Μια φάλαινα με δόντια-φτυάρια, το οποίο είναι το πιο σπάνιο είδος ραμφοφάλαινας στον κόσμο, τεμαχίζεται στη Νέα Ζηλανδία, κατά τη διάρκεια της πρώτης πλήρους εξέτασης ενός δείγματος.

Οι φάλαινες με τα δόντια-φτυάρια ονομάστηκαν έτσι, επειδή τα δόντια τους μοιάζουν με τη λεπίδα που κάποτε χρησιμοποιούνταν για να απογυμνώνουν τις φάλαινες από το λίπος τους. Μόλις επτά έχουν καταγραφεί από τη δεκαετία του 1800, εκ των οποίων οι έξι βρέθηκαν στη Νέα Ζηλανδία.

Η αρσενική φάλαινα, μήκους πέντε μέτρων, ξεβράστηκε στην ακτή του Οτάγκο, στο Νότιο Νησί τον Ιούλιο, προκαλώντας ενθουσιασμό στους ειδικούς των κητωδών, των οποίων οι γνώσεις για τα πλάσματα αυτά βασίζονταν αποκλειστικά σε μια σειρά από οστά και ιστούς που είχαν ανακαλυφθεί από τα εν λόγω δείγματα που είχαν βρεθεί με διαφορά δεκαετιών.

Επιστήμονες από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν μαζί με τους ντόπιους Μαόρι, για να ξεκινήσουν την εξέταση της φάλαινας στο ερευνητικό κέντρο Invermay Agresearch Centre στο Mosgiel, μια πόλη έξω από το Dunedin.

Η ατμόσφαιρα μέσα στο κέντρο ήταν μια ατμόσφαιρα «ευλάβειας» για το ζώο, δήλωσε ο Anton van Helden, επιστημονικός σύμβουλος στο τμήμα προστασίας της φύσης και παγκόσμιος εμπειρογνώμονας για τη φάλαινα με τα δόντια-φτυάρια.

«Δουλεύουμε γύρω από ένα νεκρό ζώο, αλλά αυτό μας λέει για το πώς [έζησε], και επίσης αυτό ξετυλίγει όλες τις ιστορίες ζωής των ανθρώπων που εμπλέκονται γύρω από αυτό», είπε. «Οι φάλαινες αυτές είναι η πιο αινιγματική ομάδα μεγάλων θηλαστικών στον πλανήτη καθώς σπάνια τις βλέπουμε στη θάλασσα. Αυτή είναι η πιο σπάνια από όλες τις άλλες, και μόλις το έβδομο δείγμα που έχει καταγραφεί οπουδήποτε στον κόσμο» είπε.

Το πρώτο δείγμα βρέθηκε το 1874, όταν το είδος περιγράφηκε με βάση ένα οστό της κάτω γνάθου και δύο δόντια που βρέθηκαν στα νησιά Τσάθαμ, στα ανοικτά των ανατολικών ακτών του Νότιου Νησιού της Νέας Ζηλανδίας. Το DNA που ελήφθη από τον ιστό δύο θαμμένων δειγμάτων, μιας μητέρας και του μωρού της, το 2010 επέτρεψε στους επιστήμονες να περιγράψουν πώς έμοιαζε. Το 2017, ένα άλλο δείγμα βγήκε στην ακτή στον κόλπο Waipiro, βόρεια του Gisborne, και θάφτηκε πριν τεμαχιστεί.

Σε μια μελέτη του 2012 που δημοσιεύθηκε στο Current Biology, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι πολλά είδη φαλαινών με δόντια φτυαριού ζουν στον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, ο οποίος διαθέτει μερικές από τις βαθύτερες ωκεάνιες τάφρους στον κόσμο. Τα κήτη πιστεύεται ότι είναι «εξαιρετικοί δύτες», αναφέρει η μελέτη, και περνούν τον χρόνο τους πολύ κάτω από την επιφάνεια κυνηγώντας καλαμάρια και μικρά ψάρια.

Η εξέταση της φάλαινας αναμένεται να διαρκέσει πέντε ημέρες. Οι ερευνητές ασχολούνται κυρίως με την περιγραφή του είδους και την κατανόηση του τρόπου ζωής του. Θα εξετάσουν μεθοδικά τη διάταξη του στομάχου της φάλαινας (η οποία είναι διαφορετική σε κάθε είδος φάλαινας), τον τρόπο με τον οποίο δημιουργεί ήχο, πόσους σπονδύλους έχει, το βάρος του λίπους της, τη δομή του λαιμού της και πολλά άλλα – τα ευρήματα των οποίων θα μπορούσαν επίσης να ενημερώσουν για τον τρόπο διαχείρισης της ανθρώπινης απειλής ενάντια στο συγκεκριμένο είδος φάλαινας.

Οι επιστήμονες συνεργάζονται με τους ντόπιους Μαορί από το Ōtākou, οι οποίοι έχουν εθιμικά δικαιώματα στην περιοχή όπου ξεβράστηκε η φάλαινα. Οι Μαορί θεωρούν τις φάλαινες taonga – ιερό θησαυρό με πολιτιστική σημασία – δήλωσε ο Tūmai Cassidy, ο οποίος συμβάλλει στη μελέτη.

Ο Cassidy δήλωσε ότι οι Māori από το Ōtākou έχουν εμπλακεί στενά στη διαδικασία από τότε που η φάλαινα ξεβράστηκε στην ακτή και η ευκαιρία να προσφέρουν τις γνώσεις των ιθαγενών και να συνεργαστούν με τη δυτική επιστήμη είναι ένα «επικό προνόμιο και μια τεράστια ευκαιρία».

Όταν ολοκληρωθεί, οι Ōtākou Māori θα δώσουν τον σκελετό της φάλαινας στο Μουσείο του Otago, αλλά θα κρατήσουν το σαγόνι για πολιτιστικούς σκοπούς.

Με πληροφορίες από Guardian