Το 2024, το κρίσιμο όριο του 1,5°C ξεπεράστηκε για πρώτη φορά για ένα ολόκληρο έτος, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη ταχείας μείωσης των παγκόσμιων εκπομπών. Μεγάλο μέρος του έργου που απαιτείται για τον περιορισμό της κλιματικής κρίσης υπερβαίνει τις αρμοδιότητες των ατόμων – από την κλιμάκωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως τη διακοπή της παραγωγής πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα. Αλλά η έρευνα δείχνει ότι και οι μεμονωμένες δράσεις μπορούν να αθροιστούν.

Όμως, μερικές φορές μπορεί να αισθάνεται κανείς ότι είναι δύσκολο να ξέρει από πού να ξεκινήσει. Ποια βήματα μπορούν πραγματικά να κάνουν ουσιαστική διαφορά; Εδώ είναι μερικές από τις πιο αποτελεσματικές ενέργειες που μπορείς να κάνεις για να ζήσεις μια πιο βιώσιμη ζωή φέτος, από το να τρως περισσότερα τρόφιμα φυτικής προέλευσης μέχρι το να μειώσεις τον αριθμό των πτήσεών σου και να αγοράζεις περισσότερα μεταχειρισμένα ρούχα.

Διατροφή χωρίς κρέας

Μέχρι το 2033, πιστεύεται ότι θα υπάρχουν σχεδόν δύο δισεκατομμύρια βοοειδή, ένα δισεκατομμύριο χοίροι, 32 δισεκατομμύρια πουλερικά και σχεδόν τρία δισεκατομμύρια πρόβατα στον μικρό γαλαζοπράσινο πλανήτη μας – δηλαδή περίπου 38 δισεκατομμύρια μεμονωμένα ζώα. Καθώς θα ζουν τη ζωή τους, όλα θα απελευθερώνουν τα ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου μεθάνιο και οξείδιο του αζώτου – μόρια που έχουν 28 και 265 φορές ισχυρότερη επίδραση στην υπερθέρμανση του πλανήτη από ό,τι το διοξείδιο του άνθρακα, αντίστοιχα. Και αυτό για να μην αναφερθούμε στις τεράστιες ποσότητες γης και νερού που απαιτούνται για τη διατήρηση τους.

Ως αποτέλεσμα, είναι ευρέως αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ότι για να σωθεί το παγκόσμιο κλίμα από την ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας, ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους με τους οποίους το είδος μας μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά του είναι να τρώει λιγότερο κρέας. Σύμφωνα με μια βρετανική μελέτη, οι χορτοφάγοι ακολουθούν διατροφή που εκπέμπει μόλις το 25% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από εκείνη των κρεατοφάγων, ενώ τόσο οι vegetarians όσο και οι vegans έχουν σημαντικά χαμηλότερη χρήση νερού και προκαλούν λιγότερη ζημιά στη βιοποικιλότητα από ό,τι οι παμφάγοι.

Το 2022, δύο δημοσιογράφοι του BBC αποφάσισαν να το δοκιμάσουν και παρακολούθησαν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα των γευμάτων τους κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Διαπίστωσαν ότι η χορτοφαγική διατροφή είχε πράγματι χαμηλότερες εκπομπές συνολικά, αν και σε ορισμένες ημέρες της εβδομάδας κέρδισε η χορτοφαγική διατροφή. Παραδόξως, η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων τροφίμων και οι μέθοδοι μαγειρέματος που χρησιμοποιούνταν κάθε μέρα είχαν επίσης σημαντικό αντίκτυπο.

Ταξίδι με τρένο αντί για αεροπλάνο

Οι μεταφορές είναι η μεγαλύτερη πηγή εκπομπών ρύπων στις ΗΠΑ, όπου συμβάλλουν σχεδόν στο ένα τρίτο των συνολικών εκπομπών, και αποτελούν το 16% των εκπομπών παγκοσμίως. Ενώ η αλλαγή των υποδομών είναι ζωτικής σημασίας για να βοηθηθούν οι άνθρωποι να μειώσουν τις εκπομπές από τις μεταφορές, η ατομική δράση μπορεί ακόμα να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη μείωση αυτών των εκπομπών.

Αν ταξιδεύεις με αεροπλάνο τακτικά, πιθανότατα αποτελεί ένα τεράστιο ποσοστό του αποτυπώματος άνθρακα, οπότε η διακοπή οποιασδήποτε πτήσης είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να ζεις πιο βιώσιμα. Η χρήση του τρένου, του λεωφορείου ή ακόμη και του αυτοκινήτου με περισσότερα από ένα άτομα να συνταξιδεύουν είναι σχεδόν πάντα χαμηλότερη σε άνθρακα ανά χιλιόμετρο. Και η μείωση των πτήσεων πιθανότατα θα σημαίνει επίσης ότι ταξιδεύεις πιο κοντά στο σπίτι σου, μειώνοντας ακόμη περισσότερο τον άνθρακα.

Η Matilda Welin του BBC προσπάθησε να αντικαταστήσει ένα αεροπορικό ταξίδι μεταξύ Λονδίνου και Σουηδίας με μια ποδηλατοδρομία μεγάλων αποστάσεων. Αν και κόστισε περισσότερο και χρειάστηκε πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι αν έπαιρνε το αεροπλάνο, έζησε ένα «αξέχαστο ταξίδι» και απόλαυσε να δει τον κόσμο «με ανθρώπινη ταχύτητα». Τώρα αισθάνεται έτοιμη να κάνει πιο συχνά μικρότερες ποδηλατικές διαδρομές μεγάλων αποστάσεων, αντικαθιστώντας τα ταξίδια με αυτοκίνητο και τρένο.

methanio-oi-agelades-paragoun-ligotera-aeria-kai-sozoun-tin-atmosfaira-trogontas-fykia

Αν χρησιμοποιείς αυτοκίνητο, η επιλογή ενός μικρού που καταναλώνει λιγότερη βενζίνη και χρειάζεται λιγότερη ενέργεια και υλικά για την κατασκευή του θα μειώσει τις εκπομπές, ενώ τα ηλεκτρικά οχήματα είναι επίσης μια συνολική καθαρή νίκη για το κλίμα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα οχήματα που κινούνται με ορυκτά καύσιμα. Όποιο αυτοκίνητο κι αν έχεις, το να οδηγείς απλά λιγότερο μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο – ειδικά στις μικρότερες διαδρομές που μπορείς να κάνεις με τα πόδια ή το ποδήλατο, κάτι που είναι επίσης ευεργετικό για την υγεία σου. Φυσικά, όπου είναι εφικτό, το να εγκαταλείψεις εντελώς το αυτοκίνητό σου είναι ένας καλός τρόπος για να μειώσεις τις εκπομπές ρύπων.

Λιγότερα καινούργια ρούχα

Η μόδα συμβάλλει σημαντικά στην υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς ευθύνεται για το 8-10% των παγκόσμιων εκπομπών, περισσότερο από ό,τι η αεροπορία και η ναυτιλία μαζί. Κάθε δευτερόλεπτο, το ισοδύναμο ενός απορριμματοφόρου γεμάτο ρούχα καίγεται ή θάβεται σε χωματερές, σύμφωνα με το Ίδρυμα Ellen MacArthur, ένα περιβαλλοντικό μη κερδοσκοπικό ίδρυμα.

Πώς μπορείς λοιπόν να κάνεις την γκαρνταρόμπα σου πιο βιώσιμη; Το καλύτερο πράγμα που μπορείς να κάνεις είναι να αγοράζεις λιγότερα καινούργια ρούχα, ιδίως είδη fast fashion, τα οποία συχνά κατασκευάζονται από μη βιώσιμα υλικά.

Αντ’ αυτού, μπορείς να νοικιάσεις ρούχα, να ανακυκλώσεις την υπάρχουσα γκαρνταρόμπα σου ή να στραφείς σε second-hand ρούχα σε καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών ή μέσω διαδικτυακών πλατφορμών όπως το Vinted, το Depop ή το eBay. Επί του παρόντος, τα μεταχειρισμένα ή ανακυκλωμένα ρούχα αποτελούν μόλις το 9% της μέσης γκαρνταρόμπας στις ΗΠΑ, αλλά αυξάνονται ταχύτερα από οποιοδήποτε άλλο κανάλι στον τομέα της μόδας στις ΗΠΑ και αναμένεται να αποτελέσουν μια αγορά σχεδόν 90 δισ. δολαρίων τα επόμενα 10 χρόνια.

Το να πλένεις τα ρούχα σου λιγότερο συχνά μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα της ντουλάπας σου, μειώνοντας τη χρήση ενέργειας, καθώς και στην αποτροπή της εισόδου επιβλαβών μικροπλαστικών στις υδάτινες οδούς.

Είναι επίσης σημαντικό να σκεφτείς τι θα κάνεις με τα ρούχα σου στο τέλος της ζωής τους. Είναι δύσκολο να ανακυκλώσεις πλήρως τα ρούχα –μόλις το 1% των ανακυκλωμένων αντικειμένων μετατρέπονται ξανά σε νέα ρούχα- αλλά μπορείς να τα δωρίσεις, να τα πουλήσεις, να τα δώσεις σε φίλους ή να τα μετατρέψεις σε ένα έργο χειροτεχνίας. Τα αντικείμενα που πετιούνται στον κάδο απορριμμάτων μπορεί να καταλήξουν σε χωματερή ή να αποτεφρωθούν, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα από τα κατοικίδια

Αγαπάμε τα κατοικίδιά μας. Αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι η διατήρηση ζώων δεν είναι πάντα το πιο φιλικό προς το περιβάλλον. Για παράδειγμα, οι γάτες. Μπορούν να παράγουν πάνω από τρεις τόνους CO2 κατά τη διάρκεια της ζωής τους – που ισοδυναμεί με την οδήγηση ενός βενζινοκίνητου αυτοκινήτου για 12.070 χιλιόμετρα.

Ευτυχώς, υπάρχουν τρόποι για να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα των ζώων μας. Μια επιλογή είναι να στραφούμε σε πιο βιώσιμες πρωτεΐνες για την τροφή τους. Η παραγωγή ψαριών, για παράδειγμα, έχει ως αποτέλεσμα μόλις το ένα τέταρτο των εκπομπών που σχετίζονται με το αρνί και το βοδινό κρέας. Μια άλλη εναλλακτική πρωτεΐνη που κερδίζει δημοτικότητα στις τροφές για κατοικίδια ζώα είναι τα έντομα – τα οποία μπορούν να τρέφονται με απορρίμματα τροφίμων και έχουν υψηλό ποσοστό μετατροπής της τροφής σε κρέας.

Ένας απλός -αλλά ίσως εκπληκτικός- τρόπος για να γίνει το αγαπημένο σου σκυλάκι πιο βιώσιμο είναι να στραφείς σε ανακυκλωμένες σακούλες για τα κακά του, σε αντίθεση με τις σακούλες που κατασκευάζονται από καθαρό πλαστικό ή τις κομποστοποιήσιμες εναλλακτικές λύσεις, οι οποίες έχουν εκπληκτικό αντίκτυπο στο κλίμα.

γη

Εναλλακτικές λύσεις θέρμανσης

Η διατήρηση της θερμοκρασίας των κτηρίων μας κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της βιώσιμης ενέργειας. Τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να καλύπτουν το 60% της παγκόσμιας ενεργειακής ζήτησης για θέρμανση και οι εκπομπές από τον τομέα αυτό εξακολουθούν να αυξάνονται παρά την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών θερμότητας.

Εάν πρόκειται να απενεργοποιήσουμε τους λέβητες αερίου – ή τουλάχιστον να κατεβάσουμε προς το παρόν τον θερμοστάτη, τι μπορεί να αντικαταστήσει αυτή την πηγή θερμότητας για να διατηρηθούν τα σπίτια με ασφάλεια ζεστά;

Στις Βρυξέλλες, επιστήμονες και μηχανικοί βρήκαν τη λύση στο αποχετευτικό σύστημα για να θερμάνουν τα κτήρια της πόλης. Ένα παρόμοιο έργο στο Βανκούβερ του Καναδά βοηθά ήδη στη θέρμανση των σπιτιών στο προάστιο False Creek. Αλλού, τα κέντρα δεδομένων, ακόμη και το ίδιο το ανθρώπινο σώμα είναι άλλες πιθανές πηγές θερμότητας που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για να μειωθεί η ανάγκη θέρμανσης με βάση τα ορυκτά καύσιμα.

Η αξιοποίηση αυτής της δελεαστικής θερμότητας από απόβλητα είναι συχνά ένα project σε επίπεδο περιφέρειας ή πόλης. Αλλά αναδύονται επίσης επιλογές με λιγότερες εκπομπές άνθρακα για μεμονωμένα άτομα.

Οι αντλίες θερμότητας είναι πλέον ένας από τους πιο αποδοτικούς τρόπους θέρμανσης κατοικιών, μαζί με τη θερμική ενέργεια από τον ήλιο. Το κόστος εγκατάστασης των αντλιών θερμότητας έχει σημειώσει μια μέτρια πτώση διεθνώς, με το κόστος να προβλέπεται να μειωθεί λίγο περισσότερο μέχρι το 2030, σύμφωνα με μια ανάλυση. Εξακολουθούν ωστόσο να αποτελούν ένα ακριβό αρχικό κόστος, αν και υπάρχουν οικονομικά κίνητρα για τις αντλίες θερμότητας σε 30 χώρες.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι μέχρι το 2030 οι αντλίες θερμότητας θα μπορούσαν να μειώσουν τις παγκόσμιες εκπομπές CO2 κατά τουλάχιστον 500 εκατομμύρια τόνους, ή το ισοδύναμο των ετήσιων εκπομπών CO2 όλων των αυτοκινήτων στην Ευρώπη σήμερα.

Μείωση των πλαστικών μίας χρήσης

Το πλαστικό έχει εισχωρήσει σε κάθε πτυχή της ύπαρξής μας. Μικροπλαστικά έχουν βρεθεί στους πάγους της Ανταρκτικής, στο εσωτερικό των ζώων στις βαθύτερες τάφρους των ωκεανών και στα τρόφιμα και το πόσιμο νερό μας.

Η παραγωγή πλαστικού αναμένεται να διπλασιαστεί τουλάχιστον μέχρι το 2050, ενώ τα πλαστικά απόβλητα στις ΗΠΑ αυξάνονται συνεχώς από το 1960. Αν συνεχίσουμε την κατανάλωση πλαστικού με τον σημερινό ρυθμό, θα μπορούσε να αντιστοιχεί στο 20% της παραγωγής πετρελαίου μέχρι το 2050. Περισσότερο από το 99% του πλαστικού κατασκευάζεται από χημικές ουσίες που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα.

Είναι δύσκολο να κόψουμε εντελώς το πλαστικό, αλλά μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να μειώσουμε την κατανάλωσή μας. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει όχι μόνο τον πλανήτη, αλλά και την υγεία μας, καθώς ορισμένοι τύποι πλαστικού έχουν συνδεθεί με υπογονιμότητα και ενδοκρινολογικά προβλήματα.

Η αγορά χύμα λαχανικών είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να αποφύγεις το πλαστικό στα εβδομαδιαία ψώνια σου, αλλά συχνά χρειάζεται ακόμα να τα βάλεις σε σακούλα στο κατάστημα – και οι διαθέσιμες σακούλες είναι συχνά πλαστικές. Η λύση; Να έχεις μαζί σου τη δική σου επαναχρησιμοποιήσιμη τσάντα προϊόντων από μουσελίνα.

Θα μπορούσες επίσης να αντικαταστήσεις τη μεμβράνη για να τυλίγεις τρόφιμα, με περιτύλιγμα από μελισσοκέρι. Διατίθενται σε φανταχτερά μοτίβα ή απλά σκέτα, και είναι για πάντα επαναχρησιμοποιήσιμα, καθώς μπορούν εύκολα να ξαναγεμίσουν με κερί μέλισσας όταν αυτό φθαρεί.

Τα πλαστικά σκεύη είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν. Γι’ αυτό σκέψου διπλά αν τα χρειάζεσαι πραγματικά. Αυτό ισχύει και για τα καλαμάκια. Τα χάρτινα καλαμάκια δεν είναι απαραίτητα καλύτερα για το περιβάλλον, οπότε θα μπορούσες να συμπεριλάβεις και ένα επαναχρησιμοποιούμενο καλαμάκι στο σετ σου.

Tags