Ένα άγνωστο είδος μύκητα που μετατρέπει τις αράχνες των σπηλαίων σε «ζόμπι», εντόπισαν επιστήμονες στην Ευρώπη. Ο μύκητας τις παρασύρει μακριά από τους ιστούς τους προτού τις σκοτώσει, χρησιμοποιώντας στη συνέχεια τα πτώματά τους για να εξαπλώσει τα σπόρια* του.

Το πρόσφατα ανακαλυφθέν είδος, που ονομάζεται Gibellula attenboroughii, δρα όπως ο μύκητας των μυρμηγκιών ζόμπι, φαινομενικά χειραγωγώντας το θήραμά του για να μετακινηθεί σε ένα πιο κατάλληλο περιβάλλον ώστε να εξαπλωθεί ο μύκητας, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Fungal Systematics and Evolution.

Αλλά ο τρόπος με τον οποίο ο μύκητας επηρεάζει τον εγκέφαλο του αραχνοειδούς εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο, όπως και πολλά ερωτήματα αναπάντητα, σχετικά με την εξελικτική πορεία του μύκητα και τις οικολογικές επιπτώσεις.

«Γνωρίζουμε πολύ καλά για τα μυρμήγκια, τις σφήκες και πολύ λίγα άλλα είδη. Τώρα πρόκειται για μια διαφορετική οικογένεια, επομένως είναι μια νέα παράμετρος της συμπεριφοράς χειραγώγησης», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Dr. João Araújo, μυκητολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Δανίας και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. «Είναι κάτι πραγματικά ενδιαφέρον και πολύ ασυνήθιστο στον παρασιτικό κόσμο».

Το εύρημα ανοίγει νέες πόρτες στους επιστήμονες για την καλύτερη κατανόηση των μυκήτων που ελέγχουν τα ζώα και φωτίζει την ποικιλομορφία εκείνων που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί, ανέφεραν οι ερευνητές.

Η ανακάλυψη του μύκητα που κάνει τις αράχνες ζόμπι

Το νεοανακαλυφθέν είδος είναι μέρος μιας μεγαλύτερης οικογένειας μυκήτων που μολύνει αποκλειστικά τις αράχνες.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ένα διαφορετικό είδος Gibellula (G. aurea που βρέθηκε στη Βραζιλία), το οποίο πιθανώς χειραγωγούσε τις αράχνες για να μετακινηθούν στην κάτω πλευρά των φύλλων πριν από τον θάνατό τους, όπως περιγράφεται σε μια μελέτη του 2022 που συντάχθηκε από τον Araújo. Ωστόσο, η χειραγώγηση δεν είναι τόσο εντυπωσιακά εμφανής όσο όταν ο G. attenboroughii στοχεύει τις αράχνες των σπηλαίων, υποηραμμίζει ο ίδιος.

Μέχρι στιγμής, οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει μόνο τον G. attenboroughii να μολύνει τις αράχνες Metellina merianae και Meta menardi, οι οποίες υφαίνουν ιστούς σε σπήλαια της Ευρώπης.

Η πρώτη παρατήρηση του περίεργου μύκητα έχει εντυπωσιακό παρασκήνιο: Το 2021, ένα τηλεοπτικό συνεργείο εντόπισε για πρώτη φορά τον μύκητα σε μια αράχνη ενώ τραβούσε πλάνα σε μια εγκαταλελειμμένη μπαρουταποθήκη στο Castle Espie Wetland Center, στο County Down της Βόρειας Ιρλανδίας.

Το συνεργείο παρατήρησε ότι η αράχνη βρέθηκε σε εκτεθειμένη θέση πριν από το θάνατό της, μακριά από τον ιστό της, υποδηλώνοντας ότι ο μύκητας είχε προκαλέσει αλλαγή στη συμπεριφορά της.

Στη συνέχεια, εντοπίστηκαν περισσότερες μολυσμένες αράχνες σε σπηλιές, τόσο στη Βόρεια Ιρλανδία όσο και στην Ιρλανδία, όλες εκτεθειμένες στην οροφή ή τους τοίχους, σύμφωνα με τη μελέτη.

«Στις περισσότερες αράχνες που υφαίνουν, αρέσει πολύ να παραμένουν στον ιστό τους. Είναι φτιαγμένες για να αισθάνονται καλά μέσα σε έναν ιστό και στην πραγματικότητα νιώθουν πολύ άσχημα όταν περπατούν στο έδαφος», πρόσθεσε ο Dr. Jay Stafstrom, ειδικός στην αισθητηριακή οικολογία των αραχνοειδών και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Cornell στην Ίθακα της Νέας Υόρκης.

«Το γεγονός ότι ένας μύκητας μπορεί να μολύνει κάτι και στη συνέχεια να αλλάξει τη συμπεριφορά αυτού του ζώου, έτσι ώστε στη συνέχεια να τον βοηθήσει να εξαπλωθεί, νομίζω ότι είναι πολύ ενδιαφέρον», δήλωσε ο Stafstrom, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Οι ερευνητές διευκρίνισαν πως δεν είναι σίγουροι για την ακριβή μηχανική και εσωτερική λειτουργία του μύκητα. Η ομάδα ωστόσο υποθέτει ότι ο μύκητας παρασύρει τις αράχνες έξω από τις φωλιές τους όπου εκτίθενται σε ρεύματα αέρα, βοηθώντας στην εξάπλωση των σπορίων του, είπε ο Araújo, ο οποίος είναι επίσης επίτιμος ερευνητικός συνεργάτης στους Royal Botanic Gardens, Kew, στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Διαβασε ακομα

Τι μπορεί να συμβεί αν ο αστεροειδής 2024 YR4 χτυπήσει τελικά τη Γη

Οι συγγραφείς της μελέτης δεν έχουν εντοπίσει ακόμη ποιους μεταβολίτες (ενώσεις που παράγονται από τον μύκητα και μπορούν να αλληλεπιδράσουν με άλλους οργανισμούς) απελευθερώνει ο G. attenboroughii στον εγκέφαλο του ξενιστή. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να γνωρίζουμε τον οικολογικό αντίκτυπο του μύκητα, αλλά ο Araújo δεν πιστεύει ότι υπάρχει λόγος ανησυχίας για το προσβεβλημένο είδος αράχνης.

«Οι μύκητες έχουν εξελιχθεί πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια, πριν από περισσότερα από 100 εκατομμύρια χρόνια, και συνυπάρχουν με αυτές τις αράχνες κι άλλα είδη μυκήτων κι άλλων εντόμων», είπε ο Araújo.

«Στην πραγματικότητα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι κρατούν τη φύση σε ισορροπία», πρόσθεσε, δείχνοντας την περίπτωση των μυρμηγκιών ζόμπι. Οι επιστήμονες έχουν τεκμηριώσει πως το θανατηφόρο παράσιτο ρυθμίζει τον πληθυσμό των εντόμων, υπενθύμισε ο Araújo.

Οι μύκητες παραμένουν μυστήριο

Στο μεταξύ, περίπου 150.000 είδη μυκήτων έχουν καταγραφεί επίσημα, ωστόσο υπολογίζεται ότι ο αριθμός αυτός είναι μόνο περίπου το 5% της ποικιλίας των μυκήτων που πρέπει να ανακαλυφθεί, λέει ο r. Matthew Nelsen, εξελικτικός βιολόγος και ερευνητής στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Σικάγο, ο οποίος επίσης δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη.

«Αυτή η μελέτη εφιστά την προσοχή σε αυτήν την πρόκληση και θα εμπνεύσει περαιτέρω την κοινότητα να εργαστεί ώστε να κλείσει αυτό το χάσμα», πρόσθεσε ο Nelsen μέσω email στο CNN.

Οι συγγραφείς σημείωσαν επίσης την παρουσία μυκοπαρασίτων που παρατηρήθηκαν να τρώνε τον μύκητα των αραχνών ζόμπι, «δείχνοντας ότι αυτές οι αράχνες είναι σημαντικές πηγές τροφής για μύκητες, οι οποίοι με τη σειρά τους τρέφουν άλλους μύκητες. Μαζί, αυτό χρησιμεύει για να ρίξει φως στον περίπλοκο και ποικιλόμορφο κόσμο γύρω μας», υπογραμμίζει ο Nelsen.

Ο μύκητας ζόμπι μπορεί να υφάνει μια καθηλωτική ιστορία τρόμου αν εκληφθεί ως ένα πλάσμα επιστημονικής φαντασίας που μολύνει ανθρώπους, όπως στην επιτυχημένη σειρά του HBO “The Last of Us” (από το ομώνυμο video game), η οποία λέγεται ότι έχει εμπνευστεί από τον μύκητα των μυρμηγκιών ζόμπι. Δεδομένου ότι αυτός ο μύκητας που ανακαλύφθηκε πρόσφατα επηρεάζει μόνο τις αράχνες, οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να ανησυχούν για τον Gibellula attenboroughii, ξεκαθαρίζει ο Nelsen.

«Ενώ υπάρχουν ορισμένοι μύκητες σε σπήλαια που είναι απειλητικοί για τον άνθρωπο, οι συγκεκριμένοι είναι μέρος μιας ομάδας μυκήτων που μολύνει μόνο τις αράχνες. Το πέρασμα στους ανθρώπους θα απαιτούσε αντοχή στη μεγάλη θερμοκρασία του σώματός μας, αλλά και παράκαμψη του ανοσοποιητικού μας συστήματος, που λειτουργούν ως ισχυρές άμυνες ενάντια στους περισσότερους μύκητες», πρόσθεσε.

Ο Araújo διευκρίνισε ότι αυτός και η ομάδα του σχεδιάζουν να συνεχίσουν τη μελέτη της ομάδας των μυκήτων που μολύνει τις αράχνες για να κατανοήσουν πώς σχετίζονται αυτά τα είδη, την προέλευσή τους, πώς εξελίχθηκαν και πολλά άλλα. Περαιτέρω κατανόηση αυτών των μυκήτων θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε πιθανή χρήση τους για την προστασία των καλλιεργειών ή ακόμα και στην ανθρώπινη ιατρική.

«Φανταστείτε έναν μύκητα που μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά μιας αράχνης, τους μεταβολίτες που απελευθερώνουν στον εγκέφαλο αυτής της αράχνης», τονίζει ο Araújo. «Αυτό θα μπορούσε να είναι κάτι πραγματικά επαναστατικό για το Αλτσχάιμερ, τις εκφυλιστικές ασθένειες κι όσες επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Οπότε ίσως υπάρχει ελπίδα».

*μονάδα εγγενούς ή αγενούς αναπαραγωγής, που έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να ευνοείται τόσο η διασπορά, όσο και η επιβίωση του μύκητα

Με πληροφορίες από CNN