Πόσες φορές δεν έχεις κλείσει το μάτι της κουζίνας και μετά αναρωτιέσαι εάν τελικά το έκανες; Ή βρέθηκες μέσα σε ένα δωμάτιο χωρίς στην πραγματικότητα να θυμάσαι τι είναι αυτό που σε οδήγησε εκεί; Αν όλο αυτό σου ακούγεται οικείο, μην ανησυχείς: Δεν χάνεις το μυαλό σου! Όλοι μας έχουμε βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση, αφού είναι μία διαδικασία που πολλοί άνθρωποι βιώνουν καθημερινά.

Μία νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Neurobiology of Learning and Memory από ψυχολόγους του Πανεπιστημίου Rice διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι θυμούνται καλύτερα κάποια πράγματα που έκαναν, ενώ άλλα, όπως το κλείδωμα της πόρτας ή το κλείσιμο του θερμοσίφωνα, τα ξεχνούν πιο εύκολα.

Σύμφωνα με τις ερευνήτριες Fernanda Morales-Calva, μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Rice, και Stephanie Leal, επίκουρη καθηγήτρια ψυχολογικών επιστημών, οι άνθρωποι τείνουν να επικεντρώνονται περισσότερο στη «μεγάλη εικόνα» παρά στις λεπτομέρειες.

Ποιος είμαι, πού πάω, τι κάνω;

«Το να αγωνιζόμαστε να θυμηθούμε είναι ένα από αυτά τα πράγματα που όλοι βιώνουμε», λέει η Morales-Calva, «αλλά όταν πρόκειται για την κατανόηση της μνήμης, υπάρχουν πολλά που πρέπει να ανακαλυφθούν ακόμα σχετικά με το πώς λειτουργεί στην πραγματικότητα. Υπάρχει ένας νέος τομέας της έρευνας για τη μνήμη που προσπαθεί να προσεγγίσει το γιατί θυμόμαστε ορισμένα πράγματα καλύτερα από άλλα».

Σύμφωνα με την ερευνήτρια, οι άνθρωποι που αναπολούν τον τελευταίο χρόνο μπορεί να θυμούνται ότι έκαναν πολλά διαφορετικά πράγματα, αλλά μόνο σε μερικά από αυτά η εικόνα είναι ξεκάθαρη και με πολλές λεπτομέρειες.

«Προηγούμενες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι αυτές οι αξιομνημόνευτες εμπειρίες για ένα άτομο είναι πολύ πιθανό να είναι αξιομνημόνευτες και για ένα άλλο άτομο, όπως πάρτι γενεθλίων ή θάνατοι αγαπημένων προσώπων», λέει η Leal.

«Αυτές είναι συχνά θετικές ή αρνητικές εμπειρίες. Αυτή η γνώση μας έχει βοηθήσει να σχεδιάσουμε ερευνητικές μελέτες που εξετάζουν την απόδοση της μνήμης».

Διαβασε ακομα

Πώς η κλιματική κρίση «τρελαίνει» το μυαλό σου

Το τεστ μνήμης

Οι επιστήμονες αξιολόγησαν τη μνήμη δείχνοντας διάφορες εικόνες στους συμμετέχοντες στην έρευνά τους. Κατά τη διάρκεια ενός τεστ μνήμης, κάποιες από αυτές τις εικόνες επαναλαμβάνονταν, κάποιες ήταν ολοκαίνουργιες, ενώ άλλες ήταν πολύ παρόμοιες και δύσκολα ξεχώριζαν η μία από την άλλη.

Οι παρόμοιες εικόνες είχαν σκοπό να παρεμποδίσουν τη μνήμη, ακριβώς όπως γίνεται με τις καθημερινές μας συνήθειες, όταν για παράδειγμα προσπαθείς να θυμηθείς αν η πόρτα είναι κλειδωμένη.

Οι εικόνες που έφερναν αναμνήσεις ήταν εκείνες που οι συμμετέχοντες ήταν πιο πιθανό να ανακαλέσουν. Ωστόσο, οι Morales-Calva και Leal διαπίστωσαν ότι ενώ οι συμμετέχοντες θυμόντουσαν σωστά τις πιο αξιομνημόνευτες εικόνες, το αποτέλεσμα αυτό χάθηκε μετά από 24 ώρες.

Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα όταν θυμόντουσαν θετικές εμπειρίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτές οι εμπειρίες είναι μεν αξιομνημόνευτες στην αρχή αλλά ταυτόχρονα ξεχνιούνται πιο εύκολα.

«Ενώ νιώθουμε ότι γνωρίζουμε ποιοι τύποι εμπειριών είναι αξιομνημόνευτοι, στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε ποια χαρακτηριστικά της μνήμης θυμούνται καλύτερα μακροπρόθεσμα», λέει η Morales-Calva.

Η επιλεκτική λήθη του εγκεφάλου

«Συχνά πιστεύουμε ότι οι συναισθηματικές αναμνήσεις απομνημονεύονται καλύτερα, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχουν συμβιβασμοί μεταξύ της ουσίας και της λεπτομέρειας, όπου τα βασικά χαρακτηριστικά ενισχύονται, ενώ οι λεπτομέρειες μπορεί να ξεχαστούν».

Έτσι, εάν είστε ένας από τους πολλούς ανθρώπους στον κόσμο που δεν μπορούν να θυμηθούν εάν πριν από πέντε λεπτά κατεβάσατε την πόρτα του γκαράζ σας ή αν πήρατε το φάρμακό σας, οι ερευνητές λένε ότι δεν είστε οι μόνοι.

«Ο εγκέφαλός μας δεν είναι δυνατόν να θυμάται όλα όσα βιώνουμε και έτσι πρέπει να προχωρήσει σε μία επιλεκτική λήθη για πληροφορίες που δεν είναι τόσο σημαντικές», λέει η Leal. «Αυτή η μελέτη μας βοηθά να πλησιάσουμε στην κατανόηση του γιατί θυμόμαστε αυτά που θυμόμαστε».

Διαβασε ακομα

Νυστάζεις ή κάποιος σε κόλλησε; Τι είναι αυτό που προκαλεί το χασμουρητό

Οι Morales-Calva και Leal ελπίζουν ότι τα ευρήματά τους θα προσφέρουν νέες γνώσεις σχετικά με το πώς λειτουργεί η μνήμη και γιατί κάποια πράγματα είναι αξιομνημόνευτα ενώ άλλα όχι.

Επιπλέον, ευελπιστούν μελλοντικές μελέτες να εξετάσουν την πολυπλοκότητα της μνήμης στην καθημερινή ζωή, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης του συναισθηματικού περιεχομένου, του χρόνου που έχει περάσει από την εμπειρία και των αντιληπτικών χαρακτηριστικών της μνήμης που μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις σε αυτά που θυμόμαστε.

Με πληροφορίες από Futurity / Rice University