Σε μία συνάντηση παλιών συμμαθητών από το σχολείο, ίσως να έχετε διαπιστώσει πώς ορισμένοι άνθρωποι γερνούν γρηγορότερα από άλλους: ένας συμμαθητής σας μπορεί να φαίνεται ακόμα και δέκα χρόνια μικρότερος ή δέκα χρόνια μεγαλύτερος, σε σχέση με τους υπόλοιπους.

«Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την ηλικία περισσότερο διαισθητικά, χωρίς ωστόσο να καταλαβαίνουν ότι η βιολογία είναι εκείνη που προσπαθούμε να ανακαλύψουμε» διευκρίνισε μιλώντας στους New York Times ο Nir Barzilai, διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας για τη Γήρανση στο Ιατρικό Κολέγιο Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Οι επιστήμονες προσπαθούν να ποσοτικοποιήσουν αυτό το φαινόμενο και να βάλουν έναν αριθμό στην λεγόμενη «βιολογική ηλικία» ενός ατόμου, εξετάζοντας την κυτταρική του υγεία κι όχι το πόσα χρόνια ζει.

Μάλιστα, ορισμένες από αυτές τις μετρήσεις διατίθενται πλέον στην αγορά μέσω εξετάσεων αίματος. Όμως προτού ξοδέψετε μια περιουσία για να μάθετε «πόσο χρονών πραγματικά είστε», βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε τι ακριβώς πληρώνετε. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτές οι δοκιμές μπορεί να είναι ενδιαφέρουσες στη θεωρία και ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολύτιμα ερευνητικά εργαλεία στο μέλλον, ωστόσο προς το παρόν δεν είναι επαρκείς.

Πώς ορίζεται η βιολογική ηλικία;

Οι ερευνητές ορίζουν τη βιολογική ηλικία ως «τη συσσώρευση της βλάβης που μπορεί να καταγραφεί στο σώμα μας», δήλωσε η Andrea Britta Maier, διευθύντρια του Κέντρου Υγιεινής Μακροζωίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. Αυτή «η ζημιά», όπως εξηγεί, προέρχεται από τη φυσική γήρανση, καθώς και από το περιβάλλον και τις συμπεριφορές μας.

Το σκεπτικό αυτό αποδίδεται συχνά στον Βρετανό γιατρό και επιστήμονα Alex Comfort (γνωστός για τη συγγραφή του «The Joy of Sex»), ο οποίος δημοσίευσε μια σχετική εργασία το 1969. Για δεκαετίες, ωστόσο, οι επιστήμονες δεν ήξεραν πώς θα μπορούσαν να μετρήσουν τη βιολογική ηλικία.

Οι επιστήμονες προσπαθούν να βάλουν έναν αριθμό στην λεγόμενη «βιολογική ηλικία» ενός ατόμου, εξετάζοντας την κυτταρική του υγεία κι όχι το πόσα χρόνια ζει

Σημαντική πρόοδος καταγράφηκε το 2013, όταν ο Steve Horvath, καθηγητής Ανθρώπινης Γενετικής και Βιοστατιστικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, πρότεινε τη χρήση ενός «ρολογιού» που βασίζεται στο πεδίο της επιγενετικής: Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, το DNA μας συσσωρεύει μοριακές αλλαγές που ενεργοποιούν και απενεργοποιούν διάφορα γονίδια. Ο Horvath ανέλυσε αυτές τις αλλαγές σε χιλιάδες ανθρώπους και ανέπτυξε έναν αλγόριθμο για να προσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές αυτές σχετίζονται με την ηλικία.

«Οι αλλαγές στα γονίδια συμβαίνουν με φυσικό τρόπο καθώς μεγαλώνουμε» επισημαίνει ο καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, Jesse Poganik που ερευνά τη βιολογική γήρανση, προσθέτοντας πως αυτές μπορεί να επιταχυνθούν από συμπεριφορές που επηρεάζουν την υγεία, όπως το κάπνισμα ή η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Ως αποτέλεσμα, οι εκτιμήσεις για τον εντοπισμό της βιολογικής ηλικίας έχει αποδειχθεί ότι συνδέονται με ζητήματα όπως το προσδόκιμο ζωής και την υγεία.

Γιατί πρέπει να είστε προσεκτικοί με τις εξετάσεις

Αρκετές εταιρείες έχουν προωθήσει στην αγορά τεστ αξίας 300 δολαρίων που υπόσχονται τον προσδιορισμό της βιολογικής σας ηλικίας. Οι εξετάσεις αφορούν την ανάλυση του αίματος ή του σάλιου, συγκρίνοντας τις αλλαγές στο επιγονιδίωμά σας σε σχέση με τον μέσο όρου του πληθυσμού.

Οι ειδικοί ωστόσο προειδοποιούν ότι τα «επιγενετικά ρολόγια» δεν μπορούν «να σας πουν πολλά» για την υγεία σας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σχεδιάστηκαν για την αξιολόγηση μεγάλων ομάδων του πληθυσμού και όχι μεμονωμένων ατόμων. Κατά συνέπεια, τα αποτελέσματά τους μπορεί να είναι αναξιόπιστα.

Για παράδειγμα, σε πρόσφατο συνέδριο όπου ο Horvath μίλησε για το θέμα, ένας από το ακροατήριο ανέφερε ότι είχε κάνει δύο διαφορετικές εξετάσεις και είχε λάβει δύο διαφορετικές βιολογικές ηλικίας, με διαφορά δέκα ετών. Ο Horvath σχολίασε ότι ο αυτός ο άνδρας θα έπρεπε να είχε φυλάξει τα χρήματά του…

Το «μαύρο κουτί» της βιολογικής ηλικίας

«Νομίζω ότι θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα καλύτερα από αυτά τα τεστ δεν είναι εντελώς άχρηστα» δήλωσε ο Daniel Belsky, αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ο οποίος ανέπτυξε κι ο ίδιος ένα επιγενετικό ρολόι. Υπογράμμισε ωστόσο πως όλα αυτά δεν αποτελούν ακόμη δοκιμασμένα κλινικά εργαλεία, οπότε απευθύνονται περισσότερο στους ..περίεργους.

Ένα άλλο πρόβλημα με τα τεστ είναι ότι δεν είναι σαφές τι ακριβώς πρέπει να γίνει με τα αποτελέσματα. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πώς να αντιστρέψουν τη βιολογική ηλικία κάποιου – ή αν αυτό είναι καν εφικτό. Εν μέρει, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αναπτύχθηκαν τα επιγενετικά ρολόγια. Οι ερευνητές ελπίζουν να τα χρησιμοποιήσουν σε κλινικές δοκιμές για παρεμβάσεις κατά της γήρανσης και να καταφέρουν να καταγράψουν τις πιθανές αλλαγές στη διάρκεια ζωής εκατοντάδων ή χιλιάδων ανθρώπων ταυτόχρονα.

Παρόλα αυτά, τίποτε από τα παραπάνω δεν έχει εμποδίσει διάφορες εταιρείες να πλασάρουν τέτοιου είδους εξετάσεις – συνοδευόμενες μάλιστα από εξατομικευμένες συστάσεις για την υγεία και τον τρόπο ζωής, αλλά και με συμπληρώματα που ισχυρίζονται ότι δήθεν θα ανατρέψουν τη βιολογική ηλικία ενός ατόμου.

Τα επιγενετικά ρολόγια δεν είναι τα μόνα προϊόντα στην αγορά που υπόσχονται να μετρήσουν τη βιολογική σας ηλικία. Ορισμένες εταιρείες προσφέρουν μια σειρά από συμβατικές εξετάσεις αίματος, όπως η μέτρηση της χοληστερόλης ή της αιμοσφαιρίνης A1C που είναι δείκτης για τον διαβήτη.

Επειδή πολλοί δείκτες από αυτούς αυξάνονται καθώς μεγαλώνουμε, κάποιοι ισχυρίζονται πως οι μετρήσεις αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατο για τη βιολογική ηλικία ενός ατόμου. Για παράδειγμα, αν είστε 45 ετών, αλλά τα επίπεδα χοληστερόλης σας μοιάζουν περισσότερο με του μέσου όρου των 50 ετών, τα αποτελέσματα της εξέτασης μπορεί να λένε ότι η βιολογική σας ηλικία είναι μεγαλύτερη από τα 45 σας χρόνια.

Το κατά πόσον οι εξετάσεις αίματος μπορούν να προσδιορίσουν τη βιολογική σας ηλικία σε αντίθεση με την γενική σας υγεία, αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Όμως ένα πλεονέκτημα των εξετάσεων είναι ότι μετρώνται παράγοντες που μπορούν πράγματι να τροποποιηθούν: για παράδειγμα, γνωρίζουμε πώς να μειώσουμε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μέσω φαρμακευτικής αγωγής αλλά και των αλλαγών που απαιτούνται στον τρόπο ζωής. Αντιθέτως, η επιγενετική ηλικία είναι προς το παρόν περισσότερο «ένα μαύρο κουτί».

«Η επέκταση της πρόσβασης και η χρήση συχνότερων εξετάσεων για τη βελτιστοποίηση της υγείας μου φαίνεται αρκετά λογική» δήλωσε ο Dr. Poganik, επισημαίνοντας πάντως πως «κάθε ισχυρισμός για ακριβή ατομικό προσδιορισμό της βιολογικής ηλικίας θα πρέπει να προσεγγίζεται με προσοχή».ουδέν κακόν αμιγές καλού

Με πληροφορίες από τους New York Times