Ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Shigeru Ban ξεχωρίζει στον αρχιτεκτονικό κόσμο για τη δέσμευσή του στον κοινωνικά υπεύθυνο σχεδιασμό, την προθυμία του να ανταποκριθεί σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που σχετίζονται με καταστροφές και τη δημιουργικότητά του στην προσαρμογή λύσεων στις τοπικές συνθήκες.

Πρωτοστάτησε στη χρήση υλικών όπως το χαρτί και το χαρτόνι, χρησιμοποιώντας τα για τη δημιουργία υψηλής ποιότητας καταφυγίων χαμηλού κόστους, ακόμη και κοινοτικών εγκαταστάσεων, όπως εκκλησίες, κοντέινερ για τη δημιουργία ενός Νομαδικού Μουσείου, και μαζικής ξυλείας για να ωθήσει τις δυνατότητες του υπεύθυνου σχεδιασμού.

Για τις ανθρωπιστικές του δράσεις και την καινοτόμο χρήση ανακυκλωμένων και τοπικών υλικών, ο Shigeru Ban τιμήθηκε με το Βραβείο Pritzker το 2014, αποτελώντας τον έκτο αρχιτέκτονα από την Ιαπωνία που λαμβάνει αυτή την τιμή.

Σε όλα τα έργα του επιδιώκει τη βαθύτερη κατανόηση των κτηρίων και τη δέσμευση για τη διάσωση και τη χρήση υλικών που κατά τα άλλα απορρίπτονται, γεγονός που συχνά οδηγεί σε καινοτόμες, αλλά χαμηλής τεχνολογίας λύσεις.

Εκτός από την ανθρωπιστική αρχιτεκτονική, ο Ban σχεδιάζει επίσης κτήρια που εξερευνούν καινοτομίες στη βιώσιμη χρήση υλικών. Μεταξύ των παραδειγμάτων είναι το Swatch/Omega Campus στην Ελβετία και το Centre Pompidou-Metz στη Γαλλία, τα οποία χρησιμοποιούν ξύλινες κατασκευές για να δημιουργήσουν γλυπτικούς και ρευστούς όγκους.

Από παρεμβάσεις μικρής κλίμακας, όπως η τουαλέτα του κοινοτικού πάρκου Haru-No-Ogawa, έως μεγαλύτερες παρεμβάσεις, όπως το La Seine Musicale, μια αίθουσα συναυλιών που εντάσσεται σε ένα γενικότερο σχέδιο που σχεδιάστηκε από τον Jean Nouvel για το νησί Île Seguin στη Γαλλία, τα έργα του Ban καταδεικνύουν τις ποικίλες ικανότητές του και την αφοσίωσή του στη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος.

Διάσημη για την «περιέργεια, τη δέσμευση, την ατελείωτη καινοτομία, την αλάνθαστη ματιά και την οξεία ευαισθησία» του, η αλτρουιστική πρακτική του Ban αντικατοπτρίζεται στα έργα του από το 1985 μέχρι σήμερα.

Ποιος είναι ο Shigeru Ban

Γεννήθηκε στο Τόκιο στις 5 Αυγούστου 1957. Ο πατέρας του ήταν επιχειρηματίας στην Toyota και η μητέρα του σχεδιάστρια γυναικείων ενδυμάτων υψηλής ραπτικής. Ο πατέρας του αγαπούσε πολύ την κλασική μουσική και έβαλε τον Ban να μάθει βιολί σε νεαρή ηλικία. Η μητέρα του ταξίδευε κάθε χρόνο στην Ευρώπη για τις εβδομάδες μόδας στο Παρίσι και το Μιλάνο, γεγονός που ξύπνησε τη λαχτάρα του Ban να ταξιδέψει στο εξωτερικό.

Μικρός ήθελε να γίνει ξυλουργός, αλλά μεγαλώνοντας τον κέρδισαν η αρχιτεκτονική και το ράγκμπι. Μετά τις προπονήσεις ράγκμπι, παρακολουθούσε μαθήματα ζωγραφικής και κατά την προετοιμασία του για το Πανεπιστήμιο μυήθηκε στην δομική μοντελοποίηση χρησιμοποιώντας χαρτί, ξύλο και μπαμπού.

Πώς «γεννήθηκαν» οι χάρτινοι σωλήνες του που σώζουν τον κόσμο

Η εξαιρετική του ικανότητα απέδειξε γρήγορα ότι ήταν απαράμιλλη στον τομέα αυτό. Πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες και να σπουδάσει αρχιτεκτονική. Λίγο αργότερα κι έχοντας ήδη ιδρύσει το δικό του γραφείο, άρχισε να αναπτύσσει κατασκευές από χάρτινους σωλήνες.

Όταν ανακάλυψε ότι τα δύο εκατομμύρια πρόσφυγες από τον εμφύλιο πόλεμο της Ρουάντα το 1994 ήταν αναγκασμένοι να ζουν σε άθλιες συνθήκες, πρότεινε τα καταφύγιά του από χάρτινους σωλήνες στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και τον προσέλαβαν ως σύμβουλο.

Shigeru Ban: Ο αρχιτέκτονας που αλλάζει τον κόσμο με… ξύλο και χαρτί

9 Images

Μετά τον μεγάλο σεισμό του Χανσίν ή Κόμπε το 1995, κατασκεύασε το «Σπίτι από χάρτινο κορμό» για τους πρώην πρόσφυγες του Βιετνάμ που δεν είχαν τη δυνατότητα να ζήσουν στα προσωρινά σπίτια που τους παρείχε η ιαπωνική κυβέρνηση.

Έχτισε επίσης την «χάρτινη εκκλησία» Takatori, με εθελοντές φοιτητές. Αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για την ίδρυση της ΜΚΟ Voluntary Architects’ Network (VAN) και την έναρξη δραστηριοτήτων ανακούφισης από καταστροφές. Το VAN έχτισε προσωρινές κατοικίες στην Τουρκία το 1999, στη δυτική Ινδία το 2001 και στη Σρι Λάνκα το 2004.

Ένα προσωρινό σχολείο χτίστηκε μετά το σεισμό του Σιχουάν το 2008, μια αίθουσα συναυλιών στη L’Aquila της Ιταλίας και καταφύγια μετά το σεισμό του 2010 στην Αϊτή. Μετά τον μεγάλο σεισμό της Ανατολικής Ιαπωνίας το 2011, η VAN εγκατέστησε 1800 συστήματα χάρτινων διαχωριστικών σε περισσότερα από 50 καταφύγια, για να δώσει στις οικογένειες περισσότερη ιδιωτικότητα.

Η VAN κατασκεύασε επίσης προσωρινά καταλύματα στην Onagawa, στο νομό Miyagi της Ιαπωνίας. Αυτό επέφερε μεγάλες βελτιώσεις στην ποιότητα ζωής στα καταφύγια και στο περιβάλλον προσωρινής στέγασης, που παραμελήθηκε από την κυβέρνηση. Μετά την καταστροφή από τον σεισμό στο Canterbury της Νέας Ζηλανδίας το 2011, ο Ban κατασκεύασε τον Καθεδρικό Ναό από χαρτόνι ως σύμβολο της ανοικοδόμησης της πόλης Christchurch.

Διαβασε ακομα

Γιατί οι πλούσιοι δεν έχουν κουρτίνες

Το 1995, η ανάπτυξη της δομής από χάρτινους σωλήνες του Ban έλαβε το πιστοποιητικό μόνιμης αρχιτεκτονικής από τον Υπουργό Κατασκευών της Ιαπωνίας και ολοκλήρωσε το Paper House. Το 2000, σε συνεργασία με τον Γερμανό αρχιτέκτονα/δομοστατικό μηχανικό Frei Otto, ο Ban κατασκεύασε μια τεράστια δομή από χάρτινους σωλήνες για το περίπτερο της Ιαπωνίας στην έκθεση του Ανόβερου στη Γερμανία. Αυτή η δομή τράβηξε την προσοχή από όλο τον κόσμο για την ανακυκλώσιμη αρχιτεκτονική της.

Το 2004, ο Ban συνεργάστηκε με τον Jean de Gastines (συνεργάτη στο γραφείο του στο Παρίσι από το 2004) και τον Philip Gumuchdjian και κέρδισε τον διαγωνισμό Pompidou Centre-Metz. Συγκέντρωσε Ιάπωνες και Ευρωπαίους φοιτητές και κατασκεύασε ένα προσωρινό γραφείο από δομή χάρτινων σωλήνων στη βεράντα ενός τελευταίου ορόφου του Centre Pompidou στο Παρίσι.

Ο Ban εργάζεται επί του παρόντος για τη δημιουργία αρχιτεκτονικής, είναι εθελοντής για την ανακούφιση από καταστροφές, δίνει διαλέξεις και διδάσκει. Συνεχίζει να αναπτύσσει συστήματα υλικών και δομών.

Με πληροφορίες από Pritzker Prize, Arch Daily