Σκέψου ότι περπατάς στον δρόμο και βρίσκεσαι μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. Από τη μία έχεις μπροστά σου ένα άρτια εξοπλισμένο γυμναστήριο με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας που σε καλούν να τα δοκιμάσεις. Κι από την άλλη μια καφετέρια γνωστή για τα γλυκά της και τα μιλκσέικ φράουλας ή ένα εστιατόριο που φημίζεται για το καλό φαγητό του. Το κέντρο του εγκεφάλου σου καλείται να πάρει μια σημαντική απόφαση, αλλά τίποτα δεν είναι τόσο απλό όσο νόμιζες. Θα επιλέξεις την απόλαυση του φαγητού ή την άσκηση;

Χάρη σε μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, ίσως μπορέσουμε να βρούμε απαντήσεις στο μυστήριο πίσω από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ποιος είναι ο κύριος ύποπτος σε αυτή την υπόθεση;

Ένας χημικός αγγελιαφόρος που ονομάζεται ορεξίνη. Όπως αποδεικνύεται, οι νευρώνες που παράγουν ορεξίνη μπορεί να είναι ο βασικός καθοριστικός παράγοντας για το αν θα επιλέξουμε τελικά την προπόνηση ή αν θα ενδώσουμε στην απόλαυση.

Πικρή αλήθεια για την καθιστική ζωή

Το να αφήνουν την άνεση του καναπέ για κάποια έντονη σωματική δραστηριότητα δεν ακούγεται ελκυστικό στην πλειοψηφία των ανθρώπων, αν και τα τελευταία χρόνια πολλοί είναι αυτοί που αφιερώνουν χρόνο στο σώμα και την υγεία τους.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μας μιλά με αριθμούς και τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά. Με το 80% των εφήβων και το 27% των ενηλίκων να είναι ανεπαρκώς ενεργοί, παραητηρείται μια ανησυχητική αύξηση στα ποσοστά παχυσαρκίας, που καλύπτει όλες τις ηλικιακές κατηγορίες.

Όταν ο εγκέφαλος επιλέγει την άσκηση

Παρά τις ζοφερές στατιστικές, μερικοί άνθρωποι καταφέρνουν να αποφεύγουν τους πειρασμούς και να επιλέγουν το μερίδιο άσκησης που τους αναλογεί.

Αυτή η παρατήρηση γοήτευσε τον Denis Burdakov, καθηγητή Νευροεπιστήμης στο ETH της Ζυρίχης. Η περιέργειά του τον ώθησε να σκάψει βαθύτερα στο πώς ο εγκέφαλός μας μάς βοηθά να επιλέξουμε τον ιδρώτα από το… γλυκό.

Μεταξύ των εκατοντάδων αγγελιαφόρων που ενεργούν στον εγκέφαλο, η ορεξίνη είναι ένα σχετικά νέο εύρημα. Δεν έχει μελετηθεί τόσο καλά όσο τα αντίστοιχά του όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, αλλά η έρευνα του καθηγητή Burdakov ρίχνει νέο φως σε αυτόν τον σκοτεινό δρόμο.

Η λήψη αποφάσεων αποδιδόταν πάντα στη ντοπαμίνη αλλά εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα. Ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει ντοπαμίνη και στο φαγητό αλλά και στην άσκηση. Γιατί ευνοούμε το ένα έναντι του άλλου με κάποιες αποφάσεις μας;

Οι ερευνητές δημιούργησαν ένα πείραμα. Ποντίκια μπορούσαν να επιλέξουν από οκτώ επιλογές, συμπεριλαμβανομένου ενός τροχού και ενός νόστιμου μιλκσέικ φράουλας.

Συνέκριναν τις αποφάσεις που έλαβαν κανονικά ποντίκια και ποντίκια των οποίων το σύστημα ορεξίνης είτε μπλοκαρίστηκε από ένα φάρμακο είτε μέσω γενετικής χειραγώγησης.

Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά. Τα ποντίκια με λειτουργικό σύστημα ορεξίνης περνούσαν τον διπλάσιο χρόνο στο τρέξιμο και τον μισό χρόνο απολαμβάνοντας μιλκσέικ σε σύγκριση με αυτά που το είχαν μπλοκαρισμένο. Αυτό υποδηλώνει ότι η ορεξίνη έχει σημαντική επιρροή κατά την επιλογή μεταξύ τροφής και σωματικής δραστηριότητας.

«Ο πρωταρχικός ρόλος του συστήματος ορεξίνης δεν είναι να ελέγχει πόσο κινούνται τα ποντίκια ή πόσο τρώνε», λέει ο Burdakov. «Μάλλον, φαίνεται βασικός παράγοντας για τη λήψη της απόφασης μεταξύ του ενός και του άλλου, όταν και οι δύο επιλογές είναι διαθέσιμες».

Οι παρατηρήσεις της συμπεριφοράς των ποντικών θα μπορούσαν να μεταδοθούν και στους ανθρώπους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι λειτουργίες του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην απόφαση μεταξύ του φαγητού και της άσκησης, παραδόξως, είναι αρκετά παρόμοιες μεταξύ των δύο ειδών.

«Τώρα θα είναι θέμα επαλήθευσης των αποτελεσμάτων μας στους ανθρώπους», λέει η Daria Peleg-Raibstein, επικεφαλής της ομάδας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.

Στη γεμάτη επιλογές και σταυροδρόμια καθημερινή μας ζωή, η επιρροή της ορεξίνης μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, επηρεάζοντας όχι μόνο τα επίπεδα σωματικής μας δραστηριότητας αλλά και τις συνολικές επιλογές του τρόπου ζωής μας.

Για παράδειγμα, τα άτομα με υψηλότερη παραγωγή ορεξίνης μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κίνητρο για άσκηση, θεωρώντας την ως μια ανταποδοτική εμπειρία και όχι ως αγγαρεία.

Πώς μπορούμε να αυξήσουμε τη δραστηριότητα της ορεξίνης;

Μπορείτε να αυξήσετε τη δραστηριότητα της ορεξίνης με διάφορες μεθόδους:

Τακτική άσκηση: Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να ενισχύσει την παραγωγή ορεξίνης.

Υγιεινή διατροφή: Η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής με πρωτεΐνες, υγιή λίπη και σύνθετους υδατάνθρακες επίσης βοηθά.

Υγιεινή ύπνου: Η ρουτίνα και η καλή ποιότητα στον ύπνο υποστηρίζουν τα επίπεδα ορεξίνης.

Διαχείριση του στρες: Η μείωση του στρες μέσω τεχνικών όπως ο διαλογισμός έχει θετικό αντίκτυπο στην παραγωγή ορεξίνης.

Έκθεση στο φως: Η έκθεση στο φυσικό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας ρυθμίζει την παραγωγή ορεξίνης.

Με πληροφορίες από το Earth