icon zoom-in

Μεγέθυνση κειμένου

Α Α Α

Η ψυχοπάθεια είναι μία από τις πιο γνωστές και καλά μελετημένες διαταραχές προσωπικότητας. Υπάρχει όμως κάποιος υποκείμενος βιολογικός λόγος για την ψυχοπάθεια; Και αν ναι, μπορεί να θεραπευτεί;

Ανέκαθεν, οι ιστορίες μυστηρίου με βίαιους χαρακτήρες μαγνήτιζαν το ενδιαφέρον του κοινού. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, οι σειρές, οι ταινίες και τα βιβλία με serial killers έχουν σχεδόν εξασφαλισμένη την επιτυχία και αυτό ίσως εν μέρει συμβαίνει γιατί αδυνατούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει στο μυαλό ορισμένων ανθρώπων και φτάνουν στο σημείο να αφαιρούν ζωές με χαρακτηριστική ευκολία. Οι ψυχοπαθείς έχουν ακραία έλλειψη ενσυναίσθησης, αλλά η βία δεν αποτελεί καθοριστικό χαρακτηριστικό τους.

Μπορεί επίσης να είναι χειριστικοί, γοητευτικοί, να μην έχουν καμία αναστολή να εκμεταλλευτούν και να συμπεριφέρονται με παρορμητικό και ριψοκίνδυνο τρόπο. Μπορεί να μην έχουν συνείδηση ή ενοχή και να αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη για τις πράξεις τους.

Η ψυχοπάθεια είναι μία από τις πιο γνωστές και καλά μελετημένες διαταραχές προσωπικότητας. Υπάρχει όμως κάποιος υποκείμενος βιολογικός λόγος για την ψυχοπάθεια; Και αν ναι, μπορεί να θεραπευτεί;

Έρευνες μέσα στα χρόνια έχουν υποδείξει ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία των συναισθημάτων, την ενσυναίσθηση και τη λήψη αποφάσεων – για παράδειγμα η αμυγδαλή, η νησίδα και ο κοιλιακά προμετωπιαίος φλοιός – παρουσιάζουν μειωμένη δραστηριότητα σε άτομα με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά όταν βλέπουν άλλους ανθρώπους να υποφέρουν ή προσπαθούν να μάθουν τις συνέπειες των πράξεών τους.

Η μειωμένη λειτουργία αυτών των περιοχών του εγκεφάλου επηρεάζει την ικανότητα των ατόμων με ψυχοπάθεια να σχηματίζουν συσχετισμούς μεταξύ ερεθισμάτων και συνεπειών. Δεν αντιλαμβάνονται τον φόβο και την αγωνία άλλων ανθρώπων όταν τους βλάπτουν, όπως και δεν αντιλαμβάνονται το νόημα της τιμωρίας τους όταν κάνουν μια πολύ κακή επιλογή.

Συνολικά, η μειωμένη δραστηριότητα σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου επηρεάζει τις αντιδράσεις σε συναισθηματικά ερεθίσματα και τη λήψη αποφάσεων. Το βασικό ερώτημα είναι αν αυτές οι διαφορές στον εγκέφαλο καθιστούν κάποιον ψυχοπαθή ή η συμπεριφορά του αλλάζει τον εγκέφαλο;

Τα παιδιά που παρουσιάζουν έλλειψη ενσυναίσθησης, έλλειψη ενοχής και έχουν ρηχά συναισθήματα, που ορίζονται ως ψυχρά-ασυναισθηματικά χαρακτηριστικά, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ψυχοπάθεια στην ενήλικη ζωή τους.

Τα παιδιά αυτά είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν αντικοινωνική συμπεριφορά, όπως εκφοβισμό και επιθετικότητα. Είναι λιγότερο πιθανό να ανταποκριθούν σε ερεθίσματα που ανταμείβουν κοινωνικά, όπως τα χαρούμενα πρόσωπα, και είναι επίσης λιγότερο πιθανό να αναγνωρίσουν μια φοβισμένη έκφραση.

Οι έφηβοι με σκληρά-ασυναισθηματικά χαρακτηριστικά μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολαμβάνουν να είναι σκληροί παρά να είναι ευγενικοί. Είναι επίσης λιγότερο πιθανό να δημιουργήσουν μακροχρόνιες φιλίες, καθώς μπορεί να μην βιώνουν ευχαρίστηση από αυτές τις σχέσεις.

Μελέτες διδύμων και υιοθεσίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διερευνηθεί αν αυτές οι συμπεριφορές επηρεάζονται περισσότερο από τα γονίδια ή το περιβάλλον κάποιου. Οι πανομοιότυποι δίδυμοι μοιράζονται όλο το DNA τους, ενώ οι αδελφικοί δίδυμοι μοιράζονται μόνο το μισό DNA τους (όπως τα άλλα αδέλφια). Εάν ένα χαρακτηριστικό είναι πιο πιθανό να το μοιράζονται οι πανομοιότυποι δίδυμοι από ό,τι οι αδελφοί δίδυμοι, αυτό υποδηλώνει ότι οι γενετικές επιρροές είναι σημαντικές για την εξήγηση των ατομικών διαφορών στο συγκεκριμένο χαρακτηριστικό.

Οι μελέτες υιοθεσίας είναι επίσης χρήσιμες, καθώς το παιδί δεν μοιράζεται DNA με τους θετούς γονείς του, αλλά οι θετοί γονείς του παρέχουν όλο το περιβάλλον του.

Αυτό επιτρέπει στους ερευνητές να μελετήσουν την αιτιώδη επίδραση της γονικής συμβολής στη συμπεριφορά. Μελέτες διδύμων και υιοθεσίας έχουν δείξει ότι τα σκληρά-ασυναισθηματικά χαρακτηριστικά στην παιδική ηλικία έχουν γενετική βάση και ότι η αντικοινωνική συμπεριφορά σε συνδυασμό με σκληρά-ασυναισθηματικά χαρακτηριστικά επηρεάζεται περισσότερο από τα γονίδια από ό,τι η αντικοινωνική συμπεριφορά από μόνη της.

Ωστόσο, τα ευρήματα της υιοθεσίας δείχνουν έντονα ότι η γενετική ευπάθεια δεν είναι πεπρωμένο, αλλά μπορεί να εξουδετερωθεί από προστατευτικές περιβαλλοντικές επιδράσεις.

Υπάρχουν πολλές συνέπειες της έρευνας για τα κακόβουλα-μη συναισθηματικά χαρακτηριστικά και την ψυχοπάθεια. Καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε καλύτερα πώς αναπτύσσονται αυτά τα χαρακτηριστικά και πώς τα άτομα που τα έχουν βλέπουν τον κόσμο γύρω τους, μπορούμε να προσαρμόσουμε καλύτερα τις παρεμβάσεις στις ατομικές ανάγκες.

Είναι σαφές ότι η έγκαιρη παρέμβαση στα παιδιά με σκληρά-ασυναισθηματικά χαρακτηριστικά θα μπορούσε να αποτρέψει την ψυχοπάθεια στην ενήλικη ζωή, με όλες τις ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες.