Βαθιά μέσα στο Εθνικό Πάρκο Nelson Lakes, στο Νότιο Νησί της Νέας Ζηλανδίας, βρίσκεται μια μαγική μπλε-βιολετί λίμνη. Περιτριγυρισμένη από απόκρημνα αλπικά δάση και τροφοδοτούμενη από τις πηγές των παγετώνων της λίμνης Constance, είναι μικρή αλλά όχι ασήμαντη.

Ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από τους Ngāti Apa, μια iwi ή φυλή των Μαορί, οι οποίοι την ονόμασαν Rotomairewhenua, που σημαίνει «η λίμνη των ειρηνικών εδαφών». Έγινε ένας ιερός τόπος όπου καθάριζαν τα οστά των νεκρών, πιστεύοντας ότι αυτό θα εξασφάλιζε στο πνεύμα ένα ασφαλές ταξίδι προς την προγονική πατρίδα των Μαορί, την Hawaiki.

Στην πιο πρόσφατη ιστορία, οι πεζοπόροι που περνούσαν από το εθνικό πάρκο σχολίαζαν το εξαιρετικό χρώμα και την αιθέρια ενέργεια της λίμνης, αλλά μόλις πριν από περίπου μια δεκαετία οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το νερό της υποαλπικής λίμνης είχε «εξαιρετική οπτική καθαρότητα» με ορατότητα μεταξύ 70 και 80 μέτρων. Αυτό είναι σύμφωνο με αυτό του καθαρού νερού, το οποίο, όπως είπαν, το καθιστά «το πιο οπτικά καθαρό γλυκό νερό που έχει αναφερθεί μέχρι σήμερα».

Ο τίτλος της «καθαρότερης λίμνης στον κόσμο» και οι φωτογραφίες του εκπληκτικού τοπίου έχουν έκτοτε κοινοποιηθεί ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθιστώντας τη λίμνη δημοφιλή προορισμό για τους τουρίστες μεταξύ Δεκεμβρίου και Μαρτίου (κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού της Νέας Ζηλανδίας). Όμως οι οικολόγοι και οι Ngāti Apa φοβούνται τώρα ότι αυτή η αυξημένη δημοτικότητα θα μπορούσε να απειλήσει την καθαρότητα της λίμνης.

Η μεγαλύτερη ανησυχία τους είναι η εξάπλωση της lindavia, μιας μικροσκοπικής άλγης που είναι γνωστή στην καθομιλουμένη ως «χιόνι της λίμνης» ή «μύξα της λίμνης» για τη γλίτσα που δημιουργεί και κρέμεται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του νερού. Η άλγη είναι ήδη παρούσα κάτω από τη Rotomairewhenua (γνωστή και ως Μπλε Λίμνη) στις λίμνες Rotoiti, Rotoroa και Tennyson και κινδυνεύει να μεταφερθεί στο μονοπάτι με τις μπότες των πεζοπόρων ή με τα μπουκάλια νερού.

«Μύξα της λίμνης»

Ως εισβολικό είδος στη Νέα Ζηλανδία, η lindavia πιθανότατα έφτασε εκεί από τη Βόρεια Αμερική, πιθανώς μέσω αλιευτικών εργαλείων, εικάζει ο Phil Novis, ανώτερος ερευνητής που ειδικεύεται στα φύκια στο κρατικό περιβαλλοντικό ινστιτούτο Landcare Research. Οι πρώτες καταγραφές της στη χώρα γίνονται στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και έκτοτε έχει εξαπλωθεί αρκετά έντονα. «Οι άνθρωποι είναι ο κύριος φορέας», λέει, εξηγώντας ότι σε προηγούμενη έρευνα η ομάδα του συνέλεξε και εξέτασε πυρήνες ιζημάτων από 380 λίμνες στη Νέα Ζηλανδία και οι μόνες που είχαν παρουσία lindavia ήταν εκείνες που ήταν εύκολα προσβάσιμες από τον άνθρωπο.

Ένα μόνο μικρό στίγμα της θα μπορούσε να αλλάξει την οικολογία μιας λίμνης για πάντα, προσθέτει, και μπορεί να μεταφερθεί αρκετά εύκολα με τα σταγονίδια του νερού. Θυμάται μια περίπτωση κατά την οποία βρήκε δείγμα lindavia στις τρίχες του στήθους ενός άνδρα που είχε κολυμπήσει μερικά χιλιόμετρα μέσα στη λίμνη Wānaka, στην περιοχή Otago της Νέας Ζηλανδίας.

Αν και δεν είναι γνωστό ότι είναι τοξική για τον άνθρωπο, η άλγη αποβάλλει μακριά παχύρρευστα νήματα, γνωστά ως βλεννώδης ουσία, τα οποία όταν συγκεντρώνονται μπορούν να γίνουν ενοχλητικά – είναι γνωστό ότι βουλώνουν τα σύρματα ψαρέματος, τα φίλτρα των σκαφών ή τα συστήματα υδροηλεκτρικής ενέργειας. Στην περίπτωση της Rotomairewhenua, η μεμβράνη της γλίτσας που δημιουργεί θα μπορούσε να επισκιάσει την εξαιρετική διαύγεια της λίμνης.

«Ανησυχούμε βαθιά», λέει η Jen Skilton, οικολόγος και σύμβουλος Taiao (περιβαλλοντικός διαχειριστής) για το Ngāti Apa ki te Rā Tō Trust, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που υποστηρίζει τους iwi. «Εάν αυτός ο εισβολέας μικροοργανισμός εισέλθει στη λίμνη, έχει τη δυνατότητα να έχει εκτεταμένες συνέπειες, επηρεάζοντας την ποιότητα του νερού και τη συνολική υγεία της λίμνης».

Προσθέτει ότι αυτό θα ήταν καταστροφικό για τους Ngāti Apa, για τους οποίους η Rotomairewhenua έχει τεράστια πολιτιστική και πνευματική σημασία. Αν και δεν χρησιμοποιούν πλέον τη λίμνη για αρχαίες τελετουργίες, αποτελεί μέρος της ταυτότητάς τους, λέει. «Διατηρούμε μια ζωντανή σύνδεση με τις προγονικές μας παραδόσεις και διασφαλίζουμε ότι η Rotomairewhenua θα διατηρηθεί για τις μελλοντικές γενιές», προσθέτει.

Προστατεύοντας την αγνότητά της

Από το 2013, όταν δημοσιεύθηκε η έρευνα για την καθαρότητα της λίμνης, ο αριθμός των επισκεπτών έχει υπερδιπλασιαστεί, σύμφωνα με το υπουργείο Προστασίας της Νέας Ζηλανδίας, το οποίο συλλέγει εθελοντικά στοιχεία που παρέχουν οι πεζοπόροι στην καλύβα επισκεπτών κοντά στη Rotomairewhenua. Οι περισσότεροι άνθρωποι πεζοπορούν στη λίμνη μέσω κύκλων δύο ή επτά ημερών ή ως μέρος του μονοπατιού μεγάλων αποστάσεων Te Araroa, το οποίο εκτείνεται σε όλο το μήκος της Νέας Ζηλανδίας.

Ο τίτλος της «πιο καθαρής λίμνης στον κόσμο» και ο συνακόλουθος θόρυβος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει σίγουρα συμβάλει στη δημοτικότητά της, λέει η Melissa Griffin, ανώτερη δασοφύλακας βιοποικιλότητας για τις λίμνες Nelson στο Τμήμα Προστασίας της Φύσης. «Πριν από αυτό ήταν ένα όμορφο μέρος που ήταν γνωστό, αλλά δεν πήγαιναν πολλοί άνθρωποι εκεί. Στη συνέχεια, όταν πήρε τον τίτλο, αυτό άρχισε πραγματικά να αυξάνει τον αριθμό των trampers (πεζοπόρων) που πήγαιναν στη λίμνη».

Ως αποτέλεσμα, το Τμήμα Προστασίας της Φύσης, το Ngāti Apa ki te Rā Tō Trust και το Te Araroa Trust, συνεργάστηκαν για να εισαγάγουν μέτρα βιοασφάλειας κατά μήκος της διαδρομής. Έχουν εγκαταστήσει σταθμούς καθαρισμού δίπλα στις λίμνες όπου υπάρχει lindavia, με εκπαιδευτικές πινακίδες που ζητούν από τους πεζοπόρους να καθαρίσουν τα παπούτσια και τον εξοπλισμό τους πριν ταξιδέψουν προς την Rotomairewhenua, και ενδεχομένως να πάρουν μαζί τους νέα είδη.

Πάνω απ’ όλα, μέσω πινακίδων και βίντεο που μεταδίδονται στην εφαρμογή Te Araroa trail, προτρέπουν τους επισκέπτες να μην αγγίζουν το νερό – είτε κολυμπώντας, είτε βρέχοντας μια πετσέτα για να δροσιστούν, είτε βυθίζοντας μια GoPro για να τραβήξουν μια υποβρύχια λήψη. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο λόγω του κινδύνου βιοασφάλειας αλλά και από σεβασμό προς τον τόπο: «Το νερό της Rotomairewhenua είναι tapu (ιερό) και η είσοδος στο νερό αποτελεί παραβίαση αυτού του γεγονότος», λέει η Skilton.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ένας φύλακας -συχνά κάποιος από το Τμήμα Προστασίας της Φύσης ή ένας εκπρόσωπος των Ngāti Apa- παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα στη λίμνη για να παρακολουθεί και να μιλάει στους πεζοπόρους, εξηγώντας τους κινδύνους βιοασφάλειας, την πολιτιστική σημασία της λίμνης και τις πιθανές ανθρώπινες επιπτώσεις.

Μέχρι στιγμής, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι άνθρωποι σέβονται την καθοδήγηση και υπάρχουν λιγότερα παραδείγματα επισκεπτών που βουτούν απερίσκεπτα τον εαυτό τους ή μια πετσέτα στο νερό μετά από μια μακρά και ιδρωμένη πεζοπορία. Αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει ακόμη ένα χάσμα μεταξύ της κατανόησης του κινδύνου και της προληπτικής αποτροπής του. Η Janet Newell, φύλακας βιοποικιλότητας του Τμήματος Προστασίας της Φύσης, λέει ότι ενώ οι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι έχουν διαβάσει τις πινακίδες στους σταθμούς καθαρισμού και καταλαβαίνουν γιατί υπάρχουν εκεί, αυτό δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε χρήση τους. Υπάρχει η πεποίθηση ότι «δεν είμαι εγώ το πρόβλημα, αλλά οι άλλοι άνθρωποι», λέει η ίδια.

Ευκαιρία και ευθύνη

Καθώς η Rotomairewhenua αποτελεί μέρος ενός εθνικού πάρκου, ο περιορισμός του αριθμού των επισκεπτών θα ήταν δύσκολος και δεν είναι ένα μέτρο που θέλει να λάβει το Τμήμα Προστασίας της Φύσης. Αντ’ αυτού, το μήνυμα που θέλει να περάσει είναι οι άνθρωποι να πηγαίνουν και να απολαμβάνουν αυτά τα παρθένα περιβάλλοντα, αλλά να λαμβάνουν υπόψη τους τον ευρύτερο αντίκτυπο που έχουν.

Όταν εργαζόταν ως επιστάτης καλύβας, ο ρόλος της Griffin περιελάμβανε τη συλλογή σκουπιδιών και τον καθαρισμό των τουαλετών. «Η αύξηση του αριθμού των ατόμων σήμαινε ότι ο αριθμός των φορών που πρέπει να αδειάζουμε αυτές τις τουαλέτες αυξάνεται», λέει. «Έτσι, στη συνέχεια, έχουμε το κόστος των ελικοπτέρων, του άνθρακα για να φτάσει ένα ελικόπτερο στην ύπαιθρο. Όλα αυτά είναι πράγματα που πρέπει να λάβουμε υπόψη όταν σκεφτόμαστε τον αριθμό των ανθρώπων που πηγαίνουν στην ύπαιθρο».

Διαβασε ακομα

Μια ξύλινη πόλη της Σουηδίας ήταν πράσινη πριν από την Γκρέτα

Αλλά ταυτόχρονα, «θέλεις οι άνθρωποι να πηγαίνουν και να το απολαμβάνουν και να μπορούν να το βλέπουν και να κάθονται εκεί και να βρίσκονται μαζί του», λέει, αναπολώντας τις πρώτες της επισκέψεις. «Υπάρχει κάτι πραγματικά ξεχωριστό όταν φτάνεις εκεί, στέκεσαι δίπλα στη λίμνη και είναι απλά γαλήνια. Ακούς πολλά πουλιά, αλλά το νερό είναι γαλήνιο, και το να βλέπεις μέσα σε αυτό είναι τρελό, είναι τόσο εκπληκτικό».

Στο τέλος, καταλήγει σε μια λεπτή ισορροπία, λέει η Skilton: «Ο αυξανόμενος αριθμός των επισκεπτών φέρνει τόσο ευκαιρίες όσο και ευθύνες. Είναι ζωτικής σημασίας όλοι όσοι επισκέπτονται να κατανοήσουν τη σημασία αυτού του τόπου και να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπό τους.

Τηρώντας τους κανόνες και τις κατευθυντήριες γραμμές, μπορούμε να προστατεύσουμε τα μοναδικά οικολογικά χαρακτηριστικά της λίμνης και να διαφυλάξουμε την πολιτιστική της σημασία για τις μελλοντικές γενιές».

Με πληροφορίες από CNN