Παρόλο που η Αγγλία έχει τη φήμη και μία μακρά ιστορία στους κανόνες καλής συμπεριφοράς, οι «καλοί τρόποι» και η εθιμοτυπία που χρησιμοποιούμε, συχνά μέχρι και σήμερα, προέρχεται στην πραγματικότητα από τον Λουδοβίκο τον ΙΔ’ (1638 – 1715).

Την εποχή εκείνη, η Γαλλία ήταν το «κέντρο του σύμπαντος» και όλες οι αυλές του γνωστού κόσμου ακολουθούσαν τους Γάλλους βασιλείς και αριστοκράτες όσον αφορά στην ένδυση, το φαγητό, τη διακόσμηση και φυσικά τους τρόπους συμπεριφοράς.

Ο «παρανοϊκός» Βασιλιάς Ήλιος

Γνωστός ως Λουδοβίκος ο Μέγας ή «Βασιλιάς Ήλιος», ο Λουδοβίκος ΙΔ’ προερχόταν από τον οίκο των Βουρβόνων και κυβέρνησε τη χώρα από το 1643 έως τον θάνατό του το 1715, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους μακροβιότερους μονάρχες στην ευρωπαϊκή ιστορία.

Ο Βασιλιάς Ήλιος λάτρευε να κάνει πάρτι. Ήθελε η Aυλή του να τον βλέπει και να τον θαυμάζει και προσκαλούσε δούκες, μαρκησίους, και γενικότερα όλη την ανφάν γκατέ της εποχής σε γιορτές στις Βερσαλλίες.

Ωστόσο, μέχρι να θέσει συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς, οι ευγενείς ήταν συχνά αγενείς και δεν πρόσεχαν τους τρόπους τους.

Μην πατάτε το γρασίδι!

Ο Λουδοβίκος είχε βαρεθεί τόσο πολύ με τους αριστοκράτες που ποδοπατούσαν τους όμορφα περιποιημένους κήπους και τα παρτέρια του, ώστε τοποθέτησε πινακίδες που έλεγαν: «Μην πατάτε το γρασίδι» ή «Μην κόβετε τα λουλούδια». Βέβαια, όταν συνειδητοποίησε πως ούτε αυτό λειτουργεί, διέταξε να μην περνά κανείς πέρα από τις συγκεκριμένες πινακίδες.

Αργότερα, εξέδωσε ειδικά διατάγματα που περιλάμβαναν κανόνες για το πώς να στέκεται κάποιος, πού να κάθεται και πώς να συμπεριφέρεται μέσα στο δικαστήριο, οι οποίοι ονομάστηκαν «εθιμοτυπία».

Ο βασικότερος λόγος, όμως, που άρχισε να επιβάλει κανόνες για τα πάντα ήταν ο φόβος του ότι κάποιος από την Αυλή θα τον δολοφονούσε: Ο Λουδοβίκος που γνώριζε – και φοβόταν – τις συνωμοσίες εναντίον του, κατάφερε να «ελέγχει» τη δύναμη της αριστοκρατίας ενθαρρύνοντας τους ευγενείς να έρχονται στις Βερσαλλίες και να απολαμβάνουν τον άεργο τρόπο ζωής τους, δίνοντάς τους διάφορα προνόμια.

Έτσι, ο Βασιλιάς Ήλιος άρχισε να οργανώνει μία σειρά από γιορτές, χορούς, μπαλέτα, θέατρα, συναυλίες, περιπάτους και κυνήγια, που όλα διείπαν κανόνες, ώστε να κρατά χαρούμενος και υπό τον έλεγχό του τους ευγενείς.

Διαβασε ακομα

Το Μουσείο του Λούβρου εκπέμπει SOS. Έργα τέχνης σε κίνδυνο και επισκέπτες σε απόγνωση

Κάτω τα μαχαίρια!

Μερικές από τις ιδιορρυθμίες του Λουδοβίκου έχουν επιβιώσει ακόμη και στις μέρες μας. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το στρώσιμο του τραπεζιού: Στα παραδοσιακά αγγλικά και γαλλικά σερβίτσια το μαχαίρι τοποθετείται με την όψη προς το πιάτο, κάτι που προήλθε από τον φόβο του Βασιλιά Ήλιου ότι θα μπορούσαν να τον μαχαιρώσουν. Έτσι, διέταξε όλες οι λεπίδες των μαχαιριών να είναι στραμμένες μακριά του.

Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, όσοι αριστοκράτες δεν είχαν αποχωριστεί τα κεφάλια τους πήγαν στην Αγγλία και εντάχθηκαν στις Αυλές είτε του βασιλιά Γεωργίου Γ’ είτε του γιου του, του πρίγκιπα αντιβασιλέα.

Έτσι, τα γαλλικά ήθη και οι κανόνες συμπεριφοράς έγιναν μέρος του αγγλικού τρόπου ζωής και εξελίχθηκαν σε έναν κώδικα καλών τρόπων που επιβιώνει μέχρι και σήμερα.

Διαβασε ακομα

Το χωριό στη Γαλλία όπου μπορείς να κάνεις τα πάντα ολόγυμνος

Η Βιομηχανική Επανάσταση

Η επόμενη μεγάλη αλλαγή προκλήθηκε από τη Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία έφτασε στο απόγειό της κατά τη βασιλεία της βασίλισσας Βικτωρίας τον 19ο αιώνα, με το παλιό καθεστώς να χάνει τα προνόμιά του, λόγω της τεράστιας εισροής πλούτου από την ανερχόμενη και οικονομικά κραταιά μεσαία τάξη, και να παραγκωνίζει ξεπεσμένους αριστοκράτες και γαιοκτήμονες.

Βέβαια, όσοι διέθεταν τίτλους και κτήματα θεωρούνταν ακόμη «αξιοσέβαστοι», ενώ οι έμποροι, παρά τον πλούτο τους εξακολουθούσαν να ανήκουν στην «κατώτερη τάξη».

Ωστόσο, επειδή η κερδοφορία όσων ασχολούνταν με το εμπόριο γινόταν, μέρα με την ημέρα, όλο και μεγαλύτερη, κάποια στιγμή οι παλιοί γαιοκτήμονες «καταδέχθηκαν» να επιτρέψουν στους γιους και τις κόρες τους να συνάψουν γάμο με τα παιδιά των εμπόρων, για να βάλουν χέρι στα χρήματά τους και να συντηρήσουν τα ετοιμόρροπα σπίτια και κτήματά τους.

Έτσι, κατά τη διάρκεια της βικτοριανής εποχής δόθηκε έμφαση στην εισαγωγή της εθιμοτυπίας στη μεσαία τάξη. Πολλοί, μάλιστα, από τους κοινωνικούς κανόνες που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ισχύουν ακόμη και σήμερα, όπως το να μασάμε με κλειστό στόμα, να μην γέρνουμε ποτέ προς τα πίσω στην καρέκλα και να τοποθετούμε μία πετσέτα στα γόνατά μας όταν τρώμε.

Διαβασε ακομα

Δικαιώθηκε γυναίκα που σταματήσει να κάνει σεξ με τον σύζυγό της

Τα καλά σχολεία ανοίγουν πόρτες

Καθώς οι νέοι μεγιστάνες της κλωστοϋφαντουργίας και οι ιδιοκτήτες μύλων και ορυχείων δεν είχαν έρθει σε επαφή με την Αυλή ή τους αριστοκρατικούς κύκλους, αλλά επιθυμούσαν να παντρέψουν τα παιδιά τους με γόνους καλών οικογενειών για να ανέβουν στην κοινωνική κλίμακα, άρχισαν να στέλνουν τους γιους – και κυρίως τις κόρες τους – στα καλύτερα σχολεία. Εκεί τα παιδιά μάθαιναν, εκτός από γραφή και ανάγνωση, καλούς τρόπους συμπεριφοράς και φυσικά, γαλλικά και πιάνο.

Η μεγαλύτερη αλλαγή στην εθιμοτυπία, ωστόσο, σημειώθηκε στη Βρετανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου υπήρξε αλλαγή με την είσοδο πολλών γυναικών στον εργασιακό χώρο, δημιουργώντας την ανάγκη για ισότητα και την ανάπτυξη της επαγγελματικής εθιμοτυπίας.

Εφόσον βρίσκονταν πολύ λιγότερο στο σπίτι, οι ώρες των γευμάτων χαλάρωσαν, ενώ τα τραπέζια έγιναν λιγότερο επίσημα, χωρίς λουλούδια, κεριά, κρύσταλλα και διαφορετικά μαχαιροπίρουνα για κάθε γεύμα.