Eπιστήμονες εντόπισαν ένα γονίδιο που μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στο αν κάποιο άτομο είναι αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας. Σε μια μελέτη γύρω από τα γονίδια περισσότερων από 350.000 ανθρώπων, που δημοσιεύθηκε στις αρχές Απριλίου στο περιοδικό Nature Communications, οι ερευνητές βρήκαν σπάνιες γενετικές παραλλαγές ενός γονιδίου, που φέρει το όνομα TUBB4B, και που είναι πιο συχνές στους αριστερόχειρες.

Περίπου το 88-90% των ανθρώπων είναι δεξιόχειρες, ενώ μόλις το 10-12% αποτελούν τους αριστερόχειρες, με την ασυμμετρία του εγκεφάλου να ευθύνεται για την τάση ορισμένων να χρησιμοποιούν το δεξί χέρι και άλλων – πολύ λιγότερων – το αριστερό.

Σύμφωνα με τη μελέτη, όταν πρόκειται για τον έλεγχο των άκρων, οι αριστερόχειρες έχουν κυρίαρχη τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου τους, ενώ οι δεξιόχειρες την αριστερή.

Αυτή η ασυμμετρία αναπτύσσεται στη μήτρα και εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους: Για παράδειγμα, στα πιο πολλά άτομα είναι «κυρίαρχο το αριστερό ημισφαίριο όταν πρόκειται για την ομιλία και τον έλεγχο της γλώσσας και το δεξί όσον αφορά στις εργασίες που απαιτούν την κατεύθυνση της οπτικής προσοχής σε μια θέση στο χώρο», λέει ο Clyde Francks, συν-συγγραφέας της μελέτης και γενετιστής στο Ινστιτούτο Ψυχογλωσσολογίας Max Planck στην Ολλανδία.

Ωστόσο, ο μηχανισμός που οδηγεί τα δύο ημισφαίρια να αναπτύσσονται διαφορετικά δεν είναι ακόμη γνωστός.

Διαβασε ακομα

Διάσημοι αριστερόχειρες: Οι γαλαζοαίματοι υπογράφουν με το αριστερό

Σπάνιες γενετικές παραλλαγές στους αριστερόχειρες

Προηγούμενες μελέτες είχαν εντοπίσει αρκετά γονίδια που φαίνεται να συνδέονται με τους αριστερόχειρες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που σχετίζονταν με την πρωτεΐνη σωληνίνη, η οποία έχει να κάνει με τον κυτταρικό σκελετό.

Οι μελέτες αυτές, όμως, εξέταζαν μόνο κοινές γενετικές παραλλαγές, ενώ η νέα έρευνα εντόπισε πιο σπάνιες παραλλαγές, με το γονίδιο TUBB4B να σχετίζεται και πάλι με τη σωληνίνη (μικροσωληνίσκος).

Η ομάδα εξέτασε στοιχεία από την UK Biobank – μια τεράστια βιοϊατρική βάση δεδομένων – αναλύοντας γονίδια από 38.043 αριστερόχειρες και 313.271 δεξιόχειρες.

Οι παραλλαγές TUBB4B υπήρχαν σε λιγότερο από το 1% των συμμετεχόντων στη μελέτη, αλλά παρατηρήθηκε πως ήταν 2,7 φορές πιο πιθανό να εμφανιστούν σε αριστερόχειρες από ό,τι σε δεξιόχειρες.

Διαβασε ακομα

Τι κάνουν τα ναρκωτικά στον εγκέφαλό σου και πώς σε παγιδεύουν στον εθισμό

Μπορεί να είναι και τυχαίο

«Πρόκειται για μια σημαντική και σπουδαία μελέτη» που υποστηρίζει το ρόλο των σωληνινών στον καθορισμό της ασυμμετρίας μεταξύ των ημισφαιρίων του εγκεφάλου, λέει ο Sebastian Ocklenburg, νευροεπιστήμονας στην Ιατρική Σχολή του Αμβούργου στη Γερμανία.

Τα ευρήματα παρέχουν περαιτέρω ενδείξεις ότι οι μικροσωληνίσκοι συνδέονται με το αν ένα άτομο προτιμά να χρησιμοποιεί το δεξί ή το αριστερό του χέρι, γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Οι ερευνητές παραθέτουν, μάλιστα, και έναν πιθανό λόγο γι’ αυτό: Οι μικροσωληνίσκοι υποστηρίζουν τη δομή και την κίνηση των βλεφαρίδων (cilia), των τριχωτών οργανιδίων που εξέχουν από τα κύτταρα και μπορούν να κατευθύνουν τη ροή του περιβάλλοντος υγρού.

Μια ανομοιόμορφη ροή αυτού του υγρού, όπως αναφέρει η μελέτη, μπορεί να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη της ασυμμετρίας του εγκεφάλου.

Διαβασε ακομα

Ιατρικοποίηση των ίντερσεξ σωμάτων: Γιατί να χωράμε όλ@ στα «ανδρικά» ή «γυναικεία» σώματα;

Αν και οι σπάνιες γενετικές παραλλαγές επηρεάζουν μόνο ένα μικρό αριθμό ανθρώπων, «μπορούν να δώσουν στοιχεία για τους αναπτυξιακούς μηχανισμούς της εγκεφαλικής ασυμμετρίας σε όλους», λέει ο Francks.

Παρ’ όλα αυτά, το αν κάποιος έχει την τάση να χρησιμοποιεί το δεξί ή το αριστερό χέρι, μπορεί πολλές φορές, απλώς, να οφείλεται στην τύχη.

«Πιστεύουμε ότι οι περισσότερες περιπτώσεις αριστερόχειρων συμβαίνουν απλώς λόγω τυχαίας παραλλαγής κατά την ανάπτυξη του εμβρυϊκού εγκεφάλου, χωρίς συγκεκριμένες γενετικές ή περιβαλλοντικές επιρροές», καταλήγει ο Francks.

Με πληροφορίες από Smithsonian Magazine