Η παρασκευή αρωμάτων χρονολογείται τουλάχιστον 3.000 χρόνια πίσω – στην εποχή της Tapputi-belat-ekalle, η οποία θεωρείται η πρώτη χημικός στην ιστορία. Όσα γνωρίζουμε γι’ αυτήν προέρχονται από επιγραφές σε θραύσματα πήλινων πινακίδων που χρονολογούνται από τη Μέση Ασσυριακή περίοδο (1400-1000 π.Χ.).

Οι επιγραφές μάς λένε ότι η Tapputi ήταν υπεύθυνη για την «επίβλεψη του παλατιού» ως αρχηγός μιας συλλογικότητας γυναικών ειδικών αρωματοποιών στη Μεσοποταμία (σημερινό Ιράκ και Ιράν). Αυτές οι muraqqītu, ειδήμονες στα αρώματα, ετοίμαζαν αρώματα για τον βασιλιά και τη βασιλική οικογένεια.

Οι επιγραφές, οι οποίες εκτίθενται στο Vorderasiatisches Museum στο Βερολίνο, δείχνουν επίσης μια λεπτομερή διαδικασία για το πώς η Tapputi παρήγαγε ένα από τα αρώματά της. Η Tapputi και η ομάδα της χρησιμοποιούσαν αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά και λουλούδια, που ήταν κοινά διαθέσιμα εκείνη την εποχή, για να εξάγουν αιθέρια έλαια και αρώματα.

Τα αρώματα μπορεί να είναι λουλουδάτα, φρουτώδη, γλυκά, πικάντικα, ξυλώδη και πολλά άλλα. Αυτά τα χαρακτηριστικά, ή «νότες», είναι αυτά που μας ελκύουν όταν διαλέγουμε ένα για να φορέσουμε.

Τα διάφορα χημικά μόρια που συνθέτουν τις νότες των αρωμάτων είναι γνωστά ως πτητικές ενώσεις. Πρόκειται για ενώσεις που εξατμίζονται εύκολα. Όταν αυτά τα μόρια μετατρέπονται σε αέριο, ανιχνεύονται από τα αισθητήρια όργανα της μύτης μας.

Πίσω από τις αισθήσεις που λαμβάνουμε από το αγαπημένο μας άρωμα, υπάρχει μια εξελιγμένη διαδικασία, όπου η τέχνη και η χημεία είναι στενά συνυφασμένες.

Η συνταγή της Tapputi περιγράφει μια σειρά από τεχνικές για την εξαγωγή και τη συγκέντρωση πτητικών αρωματικών ενώσεων, οι οποίες εξακολουθούν να είναι θεμελιώδεις σε διάφορες εφαρμογές της χημείας, όπως η παραγωγή αρωμάτων, καλλυντικών, φαρμάκων ή συμπληρωμάτων διατροφής.

Ορισμένες από αυτές τις τεχνικές εκχύλισης περιλαμβάνουν θέρμανση. Για την παρασκευή ενός αφεψήματος (η εκχύλιση υδατοδιαλυτών ουσιών από φυτά), για παράδειγμα, η πρώτη ύλη, όπως φύλλα ή ρίζες, βράζεται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα με έναν διαλύτη όπως το νερό. Περιγράφηκε επίσης η τεχνική του αφεψήματος. Εδώ το υλικό που πρόκειται να εξαχθεί εμποτίζεται για λίγο σε ζεστό νερό, όπως ακριβώς το τσάι.

Άλλες τεχνικές βασίζονται στην εκχυλιστική δύναμη του διαλύτη στον οποίο η πρώτη ύλη εμβαπτίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε θερμοκρασία δωματίου – μια διαδικασία γνωστή ως εκχύλιση.

Η συνταγή της Tapputi απεικόνιζε επίσης μια ακολουθία θέρμανσης και ψύξης της πρώτης ύλης, σε μια διαδικασία που μοιάζει με αυτό που σήμερα θα ονομάζαμε απόσταξη.

Διαβασε ακομα

Κάνε πιο κει, βρομάς: Πότε οι φυσικές μυρωδιές του σώματος έγιναν πρόβλημα

Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί εξάτμιση και συμπύκνωση για να διαχωρίσει τις διάφορες πτητικές αρωματικές ενώσεις μεταξύ τους. Αυτή η μετατροπή από υγρή σε αέρια κατάσταση, και αντίστροφα, βασίζεται στο πόσο εύκολα και σε ποια θερμοκρασία εξατμίζονται οι ενώσεις.

Τέλος, πραγματοποιήθηκαν πολλαπλά στάδια εξευγενισμού μέσω διήθησης, ώστε να προκύψουν αρώματα κατάλληλα για βασιλιά.

Αυτές ακριβώς οι ίδιες τεχνικές εξακολουθούν να είναι σημαντικές στη σύγχρονη αρωματοποιία, αλλά έχουν βελτιστοποιηθεί στο πέρασμα των αιώνων και είναι πλέον πιο αποτελεσματικές.

Είναι όλες οι μύτες ίδιες;

Αν η Tapputi είχε γεννηθεί στη σύγχρονη εποχή, μπορεί να ήταν «μύτη», ο όρος για τους εξειδικευμένους καλλιτέχνες αρωμάτων, που κατέχουν τη χημεία και τη δημιουργικότητα. Όπως και στη φύση, πολλά αρώματα συνδυάζουν μεγάλο αριθμό αρωματικών ενώσεων.

Η παρασκευή ενός αρώματος σημαίνει την αξιολόγηση της αλληλεπίδρασης πολλών πτητικών ενώσεων σε ένα μείγμα και της σταθερότητάς τους, μόνες τους και μαζί, μετά την εμφιάλωση.

Αυτοί οι άρτια εκπαιδευμένοι επαγγελματίες μπορούν να διακρίνουν με άνεση νότες με λεπτές διαφορές και να τις αναδημιουργήσουν στο εργαστήριό τους.

Η τεχνογνωσία των προικισμένων μυτών βρίσκει επίσης εφαρμογή στην αισθητηριακή ανάλυση στις βιομηχανίες τροφίμων, ποτών και καλλυντικών, όπου μελετούν την αίσθηση ενός προϊόντος μέσω των πέντε αισθήσεων.

Στο εργαστήριο, οι χημικοί βασίζονται συχνά σε προηγμένα όργανα για να προσπαθήσουν να κατανοήσουν την προέλευση του αρώματος των φυσικών προϊόντων.

Τα όργανα αυτά σαρώνουν το σύνθετο άρωμα για να διαχωρίσουν και να ταυτοποιήσουν τα εκατοντάδες πτητικά μόρια που, όταν συνδυάζονται, δίνουν το συνολικό άρωμα που μπορεί να μυρίσει η μύτη μας.

Στην πρόσφατη μελέτη της η Roberta Angioi, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στην Αναλυτική Χημεία στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, εξετάστηκε το άρωμα ορισμένων δειγμάτων ιρλανδικού μελιού, που κυκλοφορεί στο εμπόριο ως μέλι ερείκης, για να γίνει κατανοητή περισσότερο η βοτανική του προέλευση.

Οι πτητικές ενώσεις που βρέθηκαν στο μέλι προέρχονται κυρίως από τα φυτά και τα λουλούδια που επισκέφθηκαν οι μέλισσες για να συλλέξουν το νέκταρ το οποίο, μέσω μεγάλης επεξεργασίας, μετατρέπεται σε μέλι. Η έρευνα διαπίστωσε ότι όλα τα δείγματα είχαν αρωματικές νότες από πολλά διαφορετικά φυτά.

Ένα νέο όριο της έρευνας για τα αρώματα βρίσκεται στην ανάπτυξη των «ηλεκτρονικών μυτών». Πρόκειται για ηλεκτρονικές συσκευές που ανιχνεύουν μόρια και μιμούνται τον τρόπο με τον οποίο η μύτη μας ανιχνεύει πτητικές ενώσεις, παρέχοντας ένα «δακτυλικό αποτύπωμα», μια διαλογή των χαρακτηριστικών αρωματικών ενώσεων ενός δείγματος.

Αυτές οι ηλεκτρονικές μύτες θα μπορούσαν να είναι σημαντικές και για άλλες βιομηχανίες. Για παράδειγμα, στη διάγνωση ασθενειών (τα αποτυπώματα πτητικών μορίων μπορεί να αλλάζουν με τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα) και για τον ποιοτικό έλεγχο της βιομηχανίας τροφίμων, όπου το αποτύπωμα πτητικών μορίων ενός τροφίμου μπορεί να αλλάξει καθώς αυτό αλλοιώνεται.

Διαβασε ακομα

Ξέρεις τι δείχνει η όσφρηση για τη υγεία σου ή είσαι τίποτα μυρωδιάς;

Η σύγχρονη έρευνα για τα αρώματα διερευνά επίσης τη σημαντική, αλλά συχνά παραγνωρισμένη, ψυχολογία του αρώματος. Διαθέτουν εξαιρετικά υποβλητική δύναμη πάνω στον άνθρωπο. Οι επιστήμονες αρχίζουν να κατανοούν γιατί ορισμένα αρώματα σε κάνουν να επιθυμείς ένα φλιτζάνι τσάι, να θες να μυρίσεις ένα βιβλίο ή να αισθάνεσαι γιορτινά.

Αυτό φαίνεται να εξαρτάται από τη φυσική διασύνδεση μεταξύ της αίσθησης της όσφρησης και των τμημάτων του εγκεφάλου μας που συνδέονται με τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα.

Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί, στην εποχή της Tapputi, τα αρώματα δεν θεωρούνταν μόνο καλλυντικά, αλλά είχαν και θρησκευτική λειτουργία. Χρησιμοποιούνταν ως μέρος τελετουργιών και τελετών και προσφέρονταν στους θεούς για να γεφυρώσουν μια αόρατη σύνδεση μαζί τους.

Αν διαβάζοντας αυτό το κείμενο ένιωσες περιέργεια για την αρωματοποιία, μπορείς να δοκιμάσεις να φτιάξεις ένα άρωμα εμπνευσμένο από το άρωμα της Tapputi.

Με πληροφορίες από The Conversation