Καθώς η νοσταλγία μπορεί να είναι ευεργετική, την επόμενη φορά που θα επισκεφθείς τη γιαγιά ή τον ηλικιωμένο νονό σου, άκου προσεκτικά τι έχουν να σου πουν: Οι ιστορίες από τα παλιά – που πολλές φορές μάς ακούγονται βαρετές – μπορούν να μας ταξιδέψουν σε ανέμελες εποχές, όταν το γέλιο δεν έσβηνε ποτέ από τα παιδικά μας πρόσωπα – με εξαίρεση ίσως όταν μας μάλωναν γιατί δεν θέλαμε να διαβάσουμε ή επειδή δεν φάγαμε τις φακές μας!

Το γλυκόπικρο ταξίδι στο παρελθόν είναι ικανό όχι μόνο να μας θυμίσει ευχάριστες – ή δυσάρεστες – στιγμές, αλλά να μας κάνει να αντιμετωπίσουμε επίπονες καταστάσεις και δυσκολίες του παρόντος. Ταυτόχρονα, βοηθάει να ατενίζουμε το μέλλον με περισσότερη αισιοδοξία.

Η νοσταλγία και το ένοχον παρελθόν της

Η νοσταλγία είναι λέξη σύνθετη: Προέρχεται από τις ομηρικές «νόστος», που σημαίνει επιστροφή και «άλγος», που σημαίνει πόνος. Και παρόλο που οι λέξεις είναι ελληνικές, ο όρος “Nostalgia” επινοήθηκε το 1688 από τον Αλσατό φοιτητή της Ιατρικής Johanes Hofer, ο οποίος προσπαθούσε να εξηγήσει αυτό που μέχρι τότε αποκαλούσαν «ελβετική ασθένεια».

H νοσταλγία αρχικά θεωρήθηκε ως ασθένεια του εγκεφάλου

Επρόκειτο για τη μελαγχολία που ένιωθαν Ελβετοί μισθοφόροι που υπηρετούσαν το βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΔ΄, επειδή έλειπαν χρόνια από την πατρίδα τους.

Δεδομένου ότι οι στρατιώτες παρουσίαζαν σημάδια έντονου στρες καθώς και διάφορες άλλες σωματικές παθήσεις, «αρχικά θεωρήθηκε ως ασθένεια του εγκεφάλου», αναφέρει στο περιοδικό Time ο Clay Routledge, ψυχολόγος και διευθυντής του Human Flourishing Lab. Έτσι, για πολλά χρόνια, η νοσταλγία ήταν παρεξηγημένο συναίσθημα, αφού θεωρούνταν λανθασμένα επιζήμια.

Ευεργετική δράση

Πλέον, η αντίληψη αυτή είναι ξεπερασμένη. Μία σειρά από μελέτες με επικεφαλής τον Routledge, δείχνουν ότι στην πραγματικότητα η νοσταλγία για το παρελθόν έχει ένα πολύ θετικό στοιχείο: Μας κάνει να νιώθουμε περισσότερο συνδεδεμένοι με τους άλλους ανθρώπους.

Παράλληλα, μειώνει τις προκαταλήψεις απέναντι σε εξω-ομάδες, όπως είναι τα άτομα που ανήκουν σε διαφορετική εθνικότητα ή ηλικία από εμάς. Έτσι, αυξάνει την ικανότητά μας να προσφέρουμε συναισθηματική υποστήριξη.

Η νοσταλγία μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να βρούμε νόημα στη ζωή και να ενισχύσει την αυτοεκτίμησή μας. Επιπλέον, μας επιτρέπει να επικεντρωνόμαστε στα «σημαντικά» και να είμαστε αληθινοί με τον εαυτό μας. Το κυριότερο; Μας κάνει πιο ευτυχισμένους.

Ποιοι είναι όμως οι καλύτεροι τρόποι να αξιοποιήσουμε τα οφέλη της νοσταλγίας; Ο Routledge προτείνει:

1. Παρακολουθήστε παλιές ταινίες

Ο John Medina, αναπτυξιακός μοριακός βιολόγος, θεωρεί ιδιαίτερα ευεργετικό να παρακολουθούμε παλιές ταινίες που συνηθίζαμε να απολαμβάνουμε με τους γονείς ή τα αδέρφια μας όταν ήμασταν μικροί. Ιδανικά, το να βλέπουμε μία ώρα την ημέρα ταινίες της Disney όπως οι Φαντασία, Πινόκιο και Ωραία Κοιμωμένη μπορεί να μας μεταφέρει σε ένα ευτυχισμένο μέρος και να λειτουργήσει ως αντικαταθλιπτικό.

2. Γευματίστε όπως όταν ήσασταν παιδιά

Σκεφτείτε τι αγαπούσατε να τρώτε όταν ήσασταν παιδί. Δοκιμάστε να φτιάξετε παραδοσιακές συνταγές που ζητούσατε από τη μαμά σας. Ταυτόχρονα, αναζητήστε σε κάποιο περίπτερο ή παραδοσιακό ψιλικατζίδικο όλα αυτά τα απίθανα σνακ που «κάνουν κακό στα δόντια»: τα καραμελάκια που σκάνε στο στόμα, τεράστιες τσιχλόφουσκες και παγωτό πατούσα.

Αν βρεθείτε σε τοπικό πανηγύρι μη διστάσετε να κεραστείτε μαλλί της γριάς και γλειφιτζούρι κοκοράκι. Απολαύστε τα με τα αγαπημένα σας πρόσωπα μαζί με τις αναμνήσεις που τα συνοδεύουν.

Μελέτη του 2015 στο περιοδικό Appetite διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι αναζητούν φαγητό παρηγοριάς (comfort food) που τους θυμίζει το παρελθόν τους όταν βιώνουν αισθήματα απομόνωσης.

Συγκεκριμένα, μυρωδιές, όπως το παραδοσιακό κυριακάτικο κοτόπουλο με πατάτες ή μπισκότα που ψήνονται στο φούρνο, μπορούν να προκαλέσουν νοσταλγία, ενώ παράλληλα αυξάνουν την αυτοεκτίμηση και την αισιοδοξία.

3. Δημιουργήστε λίστες αναπαραγωγής

Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να προτιμούν τη μουσική που άκουγαν όταν ήταν στην εφηβεία και στη δεκαετία των 20 ετών. Ο Routledge προτείνει να αφιερώσετε μέρος της ημέρας σας ακούγοντας ό,τι σας ξεσηκώνει.

Ιδανικά, φτιάξτε μία λίστα αναπαραγωγής με τα αγαπημένα σας τραγούδια. Κάτι τέτοιο συνδυάζει εξάλλου και τη δημιουργικότητα: «Δεν ακούς απλώς νοσταλγική μουσική – ασχολείσαι σκόπιμα με αυτήν», σημειώνει ο ειδικός ψυχικής υγείας.

4. Επισκεφθείτε την τοπική σας βιβλιοθήκη

Παιδικά βιβλία με εικόνες, παραμύθια ακόμα και κόμικς μπορούν να προσφέρουν ατελείωτες ώρες χαλάρωσης και αναπόλησης. Μιλήστε με φίλους για τα αγαπημένα σας βιβλία, ξαναδιαβάστε τον Μικρό Πρίγκηπα και κολλήστε και πάλι αυτοκόλλητα.

Βρείτε παλιά λευκώματα ή ημερολόγια, λύστε γρίφους και παζλ και συζητήστε με τον / τη σύντροφό σας για τα δικά τους αγαπημένα βιβλία. «Αυτός είναι ένας πολύ ωραίος, διασκεδαστικός τρόπος να μάθουμε για το άλλο άτομο» αναφέρει η Keri Piehl, ιδιοκτήτρια του Color Wheel Toys, ενός μαγαζιού με ρετρό παιχνίδια στις ΗΠΑ.

5. Ξεκινήστε μία συλλογή

Ο Medina συμβουλεύει συχνά τους ανθρώπους να γίνουν συλλέκτες – όσο νωρίτερα, τόσο το καλύτερο. «Με αυτόν τον τρόπο, όταν έρθει η ώρα να συνταξιοδοτηθείτε, θα έχετε ένα σωρό αντικείμενα με τα οποία θα μπορείτε να γεμίσετε ένα δωμάτιο και μετά να πάτε και να καθίσετε μέσα σαν να είναι ένα τζακούζι. […] Θα λειτουργήσει σαν ένα χαλαρωτικό υδρομασάζ για το μυαλό», αναφέρει ο μοριακός βιολόγος.

Τα αντικείμενα μπορούν με μοναδικό τρόπο να βοηθήσουν στην επίκληση του παρελθόντος. Επιπλέον, το να είσαι συλλέκτης είναι χόμπι άκρως κοινωνικό: Ψάχνοντας μέσα σε καταστήματα με αντίκες ή υπαίθριες αγορές, αλληλεπιδράτε με όσους συναντάτε στην πορεία.

Σκεφτείτε τι σας ενδιαφέρει – συλλεκτικά μπουκάλια, πιάτα αντίκες, παλιά παιχνίδια ή κόμικς, σετ τρένων – και διασκεδάστε ξεκινώντας το κυνήγι θησαυρού.

6. Καταγράψτε τις αναμνήσεις σας

Ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι όταν οι άνθρωποι καλούνται να γράψουν για ένα συναισθηματικό γεγονός από το παρελθόν τους, νιώθουν περισσότερο ότι τους αγαπούν και τους υποστηρίζουν – κάτι που βοηθά στην προστασία από τη μοναξιά. Πάρτε λοιπόν ένα ημερολόγιο και βάλτε στόχο να γράφετε τακτικά.

Όταν μοιραζόμαστε ιστορίες με τους ανθρώπους που τις δημιουργήσαμε από κοινού, κρατάμε τον μεταξύ μας δεσμό ζωντανό

Ενώ η τήρηση ημερολογίου μπορεί να είναι κάτι προσωπικό, έχει νόημα να μοιράζεστε κάποιες ιστορίες από αυτές που γράφετε με τους δικούς σας ανθρώπους. «Όταν μπορούμε να μοιραστούμε [τις ιστορίες] με τους ανθρώπους με τους οποίους τις δημιουργήσαμε, είναι ένας τρόπος να κρατήσουμε αυτόν το δεσμό ζωντανό και να τον ενισχύσουμε», αναφέρει ο Routledge.

Ακόμη και αν αυτό δεν είναι δυνατό, η νοσταλγία είναι μία μορφή αυτοαποκάλυψης, οπότε το να μοιράζεστε τις αναμνήσεις σας με νέους φίλους που δεν τις έζησαν μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση αυτών των σχέσεων.

Με άλλα λόγια: Δεν υπάρχει τίποτα κακό, στο να περνάμε ώρες φλυαρώντας για τις παλιές καλές μέρες ή να γελάμε με τα ίδια και τα ίδια.

Με πληροφορίες από: Time