Με παραδοσιακούς προορισμούς ταξιδιών στην Ιταλία και συγκεκριμένα στην Τοσκάνη, όπως η Φλωρεντία και η Σιένα να βρίσκονται μόλις μία ώρα μακριά, το Γκροσέτο – με το ιστορικό κέντρο της πόλης, το καταφύγιο άγριας ζωής και τις παραλίες στο κατώφλι του – έμοιαζε να έχει μείνει εκτός τουριστικού χάρτη. Και κάπως έτσι το επισκέπτονταν ελάχιστοι τουρίστες, ακόμα και Ιταλοί.

Ωστόσο, αυτή η κάποτε παραγκωνισμένη πόλη της Τοσκάνης βρίσκεται τώρα ξαφνικά στο προσκήνιο ως ο ευρωπαϊκός πράσινος πρωτοπόρος του έξυπνου τουρισμού για το 2024, που επιλέχθηκε ανάμεσα σε 40 πόλεις για ένα βραβείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το οποίο αναγνωρίζει μικρούς, μη παραδοσιακούς, αναδυόμενους προορισμούς βιώσιμου τουρισμού στην Ευρώπη.

Το βραβείο αποσκοπεί στη δημιουργία ενός δικτύου προορισμών που μοιράζονται βέλτιστες πρακτικές για υπεύθυνο τουρισμό, λειτουργώντας ως παράδειγμα για άλλες ευρωπαϊκές πόλεις και κωμοπόλεις.

«Η επιτυχία του Γκροσέτο ως Πράσινου Πρωτοπόρου του Έξυπνου Τουρισμού είναι το αποτέλεσμα πολυετών προσπαθειών που επικεντρώνονται στην ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς», δήλωσε ο Αντονφραντσέσκο Βιβαρέλι Κολόννα, δήμαρχος του Γκροσέτο, σε δήλωσή του.

«Αυτό είναι μόνο η αρχή του ταξιδιού μας προς ένα πιο πράσινο και βιώσιμο μέλλον για το Γκροσέτο», πρόσθεσε.

Ως η πρώτη ιταλική πόλη που κερδίζει το βραβείο, το Γκροσέτο ελπίζει να λειτουργήσει ως παράδειγμα για το πώς μπορεί να εφαρμοστεί ο υπεύθυνος τουρισμός σε μια χώρα που βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των ταξιδιωτών.

Ενώ δημοφιλείς προορισμοί όπως η Βενετία, το Ποζιτάνο και το Τσίνκουε Τέρρε παλεύουν με συντριπτικό αριθμό τουριστών, οι προσπάθειες του Γκροσέτο καταδεικνύουν πώς εναλλακτικοί ιταλικοί προορισμοί μπορούν να ενθαρρύνουν πιο υπεύθυνα ταξίδια και να προσελκύσουν επισκέπτες που αναζητούν μια πιο αργή, πιο ουσιαστική ταξιδιωτική εμπειρία στην Ιταλία.

Το ιστορικό κέντρο της πόλης του Γκροσέτο, που περικλείεται από εντυπωσιακά άθικτα μεσαιωνικά τείχη και είναι γεμάτο με κτήρια αιώνων, είναι τόσο πλούσιο οπτικά και υποβλητικό, όσο οποιοδήποτε ιταλικό «κέντρο», αλλά είναι τα φυσικά αξιοθέατα της πόλης που την κάνουν να ξεχωρίζει πραγματικά.

Οδηγώντας μόλις λίγα χιλιόμετρα δυτικά από το κέντρο, σύντομα θα βρεθείς βυθισμένος στην τεράστια έκταση 9.000 εκταρίων του Περιφερειακού Πάρκου της Μάρεμμα που εκτείνεται από τα βουνά Ουτσελίνα μέχρι την Τυρρηνική Θάλασσα.

Εδώ, τα πεύκα και τα χωράφια με σιτάρι δίνουν τη θέση τους σε επίπεδες, σκονισμένες πεδιάδες που κατοικούνται από άγρια άλογα και ντόπιες αγελάδες με κέρατα της Μάρεμμα, με το τοπίο να θυμίζει περισσότερο την αφρικανική σαβάνα παρά την ύπαιθρο της Τοσκάνης. Μεγάλα τμήματα φυσικών αμμωδών παραλιών διάσπαρτες με παρασυρόμενα ξύλα πλαισιώνουν το πάρκο από τα δυτικά.

Η διατήρηση αυτού του πάρκου βρίσκεται στο επίκεντρο των προσπαθειών βιωσιμότητας του Γκροσέτο, όπως και η εστίασή του στις πολλές προσπάθειες αργού αγροτουρισμού εντός του.

Σε αντίθεση με τα τουριστικά κέντρα της Τοσκάνης, όπως η Φλωρεντία και η περιοχή του κρασιού Κιάντι, το Γκροσέτο είναι μια από τις λιγότερο πυκνοκατοικημένες επαρχίες της Ιταλίας.

Το πάρκο προσφέρει ποικίλα παρθένα τοπία – από δάση σε σκονισμένες πεδιάδες έως υγροβιότοπους και παράκτιες περιοχές – καθώς και περισσότερα από 250 είδη πουλιών, καθώς και ασβούς, σκαντζόχοιρους, λύκους, αγριογούρουνα και ελάφια, ορισμένα από τα οποία είναι σπάνια ή απειλούμενα με εξαφάνιση.

Όμως αυτή η γη δεν ήταν πάντα τόσο φιλόξενη για τους επισκέπτες- για αιώνες αυτή η ζώνη της ευρύτερης περιοχής της Μάρεμμα ήταν ένας βάλτος γεμάτος κουνούπια που μεταδίδουν ελονοσία.

Τη δεκαετία του 1930, ο Μουσολίνι ξεκίνησε το πρόγραμμα τοπικής ανάπλασης bonifica integrale, με στόχο την αποκατάσταση των ελώδων περιοχών της Ιταλίας, ώστε να γίνουν καλλιεργήσιμες και να δοθούν κίνητρα στους Ιταλούς να αγοράσουν οικόπεδα και να ιδρύσουν γεωργικές επιχειρήσεις.

Σήμερα, το 30% του Περιφερειακού Πάρκου της Μάρεμμα είναι αφιερωμένο στη γεωργία, το θεμέλιο για τα 32 agriturismi του πάρκου (καταλύματα τύπου B & B σε αγροκτήματα που λειτουργούν), τα οποία πρέπει να πληρούν ορισμένα περιβαλλοντικά πρότυπα, όπως η χρήση ανακυκλωμένων και φιλικών προς το περιβάλλον υλικών, η υιοθέτηση πρακτικών εξοικονόμησης ενέργειας και νερού και ο διορισμός ενός εσωτερικού διαχειριστή περιβάλλοντος.

Σε αυτού του τύπου τα καταλύματα ο ταξιδιώτης μπορεί να απολαύσει την υπέροχη φύση: Πανύψηλα πεύκα, βάλτοι με αλμυρό νερό, ιδανικοί για την καλλιέργεια ρυζιού, και μαντριά με εντυπωσιακές αγελάδες της Μάρεμμα με τα μακριά, καμπυλωτά κέρατα.

Στα αγροκτήματα καλλιεργούνται συνήθως βιολογικό σιτάρι, όσπρια, ρεβίθια, τριφύλλι, λινάρι και βρώμη και προσφέρονται μαθήματα μαγειρικής και ξεναγήσεις με επίκεντρο τη γεωργία.

Η παραλία –άγρια και απομονωμένη– δεν είναι ιδιαίτερα μακριά. Μπορείς να φτάσεις εκεί με ποδήλατο, μέσα από μία μοναδική διαδρομή σε μονοπάτια που σκιάζονται από πεύκα.

Σε αντίθεση με τα συχνά υπεραναπτυγμένα ιταλικά παραθαλάσσια θέρετρα και τα beach clubs που υπάρχουν σε αφθονία σε όλη τη χώρα, με τις σειρές από πλαστικές ξαπλώστρες και τη μουσική που ακούγεται από τα ηχεία, εδώ οι μόνες κατασκευές είναι αυτοσχέδια σκίαστρα κι ο μόνος ήχος είναι η ηρεμία των απαλών κυμάτων.

Οι παρθένες φυσικές παραλίες, σε συνδυασμό με την πλούσια μεσογειακή βλάστηση, τους μαλακούς αμμόλοφους και τα καθαρά νερά, παρουσιάζουν ένα διαφορετικό είδος ιταλικών παραθαλάσσιων διακοπών.

Το πάρκο και τα περίχωρά του είναι επίσης γνωστά για τους πολλούς μικρότερους παραγωγούς τροφίμων που προσφέρουν κάθε είδους γαστρονομικές περιηγήσεις και ειδικά πιάτα. Θα μπορούσες να περάσεις μέρες εδώ δοκιμάζοντας τοπικά τυριά, κρασί, μέλι, ελαιόλαδο, μπίρα, φρέσκα φρούτα, λαχανικά και ζυμαρικά.

Για να εξερευνήσεις το πάρκο, υπάρχουν πολλοί τρόποι και μάλιστα με χαμηλό κόστος, από ξεναγήσεις με τα πόδια και με ποδήλατο, μέχρι εκδρομές με κανό κατά μήκος του ποταμού Ombrone και ιππασία, οι οποίες καταγράφονται στον εκτενή ηλεκτρονικό οδηγό του πάρκου που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους επισκέπτες να ανακαλύψουν το πάρκο αυθεντικά και υπεύθυνα.

Για τα άτομα με αναπηρία, υπάρχουν επίσης προσβάσιμες διαδρομές καθώς και το πρόγραμμα Mare per Tutti («Παραλία για όλους») πλήρως προσβάσιμη παραλία- άλλη μια πρωτοβουλία που βοήθησε το Γκροσέτο να κερδίσει το βραβείο βιώσιμου τουρισμού.

Αν πάλι θέλεις μία ακόμα πιο χαλαρή ασχολία, κάνε την περιήγησή σου με μία από τις άμαξες του Carrozze di Maremma, πέρα από απέραντες, επίπεδες πεδιάδες με ανεμόμυλους, άλογα και αγελάδες της Maremma, μέσα από θαμνώδη μονοπάτια και άγρια δάση στα πιο μακρινά βάθη του πάρκου.

Αν είσαι τυχερός, θα ακούσεις και ιστορίες για τους butteri (καουμπόηδες) της Μάρεμμα που έχουν ισχυρή πολιτιστική σημασία σε αυτό το μέρος της Τοσκάνης και εξακολουθούν να εργάζονται στο πάρκο μέχρι σήμερα.

Η παράδοση των butteri ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μεγάλου Δούκα Λεοπόλδου Β’ της Λωρραίνης, ο οποίος άρχισε να βελτιώνει αυτά τα μέρη τη δεκαετία του 1800. Τα μετέτρεψε σε πεδιάδες ιδανικές για την εκτροφή ζώων.

Από εκεί και πέρα ανέλαβαν οι έμπειροι καουμπόηδες, οι οποίοι ασχολήθηκαν με την εκτροφή αλόγων και βοοειδών, καβάλα πάντα οι ίδιοι σε ένα άλογο, και συνέχισαν να διατηρούν την οικολογική ισορροπία της φυσικής και της καλλιεργήσιμης γης.

Για τους πιο δραστήριους ταξιδιώτες, οι επίπεδες πεδιάδες του πάρκου είναι ιδανικές για ποδηλάτες όλων των επιπέδων και υπάρχουν πολλοί εύκολοι ποδηλατόδρομοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με άμεση πρόσβαση στις παραλίες.

Άλλοι ποδηλατόδρομοι είναι σχεδιασμένοι για πιο έμπειρους ποδηλάτες, όπως η διαδρομή που ανηφορίζει μέχρι το εκπληκτικό αβαείο του San Rabano του 13ου αιώνα ψηλά σε έναν λόφο.

Πλούσιοι ποδηλατόδρομοι συνδέουν επίσης το πάρκο και τις παραλίες με το κέντρο της πόλης και τα τοπικά αξιοθέατα, όπως ο ετρουσκικός αρχαιολογικός χώρος Roselle, κάποτε η κύρια πόλη της περιοχής, όπου μπορείς να εξερευνήσεις τα ερείπια του αμφιθεάτρου και του ρωμαϊκού φόρουμ της αρχαίας πόλης, ανάμεσα σε διάφορα δημόσια κτίρια, ναούς και λουτρά.

Το ποδηλατικό δίκτυο προσφέρει επίσης πρόσβαση στα γύρω γραφικά χωριά στους λόφους – με τον αριθμό των μονοπατιών να αναμένεται να αυξηθεί στο μέλλον.

Η πόλη εργάζεται για τον φωτισμό των ποδηλατοδρόμων από το κέντρο προς τη θάλασσα με ηλιακούς προβολείς δρόμου, ώστε να ενθαρρυνθεί ακόμη περισσότερο η ποδηλασία από και προς την παραλία το καλοκαίρι, μειώνοντας τα προβλήματα στάθμευσης κατά την υψηλή περίοδο.

Ο αμπελώνας που θα κρύβει τον τερματικό σταθμό του αεροδρομίου όταν τον βλέπει κανείς από τον Duomo του Brunelleschi θα αποτελεί ορόσημο για το βιώσιμο μέλλον της Φλωρεντίας

Στη μεγάλη Piazza Dante του Γκροσέτο, θα δεις ηλικιωμένους ντόπιους να συζητούν στα πέτρινα παγκάκια.

Το περίτεχνο Palazzo Aldobrandeschi, ένα παλάτι νεογοτθικού ρυθμού που θυμίζει τη μεσαιωνική αρχιτεκτονική της κοντινής Σιένα, είναι επίσης ένα όμορφο σκηνικό.

Κάνε μία στάση στον καλυμμένο με μάρμαρο Καθεδρικό Ναό του Γκροσέτο και στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Τέχνης της Μάρεμμα, γεμάτο με σημαντικά ετρουσκικά αντικείμενα που βρέθηκαν στη γύρω περιοχή.

Οι περισσότερες από τις εκκλησίες και τα μουσεία στο κέντρο της πόλης του Γκροσέτο είναι προσβάσιμες σε αναπηρικό αμαξίδιο και πολλά έχουν εξοπλιστεί με ράμπες, ανελκυστήρες και προσβάσιμες τουαλέτες τα τελευταία χρόνια, μια πρωτοβουλία που δεν παρατηρείται συνήθως σε τουριστικά αξιοθέατα της Ιταλίας.

Ολόκληρο το κέντρο της πόλης περικλείεται από τα τείχη των Μεδίκων μήκους 3 χιλιομέτρων, που κατασκευάστηκαν το 1557 για την υπεράσπιση της πόλης- το Γκροσέτο είναι μία από τις λίγες πόλεις στην Ιταλία με τόσο καλά διατηρημένες οχυρώσεις.

Περπατώντας κατά μήκος των προμαχώνων, που τώρα έχουν μετατραπεί σε έναν γαλήνιο υπερυψωμένο διάδρομο με δέντρα, θα δεις τουρίστες και ντόπιους να απολαμβάνουν τα πάρκα που βρίσκονται διάσπαρτα κατά μήκος του δρόμου.

Η πόλη αναπτύσσει έναν τεράστιο νέο χώρο πρασίνου, το «parco centrale», που θα προσφέρει αμέτρητες ευκαιρίες για τζόκινγκ, περπάτημα και ποδηλασία ακριβώς έξω από το ιστορικό κέντρο.

Μέρος του πάρκου είναι ήδη ανοιχτό για το κοινό, ενώ ολόκληρο το έργο πρόκειται να ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

Η προσέγγιση του Γκροσέτο στον τουρισμό προσφέρει ένα σχέδιο για το πώς μπορούν να λειτουργήσουν τα βιώσιμα ταξίδια στην Ιταλία, περιλαμβάνοντας όλα όσα αγαπούν οι τουρίστες στη χώρα – τη φυσική ομορφιά, την αυθεντικότητα, τον παραδοσιακό πολιτισμό, τις γεωργικές πρακτικές και την ιστορία της – και επαναχρησιμοποιώντας και αναβαθμίζοντας τα.

Ο σύγχρονος, υπεύθυνος ταξιδιώτης θέλει μια γνήσια, ουσιαστική εμπειρία, όπου αφήνει ελάχιστο αποτύπωμα, και το Γκροσέτο είναι έτοιμο να του την προσφέρει.

Όπως λέει η Μαρία Λουίζα Σκόρτσα από το Γραφείο Τουρισμού του Γκροσέτο, «η κουλτούρα των ταξιδιών πρέπει να αλλάξει, για τον πλανήτη, για την προστασία του περιβάλλοντος. Αλλά και για τους ανθρώπους – μπορούν να ταξιδεύουν και να κάνουν διακοπές με διαφορετικό τρόπο… μπορούμε να γίνουμε πρότυπο για άλλες πόλεις».

Με πληροφορίες από BBC

Tags