο.
Η διαστρέβλωση και τα ψέματα ήταν ήδη στο εγχειρίδιο του Πούτιν για το 2004. Τότε, οι αξιωματούχοι υποτίμησαν κατάφωρα τον αριθμό των ομήρων στο Μπεσλάν.
Η Sarah Rainsford του BBC, θυμάται πως έφτασε στην πόλη την πρώτη ημέρα της ομηρίας και σύντομα συνειδητοποίησε ότι υπήρχαν τρεις φορές περισσότεροι όμηροι αιχμάλωτοι σε αυτό το σχολείο από όσους παραδέχονταν οι αξιωματούχοι.
Κάθε ντόπιος το επιβεβαίωνε. Αλλά οι δημοσιογράφοι της κρατικής τηλεόρασης, υπό οδηγίες, συνέχισαν να επαναλαμβάνουν το ψέμα.
Ο κόσμος φοβόταν ότι τα στρατεύματα ετοιμάζονταν να εισβάλουν στο σχολείο, οπότε οι Αρχές υποβάθμιζαν τον πιθανό αριθμό των θυμάτων.
Μαθήματα για τον Πούτιν
Μια κυβέρνηση σε μια δυτική δημοκρατία μετά από μια επίθεση που θα κατέληγε με πολλούς περισσότερους νεκρούς ομήρους παρά τρομοκράτες, θα δυσκολευόταν να επιβιώσει από την αναπόφευκτη επίσημη έρευνα ή τις επόμενες εκλογές.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν χρειάστηκε να ανησυχεί ούτε για το ένα, ούτε για το άλλο.
Το 2017, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε ότι η Ρωσία απέτυχε να εκπληρώσει το καθήκον της να προστατεύσει τους ομήρους και χρησιμοποίησε «αδιακρίτως βία» καθώς η ομηρία κατέρρεε. Η υπόθεση είχε κινηθεί από απελπισμένες, πενθούσες μητέρες, που κυνηγούσαν τη δικαιοσύνη.
Αλλά δεν υπήρξε καμία νέα έρευνα στην ίδια τη Ρωσία. Κανένας ανώτερος αξιωματούχος δεν λογοδοτούσε.
Όταν οι τρεις μητέρες του Μπεσλάν παραπονέθηκαν στον Πούτιν γι’ αυτό τον Αύγουστο, στη συνάντησή τους, εκείνος δήλωσε έκπληκτος και υποσχέθηκε να το εξετάσει.
Είχε 20 χρόνια.
Αντιμετώπισε ένα πράγμα, όμως, αμέσως μετά την ομηρία.
Το 2004, ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι ακύρωνε τις άμεσες εκλογές για τους κυβερνήτες στις περιφέρειες της Ρωσίας, ισχυριζόμενος ότι αυτό θα βοηθούσε στη βελτίωση της ασφάλειας. Δεν υπήρχε καμία απολύτως σχέση με την επίθεση στο Μπεσλάν.
Όταν το κοινοβούλιο συγκεντρώθηκε για να ψηφίσει την κίνηση αυτή, πολιτικοί της αντιπολίτευσης διαδήλωσαν στο κτίριο προειδοποιώντας για μια υφέρπουσα δικτατορία.
Δύο δεκαετίες μετά, δεν υπάρχει πλέον αντιπολίτευση.
Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν χαλιναγωγηθεί πλήρως. Η δημοκρατία έχει συντριβεί.
Το κύριο μάθημα που πήρε ο Πούτιν από την ομηρία του Μπεσλάν ήταν αυτό της αύξησης του ελέγχου.
Με πληροφορίες από BBC
Ακολουθήστε το pride.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι
