Το 2022 οι οι αντιπρόσωποι στη Συνέλευση Περιβάλλοντος του ΟΗΕ υιοθέτησαν μια φιλόδοξη απόφαση για την ανάπτυξη του κειμένου μιας νέας συνθήκης μέχρι το τέλος του 2024, με στόχο την εξάλειψη της πλαστικής ρύπανσης.

Με 24 ημέρες επίσημων διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε σχεδόν 200 χώρες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν σε Περού, Γαλλία, Κένυα και Καναδά, η πέμπτη και τελευταία συνάντηση διαπραγματεύσεων πρόκειται να διεξαχθεί στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας.

Πρόκειται για μια κρίσιμη στιγμή. Πρέπει να να επιτευχθεί συμφωνία, διαφορετικά ίσως χαθεί η ευκαιρία για παγκόσμια δράση κατά της πλαστικής ρύπανσης.

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχει παρατηρηθεί αξιοσημείωτη αύξηση των πλαστικών αποβλήτων – περίπου 400 εκατομμύρια τόνοι απορρίπτονται κάθε χρόνο. Η πλαστική ρύπανση έχει πλέον γίνει πανταχού παρούσα.

Το ζήτημα έχει ανέβει στην παγκόσμια δημόσια και πολιτική ατζέντα με τρόπο που ελάχιστοι θα μπορούσαν να προβλέψουν. Η παγκόσμια δράση ήταν πάντα το κομμάτι που έλειπε από το παζλ, καθώς η οικονομία των πλαστικών υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα. Ενέργειες που πραγματοποιούνται σε μία χώρα, αν και επωφελείς τοπικά, δεν αντιμετωπίζουν τα παγκόσμια πρότυπα ρύπανσης.

Για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης, απαιτείται μια αλλαγή σε ολόκληρη την οικονομία των πλαστικών, εστιάζοντας σε προγράμματα επαναχρησιμοποίησης, που μειώνουν την ανάγκη για νέα πλαστικά προϊόντα, καθώς και στην αντικατάσταση των πλαστικών με άλλα υλικά που είναι λιγότερο επιβλαβή ή ρυπογόνα.

Διαβασε ακομα

Το πράσινο ξέπλυμα και η υποκρισία των εταιρειών που παράγουν πλαστικά

Παρά τις προσπάθειες στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, η πρόοδος υπήρξε αργή, κυρίως λόγω καθυστερήσεων και παρεμποδίσεων από ορισμένες χώρες που εξαρτώνται από τις βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων. Επιπλέον, οι πιέσεις από τη βιομηχανία πετροχημικών δυσχεραίνουν περαιτέρω την πρόοδο. Δεδομένου του στενού χρονικού περιθωρίου, υπάρχει ανησυχία ότι μπορεί να μην επιτευχθεί συμφωνία.

Τρεις προτεραιότητες

Οι τελικές διαπραγματεύσεις έχει αξία να επικεντρωθούν σε τρεις βασικούς τομείς:

Κανονισμοί για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων

Απαραίτητο είναι να συμφωνηθούν οι κανόνες που διέπουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων μεταξύ των κρατών-μελών, γνωστοί ως «κανόνες διαδικασίας». Επί του παρόντος, οι αποφάσεις λαμβάνονται με συναίνεση, που απαιτεί συμφωνία από όλες τις αντιπροσωπείες. Δεδομένων των ακραίων θέσεων ορισμένων χωρών, αυτή η μέθοδος δεν είναι αποτελεσματική. Θα πρέπει να προβλεφθεί ένας μηχανισμός ψηφοφορίας, ώστε οι αποφάσεις να λαμβάνονται όταν η πλειονότητα των εθνών συμφωνεί, ακόμη και αν δεν υπάρχει πλήρης συναίνεση.

Χρηματοδότηση

Η πλαστική ρύπανση πλήττει περισσότερο τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Η συνθήκη για τα πλαστικά θα είναι αποτελεσματική μόνο εάν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση για τις χώρες που αντιμετωπίζουν τις πιο σοβαρές συνέπειες της ρύπανσης. Το ζήτημα της χρηματοδότησης είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο και εγείρει κρίσιμα ερωτήματα, όπως το ποιος θα πληρώσει για τις ζημιές που έχουν ήδη προκληθεί και τα νέα μέτρα που πρέπει να ληφθούν.

Ο ιδιωτικός τομέας έχει σημαντικό ρόλο στην οικονομία των πλαστικών, και εξετάζονται καινοτόμες επιλογές ιδιωτικής χρηματοδότησης για την εφαρμογή της συνθήκης. Για να είναι αξιόπιστη η συνθήκη, είναι απαραίτητο να συμφωνηθεί ένα χρηματοδοτικό πλαίσιο.

Περιορισμός παραγωγής πλαστικών

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μείωση της παραγωγής πλαστικών πολυμερών είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης. Η παραγωγή πλαστικών γίνεται με τόσο γρήγορους ρυθμούς που τα συστήματα διαχείρισης αποβλήτων δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Συνεπώς, η συνθήκη πρέπει να εστιάσει στη μείωση της παραγωγής και όχι απλώς στη διαχείριση των αποβλήτων.

Με πληροφορίες από The Conversation