Το διαστημικό τηλεσκόπιο Ευκλείδης κατέγραψε ένα σπάνιο φαινόμενο που ονομάζεται δακτύλιος του Αϊνστάιν και αποκαλύπτει την ακραία στρέβλωση του χώρου από τη βαρύτητα ενός γαλαξία.

Η εκθαμβωτική εικόνα δείχνει έναν κοντινό γαλαξία, τον NGC 6505, που περιβάλλεται από έναν τέλειο κύκλο φωτός. Ο δακτύλιος δίνει μια ματιά σε έναν πιο μακρινό γαλαξία, που βρίσκεται ακριβώς πίσω από τον NGC 6505, του οποίου το φως των άστρων έχει καμφθεί γύρω από τον γαλαξία του προσκηνίου.

«Πρόκειται για ένα όμορφο, εξαιρετικό, συναρπαστικό και τυχερό εύρημα στα πρώτα μας δεδομένα», δήλωσε ο καθηγητής Stephen Serjeant, αστρονόμος στο Open University. «Ένας δακτύλιος Αϊνστάιν τόσο τέλειος όσο αυτός είναι εξαιρετικά σπάνιος. Μπορούμε να δούμε έναν γαλαξία υποβάθρου μέσα από τον παραμορφωμένο χώρο και χρόνο ενός πολύ κοντινού γαλαξία στο προσκήνιο».

Η γενική θεωρία της σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν προβλέπει ότι το φως κάμπτεται γύρω από ογκώδη αντικείμενα στο διάστημα, πράγμα που σημαίνει ότι οι γαλαξίες μπορούν να λειτουργήσουν ως τεράστιοι φακοί. Οι δακτύλιοι Αϊνστάιν είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τους αστρονόμους, επειδή αποκαλύπτουν αντικείμενα που διαφορετικά θα αποκρύπτονταν από τη θέαση και υποδεικνύουν τη μάζα του ενδιάμεσου γαλαξία – συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε κρυμμένης μάζας με τη μορφή σκοτεινής ύλης.

Στην περίπτωση αυτή, οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι ο γαλαξίας του προσκηνίου αποτελείται κατά περίπου 11% από σκοτεινή ύλη. Αυτό είναι ένα σχετικά μικρό κλάσμα, δεδομένου ότι η σκοτεινή ύλη πιστεύεται ότι κυριαρχεί στο συνολικό περιεχόμενο μάζας του σύμπαντος.

Η αποκάλυψη των μυστικών της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας, που μαζί αποτελούν το 95% του σύμπαντος, είναι ο κεντρικός στόχος της αποστολής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος ύψους 1 δισ. ευρώ. Τελικά, το τηλεσκόπιο, το οποίο μπορεί να ανιχνεύσει γαλαξίες σε ακτίνα 10 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, στοχεύει στη δημιουργία του μεγαλύτερου κοσμικού τρισδιάστατου χάρτη που έχει γίνει ποτέ. Αυτό θα επιτρέψει στους αστρονόμους να συμπεράνουν τη μεγάλης κλίμακας κατανομή της σκοτεινής ύλης και να αποκαλύψουν την επιρροή της σκοτεινής ενέργειας, μιας μυστηριώδους δύναμης που επιταχύνει τη διαστολή του σύμπαντος.

Euclid showed us a spectacularly panoramic and detailed view of the Horsehead Nebula. No other telescope can create such a sharp and wide view as Euclid can with just one observation. 4/9

[image or embed]

— ESA Space Science (@esascience.esa.int) February 6, 2025 at 8:49 PM

Το τηλεσκόπιο θα καταγράφει εικόνες αντικειμένων που βρίσκονται σε απόσταση 10 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, αλλά η τελευταία εικόνα δείχνει ότι η απαράμιλλη ικανότητά του για ευκρινείς παρατηρήσεις αποκαλύπτει νέες δομές και στο κοντινό σύμπαν. Ο γαλαξίας NGC 6505 βρίσκεται σε απόσταση περίπου 590 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη – σε απόσταση αναπνοής με κοσμικούς όρους – και ο ανώνυμος γαλαξίας υποβάθρου βρίσκεται σε απόσταση 4,42 δισεκατομμυρίων ετών φωτός.

Διαβασε ακομα

Γαλαξίας με χριστουγεννιάτικα λαμπάκια αποκαλύπτει πώς δημιουργήθηκε το Σύμπαν

«Θεωρώ πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτός ο δακτύλιος παρατηρήθηκε μέσα σε έναν πολύ γνωστό γαλαξία, ο οποίος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1884», δήλωσε στον Guardian η Dr. Valeria Pettorino, επιστήμονας του προγράμματος Euclid της ESA. «Ο γαλαξίας είναι γνωστός στους αστρονόμους εδώ και πολύ καιρό. Και όμως αυτός ο δακτύλιος δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν. Αυτό αποδεικνύει πόσο ισχυρό είναι το τηλεσκόπιο Ευκλείδης, που βρίσκει νέα πράγματα ακόμη και σε μέρη που νομίζαμε ότι γνωρίζαμε καλά».